Ακόμα μία καταδίκη από το Ευρωδικαστήριο προστίθεται στο «ενεργητικό» της χώρας για τις… λαμπρές επιδόσεις της στην προστασία του περιβάλλοντος. Χθες η Ελλάδα καταδικάστηκε επειδή δεν έχει θεσπίσει στόχους διατήρησης για τους προστατευόμενους οικοτόπους, μια διεργασία που θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί από το 2012. Η εξέλιξη αυτή είναι ενδεικτική της απροθυμίας της χώρας να λάβει την τελευταία δεκαετία ουσιαστικά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος.
Η νέα καταδίκη της χώρας αφορά την απροθυμία της να θέσει συγκεκριμένους στόχους για τα είδη και τις περιοχές που προστατεύονται από τη νομοθεσία. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του δικαστηρίου, το 81,5% των προστατευόμενων οικοτόπων δεν καλυπτόταν από κανένα μέτρο, ενώ το γενικό πλαίσιο που έχει θεσπιστεί (το 2011) «έχει γενικό και κατευθυντήριο χαρακτήρα και απαιτεί μέτρα συγκεκριμενοποίησης για την ουσιαστική εφαρμογή του». Η χώρα απέστειλε στόχους διατήρησης για το υπόλοιπο 18,5%, όμως και στις περιπτώσεις αυτές οι στόχοι δεν ήταν πάντα σαφείς: για παράδειγμα, «για τα δύο εθνικά πάρκα του Σχινιά – Μαραθώνα και της Κορώνειας – Βόλβης το δικαστήριο διαπιστώνει ότι οι στόχοι αυτοί δεν αφορούν συγκεκριμένα καθορισμένες ζώνες διατήρησης και δεν λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά ενδιαφέροντος των οικείων ζωνών. Στόχοι όπως η “διατήρηση του υγροτόπου του Σχινιά” και η “διατήρηση των οικοσυστημάτων της περιοχής” είναι υπερβολικά γενικοί και αόριστοι για να θεωρηθούν ως “στόχοι διατήρησης” κατά την έννοια της οδηγίας για τους οικοτόπους».
Το δικαστήριο μάλιστα απέρριψε τις δικαιολογίες της χώρας, ότι ευθύνονται η πολυπλοκότητα του θεσμικού πλαισίου και οι μεγάλες καθυστερήσεις στις διαδικασίες. «Σχετικά με τις οργανωτικής φύσεως δυσκολίες που επικαλείται η Ελλάδα, κατά πάγια νομολογία του ΔΕΕ τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να επικαλούνται διατάξεις, πρακτικές ή καταστάσεις της εσωτερικής έννομης τάξης τους προκειμένου να δικαιολογήσουν τη μη εφαρμογή μιας οδηγίας εντός της ταχθείσας προθεσμίας», αναφέρει. Να σημειωθεί ότι αν η Ελλάδα δεν προσαρμοστεί ταχέως, θα ακολουθήσει δεύτερη ευρωκαταδίκη, η οποία θα συνεπάγεται πρόστιμο.
Η χθεσινή ευρωκαταδίκη είναι το αποτέλεσμα της αποτυχημένης διαχείρισης βασικών υποχρεώσεων της χώρας έναντι της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Στην εκπνοή της προθεσμίας, το 2012, η Ελλάδα προσπάθησε να αναθέσει ένα έργο εποπτείας με χρηματοδότηση από το προηγούμενο ΕΣΠΑ. Ωστόσο, ο χρόνος ήταν τόσο περιορισμένος που οι ανάδοχοι τελικώς δεν πραγματοποίησαν παρά ελάχιστες καταγραφές στο πεδίο, που είναι άλλωστε και το ζητούμενο (πώς αλλιώς θα προστατεύσεις είδη και οικοτόπους αν δεν γνωρίζεις σε ποια κατάσταση βρίσκονται).
Μετά το 2015 η Ελλάδα αδράνησε εντελώς ως προς το ζήτημα. Ανέθεσε μεν μέσω διαγωνισμού την εκπόνηση ειδικών περιβαλλοντικών μελετών για το σύνολο των περιοχών Natura της χώρας, όμως αυτές θα πρέπει να καταλήξουν σε μέτρα… χωρίς προηγουμένως να έχουν τεθεί οι στόχοι τους οποίους τα μέτρα θα πρέπει να επιτύχουν. Να σημειωθεί ότι η ολοκλήρωση των μελετών αυτών έχει λάβει παράταση για το τέλος του 2021 (και αύξηση του προϋπολογισμού τους κατά 10%) γιατί το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε εκ των υστέρων να ζητήσει τη θέσπιση από αυτές συγκεκριμένων χρήσεων γης.
Τα τελευταία χρόνια, μέσω προγράμματος LIFE που ανέλαβε το υπουργείο Περιβάλλοντος, η χώρα έχει προχωρήσει γρήγορα στην κατάρτιση στόχων διατήρησης για όσες περιοχές και είδη υπήρχε επαρκής γνώση. Eτσι, έχουν ολοκληρωθεί οι στόχοι διατήρησης για όλες τους προστατευόμενους τύπους οικοτόπων και χλωρίδας, καθώς και για κάποια προστατευόμενα είδη (αρκούδα, αγριόγιδο, λύκος, φώκια, οχιά Μήλου κ.ά.). Οι στόχοι για τα προστατευόμενα πουλιά δεν έχουν ολοκληρωθεί, ενώ για κάποια είδη (λ.χ. τα ψάρια) δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή στοιχεία.
Οσοι στόχοι διατήρησης έχουν ήδη συνταχθεί θα πρέπει να εγκριθούν με απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος και στη συνέχεια να λαμβάνονται υπόψη στην αδειοδότηση κάθε έργου σε περιοχές Natura (κανονικά, ακόμα και σε αυτά που δεν χρειάζονται περιβαλλοντική αδειοδότηση, όπως οι οικοδομικές άδειες). Αυτός είναι βεβαίως και ο λόγος που οι στόχοι δεν θεσπίστηκαν προ οκταετίας, ως όφειλε η χώρα.
Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει και αρκετές μεμονωμένες περιπτώσεις «ανοιχτές», όπως η προστασία του Κυπαρισσιακού κόλπου, του κόλπου Λαγανά στη Ζάκυνθο και της λίμνης Κορώνειας.
