1. Σε εθνικές κρίσεις, ένας από τους σημαντικότερους συντελεστές ισχύος είναι η συνοχή της κοινωνίας. Αυτή θα πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού. Η Ελλάδα έχει πληρώσει ακριβά στο παρελθόν εθνικούς διχασμούς. Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία πλέουμε όλοι στην ίδια βάρκα και είτε θα βουλιάξουμε μαζί, είτε θα σωθούμε μαζί. Ολοι; Οχι ακριβώς. Απέναντί μας βρίσκεται το ελληνικό και το ευρωπαϊκό «λόμπι της δραχμής». Στο πρώτο ανήκει μια μικρή μειοψηφία πολιτικών που οραματίζεται την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρώπη και μια ομάδα «μεγαλο-καρχαριών» επιχειρηματιών, που, αφού πλούτισαν μέσω κρατικών προμηθειών, έχουν βγάλει τα χρήματά τους από τη χώρα και περιμένουν τη μετάβαση στη δραχμή για να ξανακυριαρχήσουν οικονομικά. Στο δεύτερο ανήκουν όσοι θεωρούν πλέον το κόστος ενός Grexit χαμηλότερο της διάσωσης της Ελλάδας, χωρίς να επιθυμούν να αναλάβουν ανοιχτά την ευθύνη.
2. Ο ολισθηρός δρόμος εξόδου –πιθανότατα λόγω κακής εκτίμησης και όχι λόγω σχεδιασμού– από έναν ευρωπαϊκό θεσμό θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να οδηγήσει σε πλήρη έξοδο από την Ε.Ε., κάτι που –σε συνδυασμό με έναν σχεδόν αναπόφευκτό διχασμό της κοινωνίας– θα συνιστούσε τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Σε αυτή την περίπτωση, μια χρεoκοπημένη, διπλωματικά και στρατιωτικά αποδυναμωμένη Ελλάδα, με τσαλακωμένη εικόνα, θα κληθεί να αντιμετωπίσει άμεσες και έμμεσες προκλήσεις για την ασφάλειά της όχι εντός μιας ένωσης ισχυρών κρατών (με όλα τα προβλήματα και αδυναμίες), αλλά ουσιαστικά μόνη. Επίσης, θα βρεθούμε εκτός των μεγάλων οικονομικών χώρων που συνδέονται με τα τρία παγκόσμια νομίσματα: δολάριο, ευρώ και ρενμίμπι. Ακόμη και αυτοί που για διάφορους λόγους υποστηρίζουν τη ρήξη και μηρυκάζουν διάφορα όσον αφορά τις οικονομικές συνέπειες αδυνατούν να αντιπαραθέσουν οποιοδήποτε επιχείρημα σχετικά με τις γεωπολιτικές συνέπειες.
3. Η διαπραγματευτική στρατηγική της κυβέρνησης στηρίζεται στη θεωρία των παιγνίων, προφανώς διότι ο μέχρι πρότινος επικεφαλής της διαπραγμάτευσης θεωρούσε ότι τη γνωρίζει καλύτερα σε σχέση με την άλλη πλευρά. Δυστυχώς, φάνηκε ότι υπήρχε απίστευτη άγνοια τόσο των ευρωπαϊκών κανόνων όσο και του πραγματικού συσχετισμού ισχύος. Και είναι μεν ορθή η εκτίμηση ότι ένα GREXIT θα είναι επώδυνο –σε ανησυχητικά άγνωστο βαθμό– για την Ευρώπη, αλλά θα είναι ταυτόχρονα καταστροφικό, καθώς και μη αναστρέψιμο για την Ελλάδα. Ομως, το περιβόητο «chicken game» έχει κάποιο νόημα όταν παίζεται από δύο οχήματα ίσου μεγέθους. Οταν βρίσκονται αντιμέτωπα ένα τριαξονικό φορτηγό και ένα δίκυκλο, το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης διαφοροποιείται ελαφρώς. Για να χρησιμοποιήσω άλλους όρους, η διαπραγματευτική μας τακτική θυμίζει την προσπάθεια μπλόφας σε μια παρτίδα πόκερ όπου, όμως, όλα τα χαρτιά είναι ανοιχτά πάνω στο τραπέζι.
4. Ενα ΝΑΙ θα ανοίξει τον δρόμο για ένα καλύτερο αποτέλεσμα στη διαπραγμάτευση. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν θα μπορέσουν να αγνοήσουν μια κραυγή του ελληνικού λαού υπέρ της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να αντιμετωπιστούν και πιέσεις για τις αμυντικές δαπάνες. Ηδη το ΝΑΤΟ τοποθετήθηκε αρνητικά στο θέμα, ενώ εξοικονόμηση πόρων μπορεί να υπάρξει από την επί μακρόν αναμενόμενη νέα δομή δυνάμεων, αλλά και τις δικαστικές διώξεις κατά ξένων εταιρειών αμυντικού υλικού για υποθέσεις διαφθοράς (ελπίζω ότι η ελληνική πλευρά δεν έχει περιοριστεί σε κινήσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα). Η καλύτερη δυνατή λύση πλέον είναι ένα ΝΑΙ, επανέναρξη της διαπραγμάτευσης και αποφυγή άμεσων εκλογών, αρκεί η κυβέρνηση να ξεφύγει από τη δογματική θέση της. Εξαιρετικά δύσκολο, αλλά αδύνατο;
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι Γενικός Διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
