Πώς θα μας φαινόταν εάν θέταμε σε συζήτηση ότι προ πενήντα ετών η Ελλάδα διέπραξε ένα καταστροφικό αποικιοκρατικό έγκλημα.
Πώς θα μας φαινόταν εάν θέταμε σε αυτό το πλαίσιο συζήτησης την καταστροφική ενέργεια της ελληνικής χούντας στην Κύπρο τη 15η Ιουλίου 1974.
Πώς θα μας φαινόταν ότι πάρα πολλοί από τους αξιωματικούς μας στην Κύπρο λειτουργούσαν όχι τόσο ως δύναμη άμυνας της νήσου, αλλά ως αποικιοκρατικός στρατός κατοχής χωρίς σεβασμό στην αξιοπρέπεια των Κυπρίων.
Πώς θα μας φαινόταν εάν συνδέαμε, καθόλου αυθαίρετα, την καταστροφή της Κύπρου με μια εμμονική εσωτερική πολιτική που ξεκίνησε από τις αρχές του 1950 και κορυφώθηκε με θεμελιακό εθνικό πάταγο τον Ιούλιο του 1974.
Πώς θα μας φαινόταν τελικά εάν συνδέαμε την καταστροφή της Κύπρου με τη μακρόχρονη αυθαιρεσία του στρατού και του θρόνου που κυριάρχησε στη μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Πώς βρέθηκαν όμως οι μονάδες του Ελληνικού Στρατού στην Κύπρο. Εμφανίζονται επισήμως στην Κύπρο μετά την ανεξαρτησία της ως ΕΛΔΥΚ (Ελληνικές Δυνάμεις Κύπρου) τον Αύγουστο του 1960. Η μονάδα είναι δυνάμεως ενός τάγματος, λιγότερα από 1.000 άτομα. Η ΕΛΔΥΚ εκπροσωπούσε την Ελλάδα, η οποία μαζί με την Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο ορίστηκαν ως εγγυήτριες δυνάμεις της νεαρής Κυπριακής Δημοκρατίας. Στη συνέχεια η αιματηρή σύγκρουση Μακαρίου και Τουρκοκυπρίων οδηγεί στη διαίρεση της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
Τον Ιούνιο του 1964 ο Μακάριος συγκροτεί τον ελληνοκυπριακό στρατό, την κυπριακή εθνοφρουρά που στελεχώνεται από Ελλαδίτες αξιωματικούς και Ελληνοκύπριους στρατιώτες. Το γεγονός αυξάνει κατά πολύ την παρουσία Ελλαδιτών αξιωματικών στην Κύπρο και άρα τελικά και τον έλεγχο του Μακαρίου από αυτούς.
Η Ενωση Κέντρου καταλαμβάνει την εξουσία τον Φεβρουάριο 1964. Σε μια προσπάθεια προστασίας της Κύπρου από τις τουρκικές απειλές και σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της πατριωτικής της εικόνας, στέλνει τον Οκτώβριο του 1964 μυστικά 9.000 Ελληνες στρατιώτες στην Κύπρο. Είναι η γνωστή μυστική μεραρχία. Οι ισχυρές δυνάμεις της (πυροβολικό, τεθωρακισμένα, καταδρομείς) διασπείρονται στα κυπριακά βουνά και δάση. Η δύναμη συμπληρώνεται και από έξι σοβιετικής προέλευσης οπλισμένες τορπιλακάτους, στελεχωμένες από αξιωματικούς και υπαξιωματικούς του ελληνικού, τότε, Βασιλικού Ναυτικού. Η αντίδραση των τουρκικών κέντρων είναι ιδιαιτέρως έντονη με ενεργοποίηση αθρόας στρατολόγησης Τουρκοκυπρίων και τη δημιουργία ενόπλων παραστρατιωτικών μονάδων.
Η αναφερθείσα πατριωτική διάσταση των ελληνικών ενεργειών θα κινηθεί παραλλήλως με δύο ακόμη (εξωπατριωτικές) διαστάσεις. Η μία είναι ο έλεγχος που θα ασκούσε ο Ελληνικός Στρατός επί του «άτακτου» για το ΝΑΤΟ Μακαρίου, σε όφελος των δυτικών δυνάμεων. Η άλλη διάσταση είναι η εφαρμογή και στην Κύπρο της αυθαιρεσίας-συνωμοσίας που διέκρινε τον Ελληνικό Στρατό στον πολιτικό του ρόλο. Μια αυθαιρεσία-συνωμοσία που επέβαλε ο θρόνος για να κυριαρχεί στην ελληνική πολιτική μέσω του στρατού.
Η Ενωση Κέντρου θα πέσει το 1965, η χώρα θα μπει σε έντονη κυβερνητική αστάθεια, το δίπολο στρατός και θρόνος θα μελετήσει την επιβολή βραχείας εκτροπής για να εμποδιστεί η άνοδος μέσω εκλογών της Ενωσης Κέντρου στην κυβέρνηση.
Ολα τα παραπάνω και βρισκόμαστε ακόμη μόνο στο 1964.
Στα δέκα χρόνια που θα ακολουθήσουν, έως το 1974, το αντιμακαριακό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, θα αλλάξουν πολλά, σχεδόν όλα, εκτός της συνωμοτικής λειτουργίας του στρατού.
Η Ενωση Κέντρου θα πέσει από τους βουλευτές της το 1965, η χώρα θα μπει σε έντονη κυβερνητική αστάθεια, το δίπολο στρατός και θρόνος θα επισείουν φανατικά τον ανύπαρκτο κομμουνιστικό κίνδυνο, και το ίδιο δίπολο θα μελετήσει την επιβολή βραχείας εκτροπής για να εμποδιστεί η άνοδος μέσω εκλογών της Ενωσης Κέντρου στην κυβέρνηση. Την αντιδημοκρατική σκέψη τους θα εφαρμόσει ιδιοτελώς την 21η Απριλίου 1967 ο επικεφαλής του βασιλικού συνωμοτικού μηχανισμού στον στρατό, Γεώργιος Παπαδόπουλος. Εκτοτε, με έναν τρόπο φθοροποιό για την ίδια, η Κύπρος καθίσταται έρμαιο της χουντικής συνωμοσίας και εγκληματικής αφέλειας.
Τον Δεκέμβριο 1967 ο δικτάτορας, πλέον, Παπαδόπουλος αποσύρει άρον άρον (κατόπιν τουρκικής απειλής) τη μυστική μεραρχία. Οι Τουρκοκύπριοι θα είναι ασφαλέστεροι, η Κύπρος πιο αδύναμη, ο Παπαδόπουλος ελεύθερος κυπριακών υποχρεώσεων και ο Μακάριος ακόμη ελεγχόμενος από τους πολλούς Ελλαδίτες αξιωματικούς που έλεγχαν τα ελληνικά όπλα στην Κύπρο.
Στη συνέχεια με άγνοια της πραγματικότητας και των διεθνών συνθηκών, εμμονικά και επικίνδυνα κατά τους χουντικούς και τους Ελληνοκύπριους συνεργάτες τους, ο Μακάριος ήταν αυτός που είχε εμποδίσει, και μάλιστα εμπόδιζε ακόμη, την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
Σχηματικά, η διαδοχή του Παπαδόπουλου από τον αφανή και καταστρεπτικό Ιωαννίδη θα αφαιρέσει την όποια ελλαδική πολιτική διάσταση στην επικοινωνία με τη νόμιμη κυπριακή κυβέρνηση. Μέσω διαύλων ασύμμετρων, ο Ιωαννίδης θα επιλέξει να εξωθήσει την ελλαδική παρουσία στην Κύπρο, όπως ακραία κινήθηκε το καθεστώς του στην Ελλάδα. Σε συνεργασία με αντιμακαριακούς στην Κύπρο θα αναζητήσει την εθνική επιβεβαίωση (της χούντας του), αλλά θα επιτύχει την εθνική καταστροφή. Θα διοργανώσει πραξικόπημα στις 15/7/1974 για την ανατροπή του Μακαρίου και την υποτιθέμενη διπλή ένωση μιας διχοτομημένης Κύπρου με την Ελλάδα και την Τουρκία. Νομοτελειακά θα ακολουθήσουν η τουρκική εισβολή, η καταστροφή της Κύπρου, η απώλεια του 40% του κυπριακού – εθνικού εδάφους.
Η αναζήτηση ευθυνών για την κυπριακή τραγωδία κινείται ακόμη σε διαδρόμους διεθνούς διπλωματίας, «κακών» ξένων δυνάμεων, απάνθρωπων διεθνών ισορροπιών, πολιτικού κυνισμού και πολλών άλλων σχετικών πλαισίων. Ας μην αγνοείται, ωστόσο, η απέραντη ευθύνη των αργά συγκροτουμένων καταστροφικών νοοτροπιών, τις οποίες θέτουμε σε ενέργεια για ανέφικτα και ανεδαφικά οράματα.
Ο κ. Τάσος Σακελλαρόπουλος είναι ιστορικός, υπεύθυνος των ιστορικών αρχείων του Μουσείου Μπενάκη.
