Της ανταποκρίτριάς μας στις Βρυξέλλες Αλεξάνδρας Βουδούρη. Με αμηχανία παρακολουθούν στις Βρυξέλλες τις αναμενόμενες σφοδρές αντιδράσεις που προκάλεσε η απόφαση της Γερμανίας να επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους με τις εννέα γειτονικές της χώρες, ως εξαίρεση στους κανόνες της ζώνης Σένγκεν για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης. Πολωνία και Αυστρία ετοιμάζονται, μάλιστα, να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα ως «απάντηση», ενώ ο μόνος που χαίρεται από την «αναμπουμπούλα» είναι ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν, που έγραψε στο Χ: «Σολτς, καλώς ήρθες στο κλαμπ!».
Eνώ δεν έχει ακόμη στεγνώσει το μελάνι της συμφωνίας-«ορόσημο» για ολιστική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, το Βερολίνο άρχισε να την «ξηλώνει», με κίνδυνο πρόκλησης «ντόμινο» στη ζώνη Σένγκεν.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πάντως δεν φαίνεται πρόθυμη να συγκρουστεί με τη Γερμανία. Την περασμένη Τρίτη η Κομισιόν, άλλωστε, έσπευσε να εξηγήσει ότι υπάρχει δυνατότητα εξαίρεσης από τον κώδικα Σένγκεν στη βάση «απειλής εθνικής ασφάλειας» ή για «λόγους δημόσιας τάξης». Θεωρητικά οι έλεγχοι θα είναι προσωρινοί. Αλλωστε στη σχετική ιστοσελίδα της Κομισιόν για τη μετανάστευση και τις εσωτερικές υποθέσεις έχει αναρτηθεί το αίτημα της Γερμανίας για επαναφορά των ελέγχων με ισχύ από τις 16 Σεπτεμβρίου 2024 έως τις 15 Μαρτίου 2025. Ωστόσο, το Βερολίνο απειλεί ότι θα παραμείνουν εν ισχύι έως την εφαρμογή του νέου Συμφώνου Μετανάστευσης. Παρά τις αντιδράσεις της Βιέννης, πάντως, και η Αυστρία διατηρεί ελέγχους στα σύνορα με Σλοβενία, Σλοβακία και Ουγγαρία για τον περιορισμό των ροών από τον «βαλκανικό διάδρομο». Ο λόγος είναι η απροθυμία της Κομισιόν να «παρέμβει» αποφασιστικά, όταν τα κράτη-μέλη παρεκκλίνουν του κώδικα Σένγκεν. Από το 2015, άλλωστε, η λίστα αιτήσεων εξαίρεσης διαρκώς μεγαλώνει, καθώς από τις 37 περιπτώσεις επαναφοράς προσωρινών ελέγχων στα σύνορα μεταξύ 2006-2015, ο αντίστοιχος αριθμός αυξήθηκε σε 442 τα επόμενα εννέα χρόνια.
Αρκετοί ειδικοί εξηγούν ότι ο νέος μηχανισμός που θα τεθεί σε ισχύ σε δύο χρόνια και προβλέπει –ανάμεσα σε άλλα– δημιουργία κλειστών κέντρων όπως στα ελληνικά νησιά και ταχείες διαδικασίες επιστροφής, δεν θα λύσει το πρόβλημα των δευτερογενών μετακινήσεων. Στο μεταξύ η Ευρώπη θα «οχυρώνεται», ενώ ήδη δεκατέσσερα κράτη-μέλη –ανάμεσά τους και η Ελλάδα– έχουν ζητήσει με επιστολή τους στην Κομισιόν, από τον περασμένο Μάιο, σύναψη συμφωνιών με τρίτες χώρες κατά το πρότυπο Ιταλίας – Αλβανίας, που είχε τις «ευλογίες» της Φον ντερ Λάιεν, ώστε να καταστεί ευκολότερο να στέλνονται αιτούντες άσυλο σε τρίτες χώρες για να εξεταστούν οι αιτήσεις τους. Η πρόεδρος της Κομισιόν, άλλωστε, έχει υπογράψει αμφιλεγόμενες συμφωνίες με Τυνησία, Μαυριτανία, Αίγυπτο και το Μαρόκο.
Το παράδειγμα, μάλιστα, της συμφωνίας με την Τυνησία χρησιμοποιούν κύκλοι του ΕΛΚ για να υπογραμμίσουν την αποτελεσματικότητά της, καθώς σημειώθηκε μείωση κατά 64% των μεταναστευτικών ροών σε σύγκριση με το 2023 προς την Ιταλία.
