Αγγελος Μ. Συρίγος
Στις 29 Ιουλίου 2024, μια επιχείρηση στη Χειμάρρα έλαβε ειδοποίηση από τη διαβόητη ΙΚΜΤ, την αλβανική υπηρεσία κατά των αυθαιρέτων. Στις 7 Αυγούστου (δηλαδή 3 ημέρες μετά τις δημοτικές εκλογές της Χειμάρρας) θα περνούσαν για έλεγχο. Παρόμοιες ειδοποιήσεις έλαβαν πολλές άλλες επιχειρήσεις. Οι ιδιοκτήτες τους στις εκλογές του Μαΐου 2023 είχαν στηρίξει τον τότε εκλεγέντα δήμαρχο Φρέντη Μπελέρη. Η σημασία του ελέγχου από την ΙΚΜΤ σχετίζεται με την ημιπαρανομία που αφορά σχεδόν όλα τα οικοδομήματα στη Χειμάρρα. Οι άδειες οικοδομής και επισκευών είναι συνδεδεμένες με το καθεστώς ιδιοκτησίας. Δεδομένου ότι ελάχιστοι τίτλοι ιδιοκτησίας έχουν δοθεί έως σήμερα στους δικαιούχους, ο έλεγχος από την ΙΚΜΤ συνοδεύεται πάντα από υψηλά πρόστιμα και γκρέμισμα των αυθαίρετων κατασκευών. Διευθυντής αυτής της υπηρεσίας στην περιφέρεια Αυλώνα (που υπάγεται η Χειμάρρα) ήταν μέχρι πρότινος ο Αλβανός που εμφανίζεται σε ένα βίντεο να λέει ενώπιον του τότε υποψηφίου και νυν νέου δημάρχου Βαγγέλη Τάβου ότι στις 4 Αυγούστου θα τον ψηφίσουν ώστε «στις 5 του μήνα να σταματήσουν να μιλούν ελληνικά εκεί (στη Χειμάρρα)»…
Η απειλή για έλεγχο από την ΙΚΜΤ ήταν μόνον μία από τις πολλές μεθοδεύσεις που χρησιμοποίησε ο Ράμα για να βοηθήσει τον εκλεκτό του. Επί ημέρες πριν από τις εκλογές είχαν εγκατασταθεί στη Χειμάρρα εφορία και υγειονομία, μαζί με υπουργούς, την ασφάλεια και την αντιτρομοκρατική. Η βασική πίεση ασκήθηκε όμως μέσω των τίτλων ιδιοκτησίας. Ο Βαγγέλης Τάβος ως περιφερειάρχης Αυλώνα ανέφερε ότι μοίρασε προεκλογικά 1.400 τίτλους ιδιοκτησίας σε δικαιούχους. Υποσχέθηκε ότι άλλοι 800 είναι έτοιμοι στο υποθηκοφυλακείο για να δοθούν μετά τις εκλογές (ψιλά γράμματα ότι όλα αυτά αποτελούν παραβίαση της εκλογικής νομοθεσίας). Οι τίτλοι που μοίρασε αφορούσαν αποκλειστικώς σπίτια και όχι οικόπεδα. Για τα σπίτια δεν υπάρχει αμφισβήτηση της ιδιοκτησίας. Οι καταπατήσεις αφορούν οικόπεδα ιδίως σε παραλιακές εκτάσεις.
Αλλη μέθοδος ήταν η εγγραφή 311 νέων ψηφοφόρων που προστέθηκαν στους εκλογικούς καταλόγους μέσα σε ένα χρόνο. Την προηγούμενη τριετία 2021-23, ο αριθμός των ψηφοφόρων είχε μειωθεί κατά 3. Στους νεοεγγραφέντες περιλαμβάνονταν ο αδελφός του υποψηφίου δημάρχου με την οικογένειά του, υπάλληλοί του, φίλοι και γνωστοί. Κανένας από αυτούς δεν πληρούσε τα κριτήρια μεταδημοτεύσεως στη Χειμάρρα. Από αυτούς, 18 ήσαν ελληνικής καταγωγής, κάτοικοι της Δρόπολης στο Αργυρόκαστρο. Οι υπόλοιποι ήταν Αλβανοί.
Πολλοί ψηφοφόροι δεν μπόρεσαν να πάρουν μέρος στην εκλογική διαδικασία διότι δεν είχαν ανανεώσει τις ταυτότητές τους. Σε κάθε εκλογική διαδικασία βγαίνει απόφαση του υπουργικού συμβουλίου που ορίζει να γίνονται δεκτές και οι ληγμένες ταυτότητες. Ο Ράμα αρνήθηκε να θέσει τέτοιο θέμα στο υπουργικό συμβούλιο για τις δημοτικές εκλογές της 4ης Αυγούστου στη Χειμάρρα. Ετσι, επί συνόλου περίπου 23.000 ψηφοφόρων, αποκλείστηκαν αυτομάτως 6.157 άτομα λόγω ταυτοτήτων. Κατά τεκμήριο ληγμένες ταυτότητες έχουν οι Χειμαρριώτες που ζουν στην Ελλάδα. Επειδή όμως κάποιοι από αυτούς ήσαν ψηφοφόροι του σοσιαλιστικού κόμματος, ειδικώς σε 258 άτομα ανανεώθηκαν την Παρασκευή και το Σάββατο πριν από τις εκλογές οι ταυτότητες. Οι άλλοι που επιχείρησαν να τις ανανεώσουν έλαβαν βεβαίωση για αντικατάσταση μετά 15 ημέρες και φυσικά δεν ψήφισαν.
Μια άλλη μεθόδευση είχε ξεκινήσει χρόνια πριν. Το 2015 ο Ράμα άλλαξε τα διοικητικά όρια του δήμου Χειμάρρας προσθέτοντας τον δήμο της Βράνιστας που κατοικείται αποκλειστικώς από μουσουλμάνους Αλβανούς. Επρόκειτο για κίνηση με μακροπρόθεσμη στόχευση. Οι κάτοικοι της Βράνιστας ψηφίζουν εθνικιστικά με τη συγκρουσιακή λογική Αλβανία εναντίον Ελλάδας. Στις εκλογές της 4ης Αυγούστου ο πρώην δήμος Βράνιστας θύμισε εποχές Ενβέρ Χότζα. Ο υποψήφιος του Ράμα έλαβε 1.306 ψήφους (89%) έναντι 141 ψήφων του υποψηφίου της Ομόνοιας Πέτρου Γκικουρία. Η επαναφορά της Χειμάρρας στα προηγούμενα διοικητικά της όρια, σύμφωνα και με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης αλλά και το άρθρο 108 παρ. 2 του αλβανικού Συντάγματος, είναι ένα από τα θέματα που πρέπει να τεθούν άμεσα.
Ως κερασάκι στην τούρτα ήταν η κατάσταση που επικρατούσε την ημέρα των εκλογών έξω από κάθε κέντρο ψηφοφορίας. Εκεί ήταν σταθμευμένα 2-3 πολυτελή αυτοκίνητα με φιμέ τζάμια με άτομα του παρακράτους που κοίταζαν απειλητικά τους ψηφοφόρους… Φυσικά εξελέγη ο Τάβος.
Το βασικό πρόβλημα της Χειμάρρας είναι οι τίτλοι ιδιοκτησίας. Ας σημειωθεί ότι μετά τις εκλογές, στις 7 Αυγούστου, ο Ράμα ενέκρινε 8 άδειες σε στρατηγικούς επενδυτές για δημιουργία νέων τουριστικών θερέτρων στον δήμο Χειμάρρας. Κατά κανόνα τα θέρετρα βασίζονται σε μια αρχική έκταση που έχει πωληθεί ως αγροτική γη από κάποιον Ελληνα. Ακολούθως ο αγοραστής χαρακτηρίζεται στρατηγικός επενδυτής και καταπατά τις γύρω ιδιοκτησίες. Ο έλεγχος του δήμου Χειμάρρας από τον Ράμα είναι ζωτικός για να διαιωνίζεται αυτή η κατάσταση. Στο υποθηκοφυλακείο Αυλώνα που ανήκει η Χειμάρρα, σε διάστημα 3 ετών άλλαξαν 12 διευθυντές. Κάποιοι από αυτούς κατέληξαν στον εισαγγελέα με καταγγελίες για καταπατήσεις γης στη Χειμάρρα. Το κρίσιμο είναι να μπορέσουν το ελληνικό κράτος σε διπλωματικό επίπεδο και ο Φρέντης Μπελέρης ως ευρωβουλευτής να αναδείξουν το θέμα ως κρίσιμο για τη γενικότερη πορεία της Αλβανίας.
O κ. Aγγελος Μ. Συρίγος είναι καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, βουλευτής Ν.Δ. Α΄ Αθηνών.
