Μετά σαράντα ολόκληρα χρόνια αλλάζει το οικογενειακό δίκαιο, με νομοσχέδιο που έχει έτοιμο ο υπουργός Δικαιοσύνης Κων. Τσιάρας, κυρίως όσον αφορά τα δύσκολα και σύνθετα θέματα της επιμέλειας των παιδιών όταν οι γονείς τους χωρίζουν. Οι νέες διατάξεις θα συζητηθούν στο υπουργικό συμβούλιο και σύντομα θα πάρουν τον δρόμο για τη Βουλή. Ας δούμε τι προβλέπεται:
Για πρώτη φορά θεσπίζεται το τεκμήριο (που σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει λόγος για να μην ισχύσει) της επικοινωνίας με τον γονιό που δεν διαμένει με το παιδί στο 1/3 του συνολικού χρόνου της επικοινωνίας. Αυτή η πρόβλεψη είναι πολύ σημαντική διότι ο δικαστής ξεκινάει από τη βάση ότι ο γονιός που δεν μένει με το παιδί έχει το δικαίωμα να το παίρνει και να ζει μαζί του για το 1/3 του συνολικού χρόνου της επικοινωνίας. Δηλαδή, να μην το παίρνει μόνον κάποια Σαββατοκύριακα ή λίγες ημέρες το καλοκαίρι, αλλά συχνά και σε τακτική βάση.
Καθοριστικής σημασίας είναι η ρύθμιση του νέου νόμου ότι στο εξής (μετά την ψήφισή του) η άσκηση της γονικής μέριμνας για τα παιδιά των χωρισμένων γονιών θα γίνεται από κοινού, καθώς από κοινού οι γονείς θα αποφασίζουν για τη ζωή των παιδιών τους, όπως για παράδειγμα την επιλογή του σχολείου, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψή τους, την ονοματοδοσία καθώς και άλλα σοβαρά ή λιγότερο σοβαρά θέματα που αφορούν την καθημερινότητα των παιδιών.
Η νομοθετική ρύθμιση της από κοινού γονικής μέριμνας εκτιμάται από τους ειδικούς που έλαβαν μέρος στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή υπό την προεδρία του επίτιμου εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ιωάννη Τέντε, πως θα συμβάλει στην ανάδειξη του κοινού ρόλου των γονιών και βεβαίως θα έχει ως συνέπεια τη μείωση των αντιδικιών και την εμπέδωση νέων σχέσεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των παιδιών, με γνώμονα πάντα το συμφέρον τους.
Σημαντική είναι και η ρύθμιση με την οποία καθιερώνεται για πρώτη φορά η έννοια της γονικής αποξένωσης. Με τον τρόπο αυτό, το δικαστήριο θα πρέπει να συνεκτιμά για την απόφασή του που αφορά τη σχέση γονιού – παιδιού την ικανότητα και πρόθεση καθενός από τους γονείς να σέβεται τα δικαιώματα του άλλου, την εν γένει συμπεριφορά του κατά το προηγούμενο διάστημα, αλλά κυρίως την αποτροπή αποξένωσης του παιδιού από τον γονιό που δεν μένει μαζί του.
Διακανονισμός
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι διατάξεις για την επίλυση των όποιων διαφορών προκύπτουν για τη συνεπιμέλεια των παιδιών από τα χωρισμένα ζευγάρια, καθώς ο νόμος από μόνος του δεν αρκεί για να «σβήσει» κάθε μορφής αντιδικία και διενέξεις. Και εδώ με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις αξιοποιείται ο θεσμός της διαμεσολάβησης, δηλαδή του διακανονισμού και της επίλυσης των όποιων τριβών και αντιδικιών εκτός δικαστηρίων, από ειδικούς διαμεσολαβητές που ήδη υπάρχουν και στους οποίους ανατίθεται η λύση και αυτών των ευαίσθητων οικογενειακών διαφορών.
Προς τούτο ελήφθη υπόψη η εφαρμογή έως τώρα του θεσμού της διαμεσολάβησης, που ισχύει και έχει, έστω και δειλά αλλά σταθερά, αποδοχή από τους πολίτες και τους δικηγόρους, όπως δείχνουν και τα στατιστικά δεδομένα της ειδικής επιτροπής που παρακολουθεί την εφαρμογή του νεοσύστατου θεσμού, υπό την προεδρία του έμπειρου νομικού, επίτιμου αρεοπαγίτη Ιωάννη Χαμηλοθώρη. Δεν αποκλείεται μάλιστα σύντομα η πρόβλεψη του νέου νόμου για το οικογενειακό δίκαιο να οδηγήσει στον νέο θεσμό του οικογενειακού διαμεσολαβητή, γεγονός που θα συμβάλει στην ομαλοποίηση των οικογενειακών σχέσεων των γονιών που πρέπει να ρυθμίσουν θέματα που αφορούν την ανατροφή των παιδιών τους και κατ’ επέκταση στην ομαλή και ορθή διαπαιδαγώγησή τους.
Τι γίνεται όμως με εκείνους τους γονιούς που, παρά τις προβλέψεις του νέου νόμου, συνεχίζουν να αποκλείουν τον ένα γονιό από την επικοινωνία με το παιδί και παραβιάζουν τις νέες αρχές για την κοινή απόφαση για τα θέματα των παιδιών ή στην πράξη οδηγούν το παιδί σε αποξένωση από τον γονιό που δεν μένει μαζί του; Με τις προτεινόμενες διατάξεις ορίζονται ενδεικτικά περιπτώσεις κακής άσκησης της επιμέλειας και γι’ αυτές προβλέπονται συνέπειες. Ανάμεσα σε αυτές είναι η γονική αποξένωση, η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και πράξεις δικαστικών αρχών που αφορούν τα παιδιά, η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονιών ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του παιδιού με τον γονιό, η αδικαιολόγητη άρνηση του γονιού να καταβάλει τη διατροφή που επιδικάστηκε από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε μεταξύ των γονέων, η τέλεση υπό οποιαδήποτε μορφή οικογενειακής βίας από τον γονιό εις βάρος του παιδιού κ.λπ.
Τέλος, παρέχεται η δυνατότητα στους γονείς για τους οποίους οι δικαστικές αποφάσεις για την επιμέλεια των παιδιών τους δεν έχουν καταστεί αμετάκλητες να προσφύγουν δικαστικά και να αξιοποιήσουν τα νέα δεδομένα, καθορίζοντας με τον νέο νόμο τη συνεπιμέλεια των παιδιών τους.
