Εναν από τους υψηλότερους δείκτες αναλογίας αστυνομικών προς τον πληθυσμό σε ολόκληρη την Ευρώπη έχει η χώρα μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε μελέτη, η οποία αφορά την ασφάλεια σε διάφορες χώρες, στην Ελλάδα αντιστοιχεί ένας αστυνομικός σε 214 πολίτες. Συγκριτικά, στις άλλες χώρες που αναφέρονται στη συγκεκριμένη μελέτη, στην Αυστρία ο αντίστοιχος δείκτης είναι 1 προς 273, στην Εσθονία 1 προς 389, στη Δανία 1 προς 386, στην Ισπανία 1 προς 208 και στη Γαλλία 1 προς 417. Η Ισπανία είναι η μόνη χώρα που παρουσιάζεται να έχει μεγαλύτερη αναλογία αστυνομικών σε σχέση με τους πολίτες. Ωστόσο, εάν στα στοιχεία για την Ελλάδα συνυπολογισθούν οι Ειδικοί Φρουροί, οι Συνοριοφύλακες, οι αστυνομικοί ειδικών καθηκόντων και οι δόκιμοι αστυφύλακες, οι οποίοι από τα επίσημα στοιχεία του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομία καταγράφονται στη δύναμη του Σώματος, ανεβάζοντας το δυναμικό του στα 54.000 άτομα, η αντιστοιχία αστυνομικών προς τους πολίτες διαμορφώνεται στο 1 προς 198. Η αστυνομία σίγουρα καταγράφει στο ενεργητικό της επιτυχίες, όπως η πρόσφατη σύλληψη του επί 16 έτη καταζητούμενου Νίκου Παλαιοκώστα. Η επιτυχία αυτή όμως ήταν περισσότερο ένα «ζήτημα τιμής» για την ίδια την αστυνομία και όχι τόσο θέμα πάταξης της καθημερινής μικροεγκληματικότητας, που ταλανίζει τους πολίτες και κλονίζει το αίσθημα ασφάλειας.
Ανεπάρκεια προσωπικού
Η δύναμη της αστυνομίας εμφανίζεται στα χαρτιά μεγάλη. Η εικόνα αυτή όμως δείχνει μαγική όταν μεταφέρεται στην καθημερινότητα, δείχνει να εξανεμίζεται με υπηρεσίες αποδυναμωμένες, με διοικητές Τμημάτων να επικαλούνται ανεπάρκεια προσωπικού όταν δέχονται παράπονα πολιτών για καθυστερημένη ανταπόκριση στις κλήσεις προς την αστυνομία, με επικεφαλής υπηρεσιών να δηλώνουν συχνά αδυναμία να εφαρμόσουν μέτρα αστυνόμευσης, με υπηρεσίες Ασφαλείας να διαμαρτύρονται για αφαίμαξη προσωπικού που εμποδίζει την ταχεία διερεύνηση εγκλημάτων. Και βεβαίως, υπάρχει και η άποψη των πολιτών, οι οποίοι, σε έρευνα που είχε γίνει από την εταιρεία δημοσκοπήσεων VPRC για λογαριασμό της «Κ» πριν από μερικούς μήνες, είχαν δηλώσει σε ποσοστό 69% ότι δεν βλέπουν τακτικά την αστυνομία να κυκλοφορεί – περιπολεί στη γειτονιά τους.
Πού βρίσκονται λοιπόν όλοι αυτοί οι αστυνομικοί και η εμφανής αστυνόμευση δεν ανταποκρίνεται στο αίτημα των πολιτών, οι οποίοι, σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση, σε ποσοστό 94% ζητούν αύξηση των αστυνομικών περιπολιών στους δρόμους ως το πιο αποτελεσματικό μέτρο για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας; Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ., το 87% από τα 54.000 άτομα που απαρτίζουν τη δύναμη του Σώματος, διατίθεται σε μάχιμες υπηρεσίες και το υπόλοιπο 13% σε λοιπές υπηρεσίες. Αυτό το 87% μάχιμων δυνάμεων κατανέμεται ως εξής: 19% σε υπηρεσίες Ασφαλείας, 8% σε υπηρεσίες Τροχαίας, 60% σε υπηρεσίες Τάξης.
Η Ελληνική Αστυνομία ισχυρή μόνο στα χαρτιά
Η κατανομή δυνάμεων στα χαρτιά δείχνει να είναι σωστή και επαρκής. Μια σειρά από αδυναμίες, παθογένειες, εξαρτήσεις, φαίνεται ότι είναι οι καταλυτικοί παράγοντες της αναντιστοιχίας μεταξύ θεωρητικής κατανομής δύναμης και πράξης.
– Η κατασπατάληση δυνάμεων για παροχή αστυνομικής προστασίας σε πάσης φύσεως «στόχους». Ο αριθμός των αστυνομικών που διατίθενται σε ανάλογες υπηρεσίες ανέρχεται σε περίπου 2.000 για φύλαξη ατόμων και συνολικά σε περισσότερους από 5.000 αν συνυπολογισθεί η φύλαξη κτιρίων. Η προσπάθεια που γίνεται για απόσυρση κάποιων από αυτούς τους αστυνομικούς είναι μάλλον άτολμη. Υπολογίζεται ότι περίπου 300 αστυνομικοί έχουν αποδεσμευθεί από ανάλογες υπηρεσίες, με προοπτική ο αριθμός τους να ανέλθει σε 500. Κανένας από τους χαρακτηρισθέντες ως «στόχους» δεν αποχαρακτηρίζεται όμως, με αποτέλεσμα, εκτός από βουλευτές, δικαστικούς, στελέχη πάσης φύσεως, μεγάλος αριθμός ιδιωτών, δημοσιογράφοι, εκδότες, επιχειρηματίες να συνεχίζουν να απολαμβάνουν αστυνομικής προστασίας.
– Η απασχόληση αστυνομικών σε αλλότρια καθήκοντα, σε δραστηριότητες δηλαδή που δεν είναι αμιγώς αστυνομικής φύσεως. Ελεγχοι καταστημάτων, πολεοδομικές παραβάσεις, ηχομετρήσεις, επιδόσεις δικογράφων απασχολούν, σύμφωνα με υπολογισμούς υπηρεσιών της ίδιας της αστυνομίας, περίπου 1.800 αστυνομικούς την ημέρα στην Αττική και δεσμεύουν 300 οχήματα. Σε αυτούς τους αριθμούς θα πρέπει να προστεθούν οι δυνάμεις που διατίθενται για αθλητικές εκδηλώσεις, για μέτρα σε πορείες και διαδηλώσεις, ακόμη και για θρησκευτικές και άλλες εκδηλώσεις.
– Οι αποσπάσεις αστυνομικών από τις υπηρεσίες στις οποίες θεωρητικά ανήκουν. Σχεδόν όλες οι υπηρεσίες, ενώ στα χαρτιά διαθέτουν τις δυνάμεις που απαιτούνται για να επιτελέσουν το έργο τους, στην πράξη αποδυναμώνονται από την απόσπαση προσωπικού προς άλλες υπηρεσίες, που αποτελεί και ένα από τα διαδεδομένα ρουσφέτια του Σώματος, με αστυνομικούς να αποσπώνται σε επιτελεία, σε υπηρεσίες όπως η Ασφάλεια Βουλής, η Ασφάλεια Επισήμων, η ΕΥΠ, σε ορισμένες από τις οποίες έχουν και επιπλέον αποδοχές.
– Οι διαρκείς αλλαγές σε σχεδιασμό, προτεραιότητες, στόχους, συνεπεία απουσίας μηχανισμού μάνατζμεντ ανθρώπινου δυναμικού και μέσων. Οπως αναφέρουν αξιωματικοί της αστυνομίας, η αλλαγή κυβέρνησης, η αλλαγή υπουργού, ακόμη και η αλλαγή ηγεσίας στο Σώμα, κατά κανόνα συνεπάγεται αλλαγή σχεδιασμού και προτεραιοτήτων. Παραδείγματα υπάρχουν αρκετά. Οι πεζές περιπολίες, που εφαρμόσθηκαν, αποσύρθηκαν, επανασχεδιάζονται. Ο αστυνομικός της γειτονιάς, που άρχισε να εφαρμόζεται πιλοτικά αλλά δεν επεκτάθηκε, παρά το ότι θεωρήθηκε επιτυχημένη δράση στην προσέγγιση αστυνομίας – πολίτη. Τα Τμήματα Ασφαλείας, που καταργήθηκαν για να επανιδρυθούν. Ολα αυτά και πολλά άλλα δεν γίνονται με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, βάσει πολιτικής ασφαλείας που εκπονείται έπειτα από σοβαρή μελέτη, με επιστημονικά κριτήρια και δεδομένα. Συνήθως πρόκειται για αποφάσεις της εκάστοτε πολιτικής και φυσικής ηγεσίας, με βάση εισηγήσεις, βιώματα, αντιγραφή δράσεων που υλοποιήθηκαν με επιτυχία σε άλλες χώρες.
– Απουσία επιστημονικής καταγραφής και τεκμηρίωσης αναγκών για την άσκηση αποτελεσματικής πολιτικής ασφάλειας. Χαρακτηριστικά, αξιωματικοί της αστυνομίας αναφέρουν ότι η επάνδρωση των Αστυνομικών Τμημάτων και ο εξοπλισμός τους με μέσα δεν γίνεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια που θα έπρεπε να περιλαμβάνουν στοιχεία όπως πληθυσμιακή πυκνότητα, εμπορικές ή άλλες χρήσεις, πολεοδομικό σχεδιασμό. Αποτέλεσμα είναι αστυνομικά τμήματα στο κέντρο της Αθήνας και άλλα σε απομακρυσμένες περιοχές της Αττικής να έχουν συχνά παρόμοια διάρθρωση, τη στιγμή που οι ανάγκες που πρέπει να εξυπηρετήσουν είναι τελείως διαφορετικές.
