Η απόπειρα της τουρκικής κυβερνήσεως να βρει ένα νέο βηματισμό στην εξωτερική της πολιτική προσέκρουσε σε εμπόδια, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό μέτωπο. Στο εσωτερικό της χώρας, οι ήδη από την εποχή της απόπειρας πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016 διάχυτες ανησυχίες για την ανάπτυξη παραστρατιωτικών δομών εντός της τουρκικής επικράτειας απέκτησαν σάρκα και οστά με τις πρόσφατες δηλώσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου σχετικά με την οργάνωση – εταιρεία παροχής στρατιωτικών υπηρεσιών και εμπορίας όπλων SADAT. Ακολουθώντας το παράδειγμα της αμερικανικής εταιρείας Blackwater – Academi και της ρωσικής Wagner, η ύπαρξη της εταιρείας SADAT προκαλούσε συζητήσεις και ανησυχίες εδώ και χρόνια. Οι ισλαμιστικές ιδεολογικές της καταβολές και η εγγύτητα στο περιβάλλον του προέδρου Ερντογάν διευκόλυναν την εμπλοκή της στους εμφυλίους πολέμους της Συρίας και της Λιβύης αλλά και στις εξαγωγές της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας. Ηταν όμως η πρώτη φορά που αυτές οι καταγγελίες υιοθετήθηκαν σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο και συνδέθηκαν ευθέως με το προεδρικό μέγαρο, καθώς ο ιδρυτής της εταιρείας, απόστρατος ταξίαρχος Αντνάν Τανρίβερντι υπήρξε σύμβουλος του Τούρκου προέδρου μεταξύ του 2016 και του 2020.
Και ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την υπονόμευση του τουρκικού πολιτεύματος από τη SADAT, η τουρκική κυβέρνηση επικαλέστηκε την τουρκική ασφάλεια αντιτιθέμενη στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Ιδίως η Σουηδία ανήκει στις ευρωπαϊκές χώρες με ισχυρή παράδοση στη χορήγηση πολιτικού ασύλου σε πρόσφυγες από την Τουρκία, τουρκικής, κουρδικής ή άλλης καταγωγής, ήδη από τη δεκαετία του 1970. Μετά την ύφεση του φαινομένου στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο αριθμός των πολιτικών προσφύγων αυξήθηκε με την αυταρχική στροφή στην Τουρκία κατά την τελευταία δεκαετία. Η προσπάθεια παρουσιάσεως της Σουηδίας και της Φινλανδίας ως υποστηρικτών της διεθνούς τρομοκρατίας μπορεί να προκαλεί θυμηδία σε διεθνές επίπεδο, λειτουργεί όμως συσπειρωτικώς στο εσωτερικό μέτωπο. Ο επαναπροσδιορισμός του κουρδικού ζητήματος ως ζητήματος εθνικής ασφαλείας και όχι ως ζητήματος ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί θεμελιώδη τακτική επιλογή του προέδρου Ερντογάν από το καλοκαίρι του 2015, οπότε και κατέρρευσε η διαδικασία για την ειρηνική επίλυση του Κουρδικού. Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να παρουσιάσει στην κοινή γνώμη τη Σουηδία και τη Φινλανδία ως απειλές για την τουρκική ασφάλεια λόγω της χορηγήσεως πολιτικού ασύλου σε διωκόμενους Κούρδους, μέλη του ΡΚΚ και μη.
Δεν αποκλείεται η αύξηση των διεθνών πιέσεων για την άρση του τουρκικού βέτο στην ένταξη της Σουη-δίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ να προσφέρει αφορμή προσφυγής σε πρόωρες εκλογές.
Η άνευ ετέρου πρόταξη των συμφερόντων της Τουρκίας παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο. Δεν πρέπει να λησμονεί κανείς ότι η στρατηγική αυτονομία της Τουρκίας αποτελεί στόχο αποδεκτό σε όλο το φάσμα της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας και κοινής γνώμης. Τούτο ευνοεί και τη δράση οργανώσεων – εταιρειών όπως η SADAT. Ακόμη όμως και αν επικρατεί σύγκλιση σχετικά με την απαίτηση να προτάσσονται τα συμφέροντα της Τουρκίας, ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η διαπραγμάτευση δείχνει ότι η τουρκική κυβέρνηση ενδιαφέρεται λιγότερο για το αποτέλεσμα και περισσότερο για την εικόνα της ενώπιον της τουρκικής κοινής γνώμης. Δεν αποκλείεται η αύξηση των διεθνών πιέσεων για την άρση του τουρκικού βέτο να προσφέρει αφορμή προσφυγής σε πρόωρες εκλογές. Καθώς πλησιάζει και η εκατοστή επέτειος του τέλους της Μικρασιατικής Εκστρατείας, η τουρκική κυβέρνηση θα μπορούσε να ελπίζει ότι η αντιδυτική συσπείρωση της κοινής γνώμης θα έθετε σε δεύτερη μοίρα την αχίλλειο πτέρνα της κυβερνήσεως, την κατάσταση της τουρκικής οικονομίας.
* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επικεφαλής του Προγράμματος Τουρκίας του ΕΛΙΑΜΕΠ.
