Ενας από τους τελευταίους της γιουγκοσλαβικής σχολής πολιτικής σκέψης, στενός συνεργάτης του Τίτο και του Κίρο Γκλιγκόροφ, ο Στόγιαν Αντοφ, ηγέτης του κόμματος των Φιλελευθέρων, πέθανε στα Σκόπια σε ηλικία ογδόντα εννέα χρόνων.
Διετέλεσε υπουργός Οικονομικών της Γιουγκοσλαβίας επί Τίτο και πρόεδρος της νευραλγικής επιτροπής οικονομικών σχέσεων της Γιουγκοσλαβίας με τη Σοβιετική Ενωση αλλά και την τότε ΕΟΚ, ενώ υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος της Βουλής της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» μετά την απόσχιση και την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους.
Οταν έγινε απόπειρα δολοφονίας κατά του Γκλιγκόροφ και όσο διάστημα ο βαριά τραυματισμένος ηγέτης ήταν στο νοσοκομείο, ο Αντοφ, ως πρόεδρος της Βουλής, είχε αναλάβει τα ηνία της χώρας. Σε μία από τις συνεντεύξεις του στην «Καθημερινή» είχε αφηγηθεί λεπτομέρειες του παρασκηνίου γύρω από την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής λύσης στην ονομασία με την Ελλάδα.
«…Την ώρα που τρώγαμε στο Νταβός ο Μητσοτάκης μου έδωσε ένα σημείωμα, ένα μικρό χαρτάκι που έγραφε ότι “το μάξιμουμ που μπορεί να δεχθεί με τα σημερινά δεδομένα η Ελλάδα γι’ αυτό το θέμα είναι το Δημοκρατία της Μακεδονίας–Σκόπια. Ή παρένθεση ή παύλα. Αυτό είναι το μέγιστο”.
Το έγραψε σ’ ένα λευκό χαρτί και μου είπε: “Να το δώσεις στον Γκλιγκόροφ και να του πεις ότι, αν δεν αλλάξετε όνομα, δεν μπορεί να υπάρξει λύση”».
Ηταν αρχές Φεβρουαρίου του 1992, και γύρω από το τραπέζι στο δείπνο, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, στο πασίγνωστο οικονομικό φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, κάθονταν ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, ο Χένρι Κίσινγκερ, ο Ελληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο στενός συνεργάτης του Κίρο Γκλιγκόροφ, που τον αντικαθιστούσε με την ιδιότητα του προέδρου της Βουλής της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας», Στόγιαν Αντοφ.
«Ο Μητσοτάκης ήταν επιφυλακτικός για τη συνάντηση μαζί μου. Δεν υπήρχαν μέχρι τότε επαφές. Τέλος πάντων, μας “συνάντησαν”. Ο οικοδεσπότης μάς έβαλε, όχι τυχαία, στο ίδιο τραπέζι στο δείπνο. Ο Μητσοτάκης, εγώ και ο Κίσινγκερ. Και τότε ήταν οι πρώτες συνομιλίες ουσιαστικά», μου είπε ο ογδοντάχρονος Αντοφ το φθινόπωρο του 2014 σε μια εξόχως ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Στο τραπέζι με τους ετερόκλητους συνδαιτυμόνες επικρατούσε ελαφρά αμηχανία και οπωσδήποτε τα βλέμματα ήταν στραμμένα στον Μητσοτάκη και τον Αντοφ.
Ο Κίσινγκερ ήταν εκείνος που μεταξύ μεζέδων και κόκκινου γαλλικού κρασιού άνοιξε κουβέντα για το «ψητό».
«Κώστα, είστε τυχεροί που με την παρουσία αυτού του κράτους απομακρύνονται τα σύνορά σας κατά διακόσια τριάντα χιλιόμετρα από τον πιο επικίνδυνο γείτονά σας, τη Σερβία», είπε κάποια στιγμή στον Μητσοτάκη.
«Οταν η κουβέντα ήρθε στις σχέσεις της χώρας μου με την Ελλάδα, ο Κίσινγκερ επέμενε ότι η Αθήνα πρέπει να μας αναγνωρίσει ως Μακεδονία και να ξεκινήσει μια περίοδος σύσφιγξης των σχέσεων.
»Ο Μητσοτάκης του απάντησε πως αυτό ήταν δύσκολο και ότι το κλίμα στην Ελλάδα δεν ευνοούσε τέτοιες κινήσεις. Του είπε ακόμα ότι υπάρχουν στα Σκόπια κάποιοι που έχουν αλυτρωτικές διαθέσεις και θέλουν να γίνουν κληρονόμοι της ιστορίας της αρχαίας Μακεδονίας.
»Τώρα που τα βλέπω από απόσταση πολλών χρόνων, λέω ότι τα προέβλεψε αυτά ο Μητσοτάκης, τα βλέπουμε μπροστά μας (σ.σ.: εννοούσε τα όσα έκανε η κυβέρνηση Γκρουέφσκι).
»Στην παρατήρηση του Μητσοτάκη ότι κάποιοι κύκλοι θέλουν να σφετεριστούν την Ιστορία της Μακεδονίας, ο Κίσινγκερ του απάντησε γελώντας: “Υπάρχουν αλήθεια τέτοιοι μπουνταλάδες;”.
»Πάνω στην κουβέντα σε κάποια στιγμή ο Κίσινγκερ έριξε μια ιδέα. Απευθυνόμενος σ’ εμένα μου είπε: “Πέστε του κ. Γκλιγκόροφ ότι θεωρώ πως είναι απαραίτητο να συναντηθεί με τον Μητσοτάκη” και γυρίζοντας προς εκείνον του λέει: “Κώστα, και εσύ κοίτα να συναντηθείς με τον Γκλιγκόροφ, ελάτε σ’ εμάς στην Αμερική. Θα βρεθεί κάποια ευκαιρία για να έρθετε διακριτικά, με κάποια πρόφαση, και εκεί να συνομιλήσετε και να το τελειώνουμε το ζήτημα αυτό”.
»Ο Μητσοτάκης του είπε: “δύσκολα δύσκολα”, αλλά δεν το απέρριψε. Ο Κίσινγκερ επέμενε η συνάντηση να γίνει υπό πλήρη μυστικότητα – κατεξοχήν αμερικανική πρακτική. Τέτοια συνάντηση δεν έγινε. Εκανα σημείωμα στον Γκλιγκόροφ, το βρήκε ενδιαφέρον αλλά δεν έγινε τίποτα.
Μετά άλλαξαν οι καταστάσεις…»
Οπως και ο Γκλιγκόροφ, ο Αντοφ είχε εκφράσει ως τελευταία του επιθυμία η κηδεία του να μη γίνει δημοσία δαπάνη.
Στην περίπτωση του Γκλιγκόροφ, μάλιστα, το φέρετρο με τη σορό του μεταφέρθηκε στο νεκροταφείο με… ημιφορτηγό αυτοκίνητο.
