«Αν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας στο ακροατήριο οι δικαστικοί λειτουργοί δεν μεταχειρίζονται τα πρόσωπα που συμμετέχουν στη δίκη με τρόπο αμερόληπτο, ευπρεπή, απαθή και ψύχραιμο, διαπράττουν βαρύ πειθαρχικό παράπτωμα» (άρθρο 332 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας). Το καθήκον της αμερόληπτης, απαθούς και ψύχραιμης συμπεριφοράς στη διάρκεια της δίκης βαρύνει εξίσου τους δικαστές που συγκροτούν το δικαστήριο και τους εισαγγελείς που κατέχουν την έδρα. Η εκδήλωση φιλικών ή εχθρικών συναισθημάτων προς κάποιον από τους διαδίκους καθιστά τον δικαστικό λειτουργό iudex inhabilis.
Ο κατηγορούμενος, εξάλλου, «τεκμαίρεται αθώος μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή του σύμφωνα με τον νόμο» (άρθρο 71 ΚΠΔ). H προεξόφληση της ενοχής του κατηγορουμένου στη διάρκεια της δίκης, ιδίως αν αυτή γίνεται από παράγοντες της δίκης, υπονομεύει τον δίκαιο χαρακτήρα της, προσβάλλει το κύρος της δικαιοδοτικής λειτουργίας και κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ακεραιότητα των δικαστικών αποφάσεων.
Ο συνήγορος υπερασπίσεως, τέλος, έχει «ως αποκλειστικό έργο να αντιπροσωπεύει και να υπερασπίζεται τον εντολέα του», δικαιούμενος «να απολαμβάνει του σεβασμού και της τιμής που οφείλεται στο λειτούργημά του από τους δικαστικούς λειτουργούς» (άρθρα 34-35 Κώδικα
Δικηγόρων).
Την αφορμή για την υπενθύμιση των θεμελιωδών αυτών κανόνων, που πρέπει να είναι αυτονόητοι σε μία φιλελεύθερη-δημοκρατική κοινωνία, δίδουν πρόσφατες (και πρωτοφανείς) παρεκτροπές σε εκκρεμή δίκη που έχει, δικαίως, προκαλέσει το δημόσιο ενδιαφέρον.
Είναι φανερό ότι μόνον η πιστή τήρηση των βασικών αρχών της ποινικής δίκης εξασφαλίζει την αρμονική «τριχορδία» των οργάνων της (εισαγγελέα, συνηγόρου, δικαστηρίου) που την αναδεικνύει ως ένα «θαυμαστό πολιτιστικό επίτευγμα», κατά την κλασική ρήση του αείμνηστου Γεωργίου-Αλέξανδρου Μαγκάκη.
Διαφορετικά, η ποινική διαδικασία εκφυλίζεται σε φτηνό reality show, με ακατάλληλους πρωταγωνιστές και θύμα την ίδια τη Δικαιοσύνη.
* Ο κ. Ηλίας Γ. Αναγνωστόπουλος είναι καθηγητής Νομικής Σχολής Αθηνών, πρόεδρος Ενωσης Ελλήνων Ποινικολόγων.
