Μια από τις μακροβιότερες δίκες στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Μια δίκη από τις λίγες που αφορούν κοινοβουλευτικό κόμμα με την κατηγορία εγκληματικής οργάνωσης μετά τη Δίκη της Νυρεμβέργης, στην οποία καταδικάστηκαν Γερμανοί Ναζί για τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν.
Τι αφορά όμως η ετυμηγορία που θα ανακοινώσει την Τετάρτη η ελληνική δικαιοσύνη;
Η δίκη της Χρυσής Αυγής σε νούμερα
- 5,5 χρόνια μετά την έναρξη της δίκης
- 7 χρόνια μετά τον θάνατο του Παύλου Φύσσα
- 32 δικογραφίες
- 15 χρόνια η ανώτατη ποινή για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης
- 68 κατηγορούμενοι
- 453 δικάσιμες μέρες
Ποιος κατηγορείται και γιατί
Η επικείμενη απόφαση της προέδρου του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών Μαρία Λεπενιώτη αφορά 68 κατηγορουμένους — όταν ξεκίνησε η δίκη στις 20 Απριλίου του 2015, οι κατηγορούμενοι ήταν 69, αλλά ένας εξ αυτών, ο Αντώνης Μπολέτης, απεβίωσε στην πορεία.
Μία από τις κατηγορίες είναι πως η Χρυσή Αυγή συνιστά εγκληματική οργάνωση — 18 βουλευτές της, συμπεριλαμβανομένων των Νίκου Μιχαλολιάκου και Ηλία Κασιδιάρη, και δύο πυρηνάρχες του κόμματος, κατηγορούνται για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, μία κατηγορία που φέρει ποινή από πέντε μέχρι 15 χρόνια, ενώ 45 άτομα κατηγορούνται για ένταξη σε εγκληματική οργάνωση.
Παρόλα αυτά, κάποιοι από αυτούς κατηγορούνται και για άλλα κακουργήματα. Ο Γιώργος Ρουπακιάς κατηγορείται ως φυσικός αυτουργός στην ανθρωποκτονία του Παύλου Φύσσα, ενώ 17 άτομα κατηγορούνται για συνέργεια σε ανθρωποκτονία στην ίδια υπόθεση.
Οι δύο άλλες υποθέσεις που δικάζονται αφορούν στην απόπειρα ανθρωποκτονίας των Αιγυπτίων αλιεργατών τον Ιούνιο του 2012, για την οποία κατηγορούνται πέντε άνθρωποι, και στην απόπειρα ανθρωποκτονίας των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ και μελών του ΚΚΕ, που έλαβε χώρα τον Σεπτέμβριο του 2013 και για την οποία κατηγορούνται τέσσερις. Αν βρεθούν ένοχοι, η ποινή για την απόπειρα ανθρωποκτονίας είναι από δύο μέχρι 12 χρόνια.
Ο Νίκος Μιχαλολιάκος, σε συνδυασμό και με κάποια άλλα μέλη του κόμματος όπως οι Ηλίας Κασιδιάρης και Γιάννης Λαγός, κατηγορείται και για κακουργηματική οπλοκατοχή, αλλά ακόμα και να καταδικαστεί και για τις δύο ποινές θα αποφύγει την ισόβια ποινή γιατί δεν κατηγορείται στις υποθέσεις ανθρωποκτονίας, ούτε ως ηθικός αυτουργός.
Πώς φτάσαμε ως εδώ
Ο Γιώργος Ρουπακιάς δολοφόνησε τον Παύλο Φύσσα τα ξημερώματα της 18ης Σεπτεμβρίου του 2013. Έναν χρόνο πριν, η Χρυσή Αυγή είχε εκλεγεί στη Βουλή με σχεδόν 7% της ψήφου. Πέντε μέρες πριν τις εκλογές του Ιουνίου 2012, μια ομάδα χρυσαυγιτών με επικεφαλής τον Αναστάσιο Πανταζή, κατηγορείται πως στις τρεις τα ξημερώματα επιτέθηκε στο σπίτι Αιγυπτίων αλιεργατών, διαλύοντας το κεφάλι ενός εξ αυτών και αδειάζοντας έναν ολόκληρο πυροσβεστήρα μες στο σπίτι, λέει στο kathimerini.gr ο Κωνσταντίνος Σκαρμέας, ένας από τους δικηγόρους των ψαράδων.
Fast-forward στο βράδυ της 12ης Σεπτεμβρίου του 2013, όταν συνδικαλιστές Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης του ΠΑΜΕ και μέλη του ΚΚΕ έκαναν αφισοκόλληση στο Πέραμα και τρεις ομάδες από οπλισμένους χρυσαυγίτες τους επιτέθηκαν, όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Σαπουντζάκης, ένας από τους δικηγόρους των συνδικαλιστών στο kathimerini.gr.
«Τους επιτέθηκαν με καθαρά ανθρωποκτόνο σκοπό», λέει ο κ. Σαπουντζάκης. Τραυμάτισαν έξι από τους συνδικαλιστές, σκίζοντας το κεφάλι του ενός, συμπληρώνει, λέγοντας πως κατηγορούνται μόνο τέσσερις για αυτή την επίθεση γιατί εκ των υστέρων μόνο αυτούς αναγνώρισαν οι συνδικαλιστές, αλλά πως στο περιστατικό ενεπλάκησαν 80 με 90 άτομα από τους πυρήνες Περάματος, Νίκαιας και Σαλαμίνας της Χρυσής Αυγής.
«Ο πυρήνας Περάματος επιτέθηκε και στους Αιγύπτιους, ο πυρήνας Νίκαιας και στον Φύσσα«», αναφέρει ο κ. Σαπουντζάκης, τονίζοντας πως η Χρυσή Αυγή έχει κάθετη ιεραρχική δομή. Οι πυρήνες παίρνουν εντολές από τον περιφερειάρχη — στην προκειμένη περίπτωση τον Γιάννη Λαγό — κι ο περιφερειάρχης από την ηγεσία, δηλαδή τον Νίκο Μιχαλολιάκο.
«Η ανθρωποκτονία του Φύσσα και η απόπειρα στους συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ συν τα μέλη του ΚΚΕ δεν είναι τυχαίες, δεν πας να δολοφονήσεις κάποιον αν δεν το ξέρει ο επικεφαλής», συμπληρώνει, λέγοντας πως στην ίδια περιοχή του Περάματος έκαναν αφισοκόλληση και πολλά άλλα συνεργεία, αλλά χτυπήθηκε το συγκεκριμένο. «Ήθελαν πλέον να χτυπήσουν ένα κόμμα», λέει ο κ. Σαπουντζάκης.
Πέντε μέρες μετά, ο πυρήνας της Νίκαιας συντονισμένα έσπευσε στο Κερατσίνι, όπου ο Παύλος Φύσσας, γνωστός αντιφασίστας ράπερ της περιοχής, έβλεπε έναν αγώνα ποδοσφαίρου με τους φίλους του. Αφού οι χρυσαυγίτες έφτασαν εκεί, ένας αστυνομικός της ομάδας ΔΙ.ΑΣ είπε στο κέντρο επιχειρήσεων πως είδε άτομα της Χρυσής Αυγής να κυνηγάνε κάποιους επί της οδού Παναγή Τσαλδάρη. Ο Ρουπακιάς μαχαίρωσε τον Φύσσα σε ζωτικά όργανα — στον άνω λοβό του αριστερού πνεύμονα και στον θώρακα, βρίσκοντας τον στην καρδιά.
Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα εξόργισε τη χώρα και την επόμενη μέρα, ο τότε υπουργός Δημόσιας Τάξης Νίκος Δένδιας, παίρνει την έγκριση του τότε Πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά για έφοδο στα γραφεία της Χρυσής Αυγής. Στις 19 Σεπτεμβρίου, ο κ. Δένδιας, με τη βοήθεια δύο δικηγόρων, συνέταξε και έστειλε στην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου μία αναφορά που συμπεριλάμβανε 32 περιστατικά στα οποία εμπλέκονταν μέλη του κόμματος, ούτως ώστε να ερευνηθεί η δράση της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης.
Γιατί κράτησε η δίκη 5,5 χρόνια
Ο δικηγόρος Παναγιώτης Σαπουντζάκης αναφέρει στο kathimerini.gr πως μέχρι ενός σημείου η δίκη θα ήταν μεγάλης διάρκειας έτσι κι αλλιώς, λόγω του μεγάλου όγκου δικογραφίας — μόνο τα αναγνωστέα έγγραφα πήραν έναν χρόνο για να διαβαστούν, λέει ο ίδιος.
Οι απεργίες δικηγόρων και η πανδημία καθυστέρησαν τις διαδικασίες κι άλλο, αλλά και πάλι ο κ. Σαπουντζάκης χαρακτηρίζει τον χρόνο που διήρκεσε η δίκη «υπερβολικό».
«Αν η πολιτεία από την αρχή της δίκης είχε φροντίσει — αν είχαν δοθεί περισσότερες δικάσιμες κι αν οι δικαστές είχαν απαλλαγεί από άλλα δικαστήρια — θα μπορούσε να είχε πάει πιο γρήγορα», λέει, σημειώνοντας πως η Δίκη της Νυρεμβέργης κράτησε μερικούς μήνες.
«Κανείς δεν περίμενε ότι θα έπαιρνε πεντέμισι χρόνια», αναφέρει ο δικηγόρος κ. Σκαρμέας. «Δεν είναι δυνατόν η μάνα του Φύσσα, οι Αιγύπτιοι κι οι συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ να περιμένουν επτά χρόνια να ακούσουν μια απόφαση, αυτό δεν συμβαίνει σε καμία ευρωπαϊκή χώρα», συμπληρώνει.
Η Χρυσή Αυγή καθυστέρησε τις διαδικασίες όσο μπορούσε, αναφέρει, ενώ υπήρχαν και γραφειοκρατικές καθυστερήσεις σε σχέση με την εύρεση της σωστής αίθουσας για τη δίκη, αφού διεξαγόταν στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού μέχρι να μεταφερθεί στο Εφετείο Αθηνών.
Η δικογραφία, η οποία αποτελείται από 4,000 σελίδες, είναι πολύ μεγάλη, τονίζει ο κ. Σκαρμέας, καθώς η Χρυσή Αυγή δεν ξεκίνησε τις δράσεις της με τα γεγονότα που την έφεραν στη συγκεκριμένη δίκη. Η πρώτη από τις 32 δικογραφίες που εξετάζει το δικαστήριο στα στοιχεία που σχετίζονται με την κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης, είναι η υπόθεση Κουσούρη του 1998.
«Το θέμα είναι ότι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε», αναφέρει στο kathimerini.gr.
Γιατί είναι τόσο σημαντική
«Γιατί για πρώτη φορά δικάζεται ένα κόμμα πολιτικό το οποίο, ενδεδυμένο με τον μαντεία ενός κοινοβουλευτικού κόμματος, είναι μία μεταμφιεσμένη εγκληματική οργάνωση», λέει στο kathimerini.gr ο κ. Σαπουντζάκης.
Το καλό με την τόσο εκτενή διάρκεια της δίκης είναι πως υπήρχε ο χρόνος να ακουστούν πολλά, συμπεριλαμβανομένων περίπου 150 μαρτύρων κατηγορίας και πολιτικής αγωγής, και να έρθουν στο φως οι πρακτικές του κόμματος, παραδείγματος χάριν βιντεάκια με όρκους στον Χίτλερ, αλλά ακόμα και ο ρόλος που μπορεί να είχαν κάποια φιλικά προσκείμενα μέλη της αστυνομίας. Μία αστυνομικός είναι κατηγορούμενη ως μέλος εγκληματικής οργάνωσης, ενώ όταν ο Γιώργος Ρουπακιάς συνελήφθη προέτρεψε τους αστυνομικούς να μην πουν τίποτα για την ενοχή του, λέγοντας «δικός σας είμαι, της Χρυσής Αυγής».
Η Χρύσα Παπαδοπούλου, δικηγόρος της οικογένειας Φύσσα, λέει στο kathimerini.gr πως περιμένει τη συνολική καταδίκη της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής, και όχι μόνο των μελών που τέλεσαν τις συγκεκριμένες υποθέσεις.
«Μετά από πεντέμισι χρόνια δικαστικής μάχης και επτά από τη δολοφονία του Παύλου περιμένουμε όπως όλη η ελληνική κοινωνία την απόφαση του δικαστηρίου», αναφέρει.
«Η ίδια η διαδικασία της δίκης παρήγαγε πολιτικά και κοινωνικά αποτελέσματα, έστω κι αν δεν έχουμε ακόμα την απόφαση — στις τελευταίες εκλογές είδαμε μια ραγδαία απονομιμοποίηση της Χρυσής Αυγής με την αδυναμία της να μπει στη Βουλή», λέει στο kathimerini.gr ο Θανάσης Καμπαγιάννης, ένας από τους δικηγόρους των Αιγύπτιων αλιεργατών.
Ο ίδιος δεν πιστεύει πως η δίκη θα σημάνει τη λήξη των φαινομένων του φασισμού και του ρατσισμού, αλλά πως θα είναι ένα «σημαντικό όπλο στη φαρέτρα της ελληνικής κοινωνίας» για να καταπολεμήσει αυτά τα φαινόμενα και να στείλει το μήνυμα πως μια τέτοια πρακτική, σε στέλνει τελικά στη φυλακή.
«Η δίκη της Χρυσής Αυγής ήταν μια σοβαρή δοκιμασία για το ελληνικό σύστημα ποινικής δικαιοσύνης, και την ικανότητά του να αντιμετωπίσει τις απειλές μιας οργάνωσης που έχει χρησιμοποιήσει και έχει υποστηρίξει τη βία και τις διακρίσεις», είπε την προηγούμενη εβδομάδα ο Nils Muižnieks, Διευθυντής Ευρώπης της Διεθνούς Αμνηστίας, συμπληρώνοντας πως ένα αδιαμφισβήτητο μήνυμα σε αυτή την «υπόθεση-ορόσημο» είναι πως δεν θα γίνονται πια ανεκτά τα εγκλήματα μίσους.
Ο κ. Σαπουντζάκης λέει στο kathimerini.gr πως έχει υπάρξει δικηγόρος τα τελευταία 40 χρόνια, και πάλι η συγκεκριμένη δίκη κατάφερε να τον σοκάρει, με αποκορύφωμα την απόφανση του Γιώργου Ρουπακιά στην απολογία του πως «έχει γίνει μια απλή ανθρωποκτονία».
«Αυτοί της Χρυσής Αυγής είναι ακόμα χειρότεροι από τους χουντικούς γιατί είναι ναζί, είναι χιτλερικοί», τονίζει. «Είναι θέμα τιμής για τη δημοκρατία».
