Ιδιαίτερο συμβολισμό αποκτά η φετινή επέτειος της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, καθώς στο νησί θα βρεθούν ταυτόχρονα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, που θα παραστεί στην επίσημη εκδήλωση καταδίκης της τουρκικής εισβολής στο προεδρικό μέγαρο στη Λευκωσία, και ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος θα συμμετάσχει στις εκδηλώσεις που κάθε χρόνο διοργανώνει το ψευδοκράτος. Η παρουσία του κ. Μητσοτάκη στη Λευκωσία έχει ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα, καθώς είναι η πρώτη φορά που Ελληνας πρωθυπουργός θα παραστεί στις εκδηλώσεις για την τουρκική εισβολή. Η Αθήνα με την κίνηση αυτή επιδιώκει, όπως πρόσφατα δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, να αναδείξει την κοινή εθνική πολιτική και το ζήτημα του Κυπριακού, σε μια κρίσιμη συγκυρία για την επανέναρξη των συνομιλιών.
Μόλις την περασμένη Τετάρτη, στη συνάντησή τους στην Ουάσιγκτον, στο περιθώριο της επετειακής συνόδου του ΝΑΤΟ, ο κ. Μητσοτάκης έθεσε στον κ. Ερντογάν το ζήτημα της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, σε μια συνάντηση που κύλησε σε καλό κλίμα. Βεβαίως, από εκείνη τη συνάντηση δεν μπορούν να προκύψουν διαπιστώσεις για το πώς θα κινηθεί η Τουρκία. Βαρόμετρο, ωστόσο, των προθέσεων και διαθέσεων της Αγκυρας για το πώς θα κινηθεί το επόμενο διάστημα σε σχέση με το Κυπριακό αποτελεί η στάση και η ρητορική που θα τηρήσει ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στην κατεχόμενη Κύπρο, με αφορμή τις εκδηλώσεις για την επέτειο της εισβολής. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν περνούν απαρατήρητες οι πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου προέδρου για τις προσπάθειες που καταβάλλει η Αγκυρα ώστε το ψευδοκράτος να ενταχθεί πλήρως στον Οργανισμό Τουρκογενών Κρατών. Ούτε, βεβαίως, οι κινήσεις του ψευδοκράτους με στόχο το άνοιγμα του λιμανιού της Αμμοχώστου για τα κράτη-μέλη του Οργανισμού Τουρκογενών Κρατών.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και καθώς αναμένονται με ενδιαφέρον όσα θα γίνουν το επόμενο Σάββατο και τα μηνύματα που θα επιδιώξει να εκπέμψει η τουρκική ηγεσία από τα Κατεχόμενα, ενδιαφέρουσες εξελίξεις για το Κυπριακό προέκυψαν στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον αμέσως μετά και τη διαδικασία κατάθεσης από την προσωπική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ, Μαρία Ανχελα Ολγκίν Κουέγιαρ, της έκθεσής της για το Κυπριακό. Η Κολομβιανή διπλωμάτης δείχνει να κινείται παρασκηνιακά προς την κατεύθυνση συντήρησης της διαδικασίας και η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τον προσεχή Σεπτέμβριο, ξεδιπλώνεται ως δυνητικό πεδίο εξελίξεων προς τη διάσταση άρσης του αδιεξόδου των συνομιλιών του Κυπριακού – με τη Λευκωσία να τηρεί στάση συγκρατημένης αισιοδοξίας.
Προϋπόθεση είναι να υπάρξει, αρχικά, μια κοινή συνάντηση Χριστοδουλίδη – Τατάρ, αλλά και να διακριβωθεί πως δεν θα τεθεί ζήτημα αναβάθμισης του κατοχικού ηγέτη.
Δύο κατευθύνσεις
Η κ. Ολγκίν, αμέσως μετά την κατάθεση της έκθεσής της και την άτυπη ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δείχνει να κινείται προς δύο κατευθύνσεις – πτυχή που διαφάνηκε κι από την ανοιχτή επιστολή που δημοσιοποίησε πριν κινηθεί, διπλωματικά, στο επίπεδο των Ηνωμένων Εθνών: α) Επιχείρησε να αποφύγει το παιχνίδι επίρριψης ευθυνών και να διατηρήσει, ακόμη και χάριν αυτής, ανοιχτή την πρωτοβουλία για επανέναρξη του διαλόγου. β) Ενέπλεξε τις δύο εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα και Τουρκία, επιχειρώντας να εκμεταλλευθεί τη «νηνεμία» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Επί τούτου, το μομέντουμ της συνάντησης του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες περιλάμβανε ψηλά στην ατζέντα το Κυπριακό, ενώ η κ. Ολγκίν είδε και τους δύο υπουργούς Εξωτερικών, Γεραπετρίτη και Φιντάν, σε προπαρασκευαστικό επίπεδο την επομένη της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν.
Αυτό που δείχνει να προκύπτει ως σημαντικό ορόσημο για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στο Κυπριακό συνδέεται άρρηκτα με το περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ – τον προσεχή Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη. Η κ. Ολγκίν ουσιαστικά προετοιμάζει το διπλωματικό έδαφος, ωστόσο το τελικό πρόσταγμα έχει ο ίδιος ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος εκτός απροόπτου θα αναλάβει κάποια πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση, αρχικά, μιας κοινής συνάντησης με τους δύο ηγέτες, κάτι που δεν κατέστη εφικτό κατά την παρουσία της κ. Ολγκίν στην Κύπρο. Υπενθυμίζεται πως η κ. Ολγκίν θα παραμείνει προσωπική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό, με τους όρους εντολής της να ανανεώνονται μέχρι τα τέλη του χρόνου.
Από εκεί και πέρα, αυτό που δείχνει να προωθείται σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών είναι η οργάνωση μιας διάσκεψης για το Κυπριακό προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει πρόσφορο έδαφος για επάνοδο στο τραπέζι των συνομιλιών. Μια άτυπη πενταμερής με τη συμμετοχή Ελλάδας και Τουρκίας δεν πρέπει να αποκλειστεί έως τα τέλη του χρόνου, όπως αναφέρουν στην «Κ» καλά ενημερωμένες πηγές. Ωστόσο, αυτό που προϋποθέτει κάτι τέτοιο είναι να υπάρξει, αρχικά, μια κοινή συνάντηση Χριστοδουλίδη – Τατάρ, αλλά και να διακριβωθεί πως δεν θα τεθεί ζήτημα αναβάθμισης του κατοχικού ηγέτη. Υπενθυμίζεται πως και η τελευταία μεγάλη διάσκεψη για το Κυπριακό, στη Γενεύη τον Απρίλιο του 2021, πέρασε διά μέσου της «τριμερούς» του Βερολίνου – συνοψίζοντας ωστόσο τότε το αδιέξοδο που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα στις συνομιλίες του Κυπριακού λόγω της στάσης Αγκυρας και Τατάρ για λύση δύο κρατών στη βάση της «κυριαρχικής ισότητας».
Η θέα από τη Λευκωσία
Η Λευκωσία αξιολογεί ως πολύ θετική τη διατήρηση του καλού κλίματος στα ελληνοτουρκικά, που σε επίπεδο εντάσεων εδώ και πάνω από 18 μήνες έχει δημιουργήσει ένα ήρεμο κλίμα και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες ως προς τη διάσταση της άρσης του αδιεξόδου των διαπραγματεύσεων, καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν στην «Κ» πως οποιαδήποτε θετική εξέλιξη στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα συμβάλει θετικά στο Κυπριακό και στις προσπάθειες της κ. Ολγκίν να επαναφέρει τις δύο πλευρές στο τραπέζι των συνομιλιών. Παράλληλα, η Λευκωσία προσεγγίζει τα πράγματα και με ρεαλισμό αντιλαμβανόμενη πως όποια αισιοδοξία θα πρέπει να είναι, μέχρι να ανοίξει τα χαρτιά του ο γενικός γραμματέας, συγκρατημένη.
