Επτά μήνες μετά τη ρωσική εισβολή, το Κρεμλίνο πέτυχε σχεδόν τα αντίθετα απ’ όσα υπολόγιζε. Ανεξαρτήτως των εξελίξεων επί του εδάφους, θα έχουμε περαιτέρω υποχώρηση και αποδυνάμωση της Ρωσίας. Θα είναι η χαμένη αν και αυτό ήταν περίπου δεδομένο από την αρχή. Αξιώνοντας από εμάς την καταβολή του ελάχιστου συλλογικού τιμήματος ελευθερίας. Ναι, είμαστε σε πόλεμο που περιλαμβάνει και την απεξάρτηση από το επιθετικό καθεστώς του ενεργειακού μας νταβατζή. Απέναντι στο οποίο, συνειδητά αποσυνδέσαμε τα ζητήματα της οικονομίας από εκείνα της ασφάλειας. Χωρίς μάλιστα ικανότητες συλλογικής άμυνας. Για πολλά χρόνια, ο ευρωπαίος τζάμπα μάγκας, σκαρφάλωνε στο δικό του Έβερεστ ηλιθιότητας. Φθάνοντας σε σημείο να εκλιπαρεί τον Ρώσο πρόεδρο να ανατρέψει την ειλημμένη απόφασή του. Γνωρίζοντας πολύ καλά πως μετά την Ουκρανία θα είναι η Ευρώπη που βραχυπρόθεσμα θα πληρώσει το μάρμαρο. Μας κορόιδεψε και μας εξευτέλισε. Και μας άξιζε! Λογαριάζοντας βέβαια χωρίς τους ξενοδόχους. Και ερχόμαστε στην ταμπακιέρα.
Είναι εκεί που οι πολιτικές ηγεσίες δοκιμάζουν τα όρια και τις αντοχές της ενεργητικής τους ευθύνης. Δεν φεύγουν από το πρόβλημα, ούτε το πνίγουν. Δεν κρύβουν κάτω από το χαλί τις άβολες αλήθειες, τις μικρές και μεγάλες αμαρτίες μας. Ακόμα χειρότερα, δεν βγάζουν μπροστά κοντόφθαλμες εκλογικές στρατηγικές. Υπονομευτικές για το εθνικό και το συλλογικό ευρωπαϊκό συμφέρον. Κουμπώνοντας στο καλάμι της εκλογικής συμπεριφοράς, το αγκίστρι με το τοξικό δόλωμα. Με αρπακολλατζίδικη κουτοπονηριά. Αλιεύοντας στα θολά νερά του αβαθούς λαϊκισμού και των βολικών φαντασιώσεων. Για την υποτιθέμενη ανακούφιση της λαϊκής δυσαρέσκειας. Κι όμως, δεν είναι μόνο παυσίπονο που χρειαζόμαστε αλλά θεραπεία. Ανθεκτική και μακρόπνοη. Εκμεταλλευόμενοι το παράθυρο ευκαιρίας για να γιατρευτούμε και να ψηλώσουμε. Είναι η πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου που ο τόπος μετρήσιμα αναβαθμίζεται. Ξαναμπαίνοντας στο γεωπολιτικό παιχνίδι. Η κουβέντα δεν σηκώνει αμφίθυμες αλλά κρυστάλλινες θέσεις. Γιατί να χάσουμε χρόνο περνώντας από το βασανιστήριο της υποχρεωτικής κωλοτούμπας; Θα επιφέρει κόστος και συνέπειες. Αποδυναμώνοντας τη χώρα. Τι φάση κι αυτή! Η ψυχανάλυση προσφέρει ερμηνευτικό φακό αλλά… Μεταξύ μας, είναι κατάλληλη η ώρα να τρέχουμε για συνεδρίες; Είχαμε μια δεκαετία για homework. Τώρα συγχρονιζόμαστε με τη μεγάλη εικόνα.
Εξαιτίας της οποίας, για όσο υπάρχει η ενότητα της Δύσης, λειτουργεί περιοριστικά έναντι των διεκδικήσεων της Τουρκίας απέναντι μας. Όσο αποδυναμώνεται η Ρωσία τόσο απομειώνεται η διαπραγματευτική θέση της Άγκυρας. Και προς τα εκεί πάει το πράγμα. Χωρίς τη Ρωσία και τη γεωγραφική συνέχεια που προσφέρει, ο σχηματισμός ενός αντι-ηγεμονικού μετώπου (με Κίνα και Ιράν) μας κούνησε μαντίλι. Μαζί του και οι εκβιασμοί του Ερντογάν που πέφτουν στο κενό. Πως πιστευτά θα εκβιάσεις χωρίς συμπαγή εναλλακτικό πόλο; Το ζήτημα όμως είναι ευρύτερο. Αφορά την απώλεια εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας. Ακόμη και την πιθανή στροφή να κάνει, τα ανωτέρω δεν ανακτώνται από τη μια μέρα στην άλλη. Και η Ελλάδα πάλι θα κερδίσει. Χάθηκε η σίγουρη ασφαλιστική δικλείδα των Δαρδανελίων (βλ. στρατηγικό λιμάνι της Αλεξανδρούπολης). Γι’ αυτό και ειδικά στο Αιγαίο, ο σχεδιασμός των ΗΠΑ έχει ανατραπεί. Η περιχαράκωση μπήκε στο τραπέζι και ο συσχετισμός δυνάμεων σε αέρα και θάλασσα ανατρέπεται. Όχι μόνο η στρατιωτικοποίηση των νησιών είναι αποδεκτή από τη Δύση αλλά πιθανόν αργότερα να μας ζητήσουν περαιτέρω ενίσχυση. Τέλος, σημειώνουμε την αναδιάταξη των ενδο-ευρωπαϊκών συσχετισμών ισχύος. Σε μια κατεύθυνση με θετικό για την Ελλάδα πρόσημο. Περισσότερο συνειδητοποιημένο στο επίδικο της άμυνας και της δυνατότητας άσκησης ρόλου πρώτης γραμμής. Άρα, η καθαρή μας θέση συνεπάγεται μόνο οφέλη. Γέφυρα όχι μόνο δεν θα μπορούμε να γίνουμε αλλά το κυριότερο δεν μας ευνοεί. Εξάλλου, η Ρωσία δεν θα μας έλυνε τίποτα. Εκτός αν αποφασίζαμε να συμμαχήσουμε με την ίδια την Τουρκία!
Συμπερασματικά, για τον τόπο μας, το κεφάλαιο των γεωπολιτικών συντεταγμένων ξεκίνησε να σβήνεται και να ξαναγράφεται. Θα ολοκληρωθεί σε λίγα χρόνια. Θέτοντας το κρίσιμο διακύβευμα ενόψει των εκλογών. Εκείνου που θα σφυρηλατήσει τον πυρήνα της κυβερνητικής ευστάθειας. Προσδιορίζοντας το εύρος και το βάθος τόσο της εθνικής ασφάλειας όσο και της ανθεκτικότητας της Ελληνικής Δημοκρατίας. Βοηθώντας τους δυτικούς να δουλέψουν καλύτερα σε αυτό που τους λείπει. Δηλαδή, «to think big». Αλίμονο αν την ώρα που σου έρχεται κάτι στο πιάτο, το παίζεις δύσκολος, τζάμπα μάγκας ή ακόμα χειρότερα να το πάρουμε αλλιώς. Ασφαλώς να διεκδικήσεις τα μέγιστα. Παραμένοντας όμως αξιόπιστος και διατεθειμένος να βρέξεις κι εσύ τα ποδαράκια σου. Αποδεικνύοντας πως είναι το νέο κοστούμι που σου αξίζει. Επεξεργαζόμενος μια θετική, επιτέλους φαντασίωση! Μέχρι τότε, παραμένεις προσεκτικός, εγκρατής και με επιφυλάξεις ως προς το τι θα κάνουν το κρίσιμο μεσοδιάστημα. Είναι η γεωγραφία μας που εξακολουθεί να παραμένει ευάλωτη ως προς την υπεράσπιση της.
Εν τέλει, η ηγεσία παίζει ρόλο. Ειδικά όσοι το έχουν αντιληφθεί και συνειδητοποιήσει. Έχοντας αποδεχθεί την πραγματική θέση της Ελλάδας από κοινού με την αληθινή της κατάσταση και τους αντικειμενικούς για εκείνη περιορισμούς. Που δεν ταλαιπωρούνται από ημιμάθεια και ψευδαισθήσεις. Οι υπόλοιποι θα κοντύνουν. Συμπεριλαμβανομένων και των μουγγών. Ίσως πάλι και να άκουσαν τα καμπανάκια από τα παράνομα ρωσικά δημοψηφίσματα σε ουκρανικά εδάφη. Έφτασαν έως τη Θράκη και τα κατεχόμενα… Στην Αθήνα όχι;
* Ο κ. Σωτήριος Κ. Σέρμπος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Πρώην επιστημονικός διευθυντής Σχεδιασμού Πολιτικής στο υπουργείο Εξωτερικών.
