Ο πρέσβης ε.τ. και πρώην διοικητής της ΕΥΠ Παύλος Αποστολίδης διαθέτει πολυετή εμπειρία συμμετοχής στις διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σε προηγούμενες δεκαετίες και γνωρίζει σε βάθος τα ζητήματα και τα προβλήματα που έχουν ματαιώσει έως σήμερα την επίλυση του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας. Ενόψει της επικείμενης συνάντησης των ΥΠΕΞ της Ελλάδας και της Τουρκίας στην Αθήνα, κ. Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν, ο κ. Αποστολίδης εξηγεί στην «Κ» το σημερινό πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίσσονται οι συζητήσεις και το τι μπορούμε να αναμένουμε από αυτές.
– Τι αναμένουμε από τη διαπραγμάτευση που εκκινεί από την προσεχή συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν στην Αθήνα;
– Δεν έχω ειδική πληροφόρηση, αλλά εικάζω ότι οι δύο υπουργοί θα συνεννοηθούν ή θα συμφωνήσουν για την αφετηρία μιας νέας διαπραγμάτευσης που θα εξελιχθεί μέσα από μια σειρά συναντήσεων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων. Η σειρά συναντήσεων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων είναι απαραίτητη έτσι ώστε τα δύο κράτη να συμφωνήσουμε στα θέματα επάνω στα οποία θα προχωρήσουμε.
– Εχει περιθώριο η Ελλάδα να συμφωνήσει σε διαπραγματεύσεις για σειρά από θέματα ή θα πρέπει να κρατήσει τη στάση ότι όλα τα θέματα είναι αδιαπραγμάτευτα και δεν μπορούν να συζητηθούν;
– Το βασικό θέμα που συζητείται για χρόνια είναι η υφαλοκρηπίδα. Το ζήτημα αυτό παρουσιάζει μεγάλη δυσκολία λόγω της γεωγραφίας του Αιγαίου, βάσει της οποίας τα ελληνικά νησιά φτάνουν έως πολύ κοντά στις τουρκικές ακτές. Η Τουρκία δεν αποδέχεται πλήρη επήρεια των ελληνικών νησιών στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου. Προφανώς το θέμα θα παραπεμφθεί στους εμπειρογνώμονες.
– Οσον αφορά τη διαφορά αυτή, δεν έχει ήδη γίνει εξαντλητική δουλειά, δεν υπάρχουν εκθέσεις έτοιμες από προηγούμενες συνομιλίες τα τελευταία 25 χρόνια; Θα ξεκινήσουν όλα από την αρχή;
– Η τουρκική πλευρά ήταν πιο ενδοτική πριν από 20-25 χρόνια, όταν εξελίσσονταν παράλληλα συναντήσεις και συζητήσεις για την πιθανή ένταξή της στην Ε.Ε. Σταδιακά σκλήρυνε τη στάση της, κάτι που καθιστά όλο και πιο δύσκολη τη συμφωνία.
– Μπορεί η Ελλάδα να αποδεχθεί ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας του Αμβούργου θα ορίσει το αποτέλεσμα για σειρά από θέματα κυριαρχίας ή κυριαρχικών δικαιωμάτων;
– Στο σχετικό συνυποσχετικό τα θέματα προς συζήτηση και προς απόφαση από το δικαστήριο που θα επιλεγεί μπορούν να περιοριστούν, να οριστούν συγκεκριμένα και να συμφωνηθούν επακριβώς από τις δύο χώρες. Γι’ αυτό στις προηγούμενες συζητήσεις που έγιναν όλα αυτά τα χρόνια, η σειρά γεγονότων ήταν: πρώτα συζητήσεις, μετά συνυποσχετικό.
– Η Χάγη θα αποφασίσει και τα χωρικά ύδατα;
– Οχι. Οταν απευθύνεται ένα κράτος στη Χάγη έχει ήδη αποφασίσει το τελικό εύρος των χωρικών υδάτων του. Στη δική μας περίπτωση είτε θα είναι στα 6 μίλια παντού, όπως είναι σήμερα, είτε θα έχουν γίνει επεκτάσεις έως τα 12 μίλια.
Αν πάμε παντού στα 12 μίλια, τότε κλείνει όλο το Αιγαίο, γίνεται σχεδόν ολόκληρο ελληνικά χωρικά ύδατα και υφαλοκρηπίδα και μένει για την Τουρκία μόνο ένα περίπου 5%. Αρα, σε αυτή την περίπτωση δεν έχει νόημα κάποιο συνυποσχετικό γι’ αυτό το 5%.
– Μπορούν τα ελληνικά χωρικά ύδατα να επεκταθούν παντού στα 12 μίλια;
– Νομικά είναι εφικτό, αλλά αν γίνει, τότε δεν θα υπάρχει περιεχόμενο συζήτησης για την υφαλοκρηπίδα διότι δεν θα υπάρχει πλέον υφαλοκρηπίδα για να συζητηθεί. Αν πάμε παντού στα 12 μίλια τότε κλείνει όλο το Αιγαίο, γίνεται σχεδόν ολόκληρο ελληνικά χωρικά ύδατα και υφαλοκρηπίδα και μένει για την Τουρκία μόνο ένα περίπου 5%. Αρα, σε αυτή την περίπτωση, δεν έχει νόημα κάποιο συνυποσχετικό γι’ αυτό το 5%.
– Γίνονταν στο παρελθόν διαπραγματεύσεις για τα χωρικά ύδατα με την Τουρκία;
– Oχι. Η Τουρκία έχει και αυτή σήμερα χωρικά ύδατα εύρους 6 μιλίων στο Αιγαίο. Δεν έχει επεκτείνει πουθενά στο Αιγαίο. Δεν γίνονταν όμως διαπραγματεύσεις. Γινόταν μια άτυπη ανταλλαγή απόψεων για τα σημεία που η όποια επέκταση πέραν των 6 μιλίων εκατέρωθεν θα μπορούσε να συναντήσει θετική υποδοχή ή ενδεχόμενες αντιρρήσεις από τη μία ή την άλλη χώρα. Η κάθε χώρα θα μπορούσε να λάβει ή να μη λάβει υπόψη της τις απόψεις αυτού του άτυπου διαλόγου. Οσον αφορά την Ελλάδα, θα μπορούσαμε στη συνέχεια να προχωρήσουμε μονομερώς στην τμηματική επέκταση, αλλού στα 8, αλλού στα 10 και αλλού στα 12 μίλια, εφόσον θα υπήρχε ανταπόκριση και από την άλλη πλευρά.
– Εάν κάποιες ελληνοτουρκικές διαφορές όσον αφορά την υφαλοκρηπίδα ενταχθούν σε ένα συνυποσχετικό και παραπεμφθούν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, τότε, από την ώρα της παραπομπής τους, το εύρος των χωρικών υδάτων «παγώνει». Είτε τα χωρικά ύδατα θα μείνουν στα 6 μίλια παντού, όπως είναι σήμερα, είτε θα έχουν επεκταθεί τμηματικά στο εύρος που θα έχουμε αποφασίσει. Είναι σωστό αυτό;
– Ναι, είναι σωστό. Αν δεν επεκτείνουμε τα χωρικά ύδατα και πάμε στη Χάγη, τότε η υφαλοκρηπίδα θα αποφασιστεί με βάση τα σημερινά όρια που είναι τα 6 μίλια. Πρέπει να επεκτείνουμε. Αν όμως επεκτείνουμε παντού τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια, τότε, όπως σας είπα, σχεδόν όλη η περιοχή του Ανατολικού Αιγαίου θα αποτελείται από ελληνικά χωρικά ύδατα και ελληνική υφαλοκρηπίδα γύρω από νησιά και δεν θα υπάρχει αντικείμενο για να πάμε στη Χάγη.
Δεν γίνονταν διαπραγματεύσεις για τα χωρικά ύδατα. Γινόταν μια άτυπη ανταλλαγή απόψεων για τα σημεία που η όποια επέκταση πέραν των 6 μιλίων εκατέρωθεν θα μπορούσε να συναντήσει θετική υποδοχή ή ενδεχόμενες αντιρρήσεις από τη μία ή την άλλη χώρα.
– Πάντως η Τουρκία βάζει στο τραπέζι όλα τα θέματα που κατά την άποψή της υπάρχουν, από την Θράκη έως την Κύπρο.
– Εμείς δεν μπορούμε να συζητήσουμε θέματα κυριαρχίας, ούτε μπορούμε να μιλήσουμε εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων. Ηδη από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου στην Κύπρο και μετά, η Κύπρος αποφασίζει, η Ελλάδα συμπαρίσταται.
– Τελικά, σε τι ελπίζετε περισσότερο στο πλαίσιο του σημερινού διαλόγου;
– Το περισσότερο που ελπίζω είναι να διατηρηθεί το καλό κλίμα. Τα θέματα έχουν μεγάλη δυσκολία επίλυσης. Το κύριο θέμα που συζητούσαμε είναι αυτό της υφαλοκρηπίδας. Αν δεν μπορούσαμε όλα αυτά τα χρόνια να το επιλύσουμε, τώρα που η Τουρκία έχει προσθέσει και άλλα θέματα, θα είναι ακόμα δυσκολότερο. Ακριβώς γιατί εμείς δεν αποδεχόμαστε ότι θέματα κυριαρχίας μπορούν να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
