«“Πουλάκι μου!” με αποκαλούσε η μητέρα μου ως παιδί – ίσως λόγω της ισχυρής επιθυμίας μου να κινούμαι ελεύθερα. Μεγαλώνοντας, η αναπηρία μετέτρεψε το σπίτι μου σε “κλουβί”. Μου ήταν αδιανόητο να συμβιβαστώ με την ιδέα ότι δεν θα μπορούσα να ανοίξω τα φτερά μου, να πετάξω. Σήμερα, είμαι ακτιβίστρια και φοιτήτρια νομικής. Γεννήθηκα στην Εσθονία, ζω στη Σουηδία».
Ετσι αποτυπώνει τις σκέψεις της η Mari Siilsalu, η οποία βρέθηκε στις Βρυξέλλες για να συμμετάσχει στο ένατο Freedom Drive, τη διοργάνωση του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Ανεξάρτητη Διαβίωση (European Network on Independent Living – ENIL).
«Περισσότεροι από 300 ανάπηροι ακτιβιστές από όλη την Ευρώπη ενώνουν τις φωνές τους προκειμένου να διεκδικήσουν από τα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την προάσπιση των δικαιωμάτων των αναπήρων», θα πει ο Frank Sioen, νόμιμος εκπρόσωπος του ENIL, προσθέτοντας: «Παρακολουθούν εργαστήρια, καθώς και ακρόαση στο Ευρωκοινοβούλιο, σχετικά με την αναπηρία και την προσβασιμότητα. Συμμετέχουν σε πορεία προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε συνέδριο με θέμα την Ανεξάρτητη Διαβίωση.
Πάγια τα αιτήματα του Freedom Drive από το 2003. Μεταξύ αυτών, η ισότιμη αντιμετώπιση των αναπήρων στη χάραξη των εθνικών πολιτικών και η ουσιαστική εφαρμογή της Διεθνούς Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματά τους.
Επιπλέον, λαμβάνει χώρα συνάντηση των μελών του World Independent Living Network (WIN)». Πάγια τα αιτήματα του Freedom Drive από το 2003, όταν ξεκίνησε: ισότιμη αντιμετώπιση των αναπήρων στη χάραξη των εθνικών πολιτικών, ουσιαστική εφαρμογή της Διεθνούς Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Αναπήρων, αποϊδρυματοποίηση και προσβασιμότητα, παροχή προσωπικού βοηθού, εργασιακή ελευθερία, εγκαθίδρυση ενός ενιαίου πλαισίου δομών κοινωνικής πρόνοιας.
Ο πρώτος Ελληνας που συμμετείχε στο Freedom Drive, το 2009 στο Στρασβούργο, ήταν ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος, ψυχίατρος και νεοεκλεγείς ευρωβουλευτής: «Θεώρησα πως και η Ελλάδα, ως ευρωπαϊκή χώρα, έπρεπε να έχει συμμετοχή», αρχίζει να λέει ο ίδιος. «Ο ανάπηρος έχει το δικαίωμα να ζει, να συμπεριφέρεται, να λειτουργεί όπως ο οποιοσδήποτε πολίτης μιας οργανωμένης κοινωνίας. Προέχει η ανάγκη ανάδειξης των δυνατών στοιχείων του καθενός, ώστε να καταστούμε όλοι παραγωγικοί. Η αναπηρία δημιουργείται όπου η ίδια η κοινωνία βάζει εμπόδια. Αν στο πρόβλημα υγείας που έχω, το κοινωνικό σύνολο τεθεί απέναντί μου, με περιθωριοποιεί. Αντίθετα, αν δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για να είμαι λειτουργικός, με ενσωματώνει στους κόλπους του. Η ανεξάρτητη διαβίωση, την οποία επιδιώκουμε, οδηγεί προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση», συνεχίζει, με τον Frank Sioen να δηλώνει: «Πρέπει να πάψει η χρηματοδότηση για δημιουργία νέων ιδρυμάτων. Να κλείσουν τα ειδικά σχολεία. Να ενισχυθεί ο θεσμός των προσωπικών βοηθών – άρρηκτα συνδεδεμένων με την ανεξάρτητη διαβίωση. Από την πλευρά μας, προσπαθούμε να συγκεντρώνουμε πληροφορίες σχετικά με το πώς διοχετεύονται οι οικονομικές ενισχύσεις της Ε.Ε. Δυστυχώς, αν και σε επίπεδο αρχής χαράσσονται πολιτικές ενσωμάτωσης των αναπήρων στην κοινωνία, στην πράξη τα κονδύλια καταλήγουν στην εύκολη λύση: “να χτίσουμε περισσότερα, σύγχρονα ιδρύματα”. Εμείς λέμε: “Δεν έχει σημασία πόσο ωραίο είναι ένα ίδρυμα, αν δεν είσαι σε θέση να κάνεις τις δικές σου επιλογές”».
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Η Ελλάδα πώς τοποθετείται απέναντι στους ανάπηρους; Σύμφωνα με τον Γιώργο Σταμάτη, γενικό γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ΑμεΑ & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, «πλέον, η εφαρμογή της Σύμβασης των Η.Ε. για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία έχει αναγάγει τις πολιτικές σε επίπεδο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ξεφεύγοντας από μοντέλα προνοιακά, φιλανθρωπίας ή αλληλεγγύης. Στη χώρα μας, πρώτη φορά κυβέρνηση εξαγγέλλει ως βασική πολιτική της την αποϊδρυματοποίηση και τη θέσπιση ανεξάρτητης διαβίωσης σε συνδυασμό με προσωπικό βοηθό – εντός οκταμήνου αναμένεται να γίνει νόμος του κράτους. Βοηθώντας τους ανάπηρους να γίνουν ορατοί, η κοινωνία μας θα έχει κατορθώσει ποιοτικά άλματα», καταλήγει.
«Αν για τρία χρόνια διδασκόμασταν τη νοηματική επί ένα δίωρο την εβδομάδα στο σχολείο, τότε οι κωφοί δεν θα ήταν ανάπηροι», αναφέρει ένα απλό παράδειγμα κοινωνικής συμπερίληψης ο Σπύρος Νταντανίδης από την Κομοτηνή. Νομικός, κινηματογραφιστής, μέλος του Δ.Σ. του συλλόγου «Περπατώ» και μέλος του οργανισμού Ανεξάρτητης Διαβίωσης Ελλάδας «i-living», προσκεκλημένος του κ. Κυμπουρόπουλου, μαζί με την επίσης ανάπηρη, Δωροθέα Κατσώνη, προκειμένου να συμμετάσχουν στο συνέδριο του ENIL. «Η αναπηρία είναι κοινωνική συνθήκη. Είναι η έλλειψη δυνατότητας στην ισότιμη συμμετοχή», επισημαίνει ο ίδιος. «Εγώ έχω μια βλάβη. Αν ένα κτίριο είναι προσβάσιμο, με καθιστά μη ανάπηρο ως προς αυτό. Για να καταστεί ο ανάπηρος ενεργός πολίτης, “μοχλός” είναι η ανεξάρτητη διαβίωση. Το πλαίσιο, δηλαδή, στο οποίο οποιοσδήποτε άνθρωπος, ανεξαρτήτως κινητικότητας, μπορεί να ζει, επιλέγοντας και ελέγχοντας τη ζωή του», θα πει ο Σπύρος.
Πώς αποτυπώνει την εμπειρία του στις Βρυξέλλες; «Εδώ θα συναντούσαμε τον Αντολφ Ράντζκα, τον πρωτεργάτη του αναπηρικού κινήματος και της ανεξάρτητης διαβίωσης. Αλλά και τον Καμίλ Γκούγκορ, εξαιρετικό συνανάπηρο, που ζει στην Αθήνα. Συνδιοργανωτής σήμερα του Freedom Drive, αλλά και συνιδρυτής, με τον Στέλιο Κυμπουρόπουλο, του i-living. Στα θετικά της διοργάνωσης, η ευκαιρία να δώσουμε τις προτάσεις μας στο Ευρωκοινοβούλιο και στην Κομισιόν».
Τι είναι το Freedom Drive και το ENIL
Το Freedom Drive αποτελεί μία από τις βασικές καμπάνιες του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Ανεξάρτητη Διαβίωση (European Network on Independent Living – ENIL) και διοργανώνεται ανά δύο χρόνια – από το 2003. Οι συμμετέχοντες συναντούν μέλη του Ευρωκοινοβουλίου προωθώντας θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ παράλληλα αλληλεπιδρούν με συναναπήρους από όλη την Ευρώπη. Η φετινή διοργάνωση έλαβε χώρα στις αρχές Οκτωβρίου (1-3) με βασικό μότο «Δυνατά και υπερήφανα» («Loud & proud»).
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Ανεξάρτητη Διαβίωση (ENIL) είναι ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο αναπήρων, αλλά και υποστηρικτών τους (83 οργανώσεις – μέλη, 608 μεμονωμένα άτομα – μέλη). Υπερασπίζεται τα δικαιώματα των αναπήρων ως ανθρώπινα δικαιώματα, προασπίζεται την κοινωνική τους συμπερίληψη, μάχεται για την αποϊδρυματοποίηση. Αποστολή του ENIL, η υπεράσπιση και θωράκιση των αρχών της ανεξάρτητης διαβίωσης, μέσω της διασφάλισης συνθηκών προσβασιμότητας και της πρόβλεψης προσωπικού βοηθού (www.enil.eu).
