Η ταχύτατη ανάπτυξη των εμβολίων, σε λιγότερο από ένα χρόνο μετά την έκρηξη της πανδημίας του κορωνοϊού, έφερε τα πρώτα δείγματα αισιοδοξίας. Η εμφάνιση των μεταλλαγμένων στελεχών απειλεί να τα σβήσει. Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι εφεξής θα είμαστε σε ένα συνεχές «κυνήγι» νέων στελεχών του ιού, που θα έχουν την τάση να ξεπεράσουν την ανοσία που χτίζεται με τα εμβόλια. Σημειώνουν ότι προς το παρόν τα υπάρχοντα εμβόλια μπορούν να αντιμετωπίσουν την επίθεση του ιού και ότι η επιστημονική κοινότητα είναι ετοιμοπόλεμη για κάθε ενδεχόμενο. Η «Κ» δίνει απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα σχετικά με τα εμβόλια, την αποτελεσματικότητά τους, τις παραλλαγές του ιού και τους κινδύνους που αυτές εγκυμονούν.
1 Ποια εμβόλια έχουν εγκριθεί για χρήση στην Ε.Ε.;
Tα εμβόλια της Pfizer/BioNTech, της Moderna, και της AstraZeneca. Τα δύο πρώτα εμβόλια ήδη χορηγούνται στους πολίτες της Ε.Ε. Τον Μάρτιο εκτιμάται ότι θα εγκριθεί και το εμβόλιο της Johnson & Johnson.
2 Πόσο αποτελεσματικά είναι;
Τα εμβόλια της Pfizer/BioNTech και της Moderna προστατεύουν από συμπτωματική λοίμωξη σε ποσοστό 95% και 94,1% αντίστοιχα, και από σοβαρή νόσηση σε ποσοστό 95% και 91%. Το εμβόλιο της AstraZeneca παρέχει προστασία από ήπια νόσο της τάξης του 60% (αυξάνει στο 82% όταν η δεύτερη δόση χορηγηθεί 12 εβδομάδες μετά). Σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, το εμβόλιο της ΑstraZeneca μειώνει και τη μετάδοση του ιού κατά 67%.
3 Γιατί το εμβόλιο της AstraZeneca δεν χορηγείται σε άτομα 65 ετών και άνω;
Στις κλινικές μελέτες δεν συμμετείχε μεγάλος αριθμός ατόμων άνω των 55 ετών, ώστε να υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητά του σε αυτή την ηλικία, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι προστατεύει και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Οι επιστήμονες αναμένουν το επόμενο διάστημα περισσότερα και ενδεχομένως να τροποποιήσουν τις συστάσεις τους.
4 Τι γνωρίζουμε για το εμβόλιο της Johnson & Johnson;
Πρόκειται για μονοδοσικό εμβόλιο, το οποίο, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα η εταιρεία, έχει αποτελεσματικότητα της τάξης του 66% στην πρόληψη της μέτριας έως σοβαρής νόσησης 28 ημέρες μετά τη χορήγησή του, ενώ 49 ημέρες μετά τον εμβολιασμό, δεν καταγράφηκε καμία νοσηλεία ή θάνατος λόγω COVID-19 μεταξύ των ατόμων που το είχαν λάβει.
5 Τι ισχύει για το ρωσικό εμβόλιο Sputnik V;
Σύμφωνα με δημοσίευση προκαταρκτικών αποτελεσμάτων των κλινικών μελετών, το ρωσικό εμβόλιο έχει αποτελεσματικότητα 92%. Αυτό ενδέχεται να φέρει το συγκεκριμένο εμβόλιο πιο κοντά στην έγκριση για κυκλοφορία στην Ε.Ε.
6 Μπορούμε να διαλέξουμε το εμβόλιο έναντι της COVID-19 που θα κάνουμε;
Οχι. Απλώς μετά την έγκριση του εμβολίου της AstraZeneca, αναπτύσσονται στη χώρα μας δύο παράλληλα συστήματα, για τον εμβολιασμό των πιο μεγάλων ηλικιών με τα εμβόλια της Pfizer/BioNTech και της Moderna, και τον εμβολιασμό των έως 64 ετών με το εμβόλιο της AstraZeneca.
7 Τι ξέρουμε για τις μεταλλάξεις των ιών;
Οι μεταλλάξεις προκύπτουν τυχαία κατά την αντιγραφή του γονιδιώματος του ιού. Αν μία μετάλλαξη προσφέρει πλεονέκτημα όσον αφορά την εξάπλωση του ιού, τότε αυτή πιθανότατα θα επικρατήσει σε βάθος χρόνου.
8 Πόσο συχνές είναι οι μεταλλάξεις στον νέο κορωνοϊό;
Ο ιός SARS-CoV-2 είναι ένας RNA ιός, με μεγάλο γονιδίωμα και μέτριας ταχύτητας μεταλλάξεις – αρκετά πιο αργής από τον ιό της γρίπης.
9 Ποια νέα στελέχη κυκλοφορούν τώρα;
Το βρετανικό, το νοτιοαφρικάνικο και το βραζιλιάνικο, καθένα εκ των οποίων περιλαμβάνει πολλές μεταλλάξεις. Το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των στελεχών είναι μια μετάλλαξη στο γονίδιο της ακίδας – Spike, που βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού και με την οποία συνδέεται στα κύτταρα του ξενιστή.
10 Γνωρίζουμε πώς επηρεάζουν την πανδημία;
Yπάρχουν ενδείξεις ότι τα τρία μεταλλαγμένα στελέχη επιδρούν θετικά στη δυνατότητα του ιού να μεταδίδεται πιο εύκολα. Ειδικά για το βρετανικό στέλεχος, οι ειδικοί καταλήγουν στο ότι αυξάνει την πιθανότητα μετάδοσης του ιού κατά 20%, σε σχέση με τα προηγούμενα στελέχη.
11 Ποια από τα νέα στελέχη έχουν εντοπιστεί στη χώρα μας;
Εως την Παρασκευή, στην Ελλάδα είχε εντοπιστεί σε αρκετές περιοχές της χώρας το βρετανικό στέλεχος και σε μία περίπτωση το νοτιοαφρικανικό στέλεχος.
12 Τα νέα στελέχη θα επικρατήσουν;
Πολλοί επιστήμονες εκτιμούν ότι το βρετανικό στέλεχος έχει τη δυνατότητα να επικρατήσει εάν βρει «έδαφος». Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έως τις 2 Φεβρουαρίου 2021 το βρετανικό στέλεχος είχε εντοπιστεί σε 80 χώρες, το νοτιοαφρικανικό σε 41 και το βραζιλιάνικο σε 10 χώρες.
13 Οι παραλλαγές επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων έναντι της COVID-19;
Τα εμβόλια κατά του ιού SARS-CoV-2 που έχουν λάβει έγκριση από τον αρμόδιο ευρωπαϊκό φορέα, αλλά και άλλα εμβόλια που είναι προς αδειοδότηση, φαίνεται να έχουν ικανοποιητική αποτελεσματικότητα, τουλάχιστον εναντίον του βρετανικού και του νοτιοαφρικανικού στελέχους, και προστατεύουν από βαριά νόσο. Υπάρχει ο κίνδυνος, καθώς προχωράει ο εμβολιασμός στον γενικό πληθυσμό και χτίζεται ανοσιακό τείχος έναντι του ιού, να επικρατήσουν στελέχη με μεταλλάξεις που θα διαφεύγουν από τα εμβόλια.
14 Στην περίπτωση εμφάνισης νέων στελεχών που δεν καλύπτονται αποτελεσματικά από τα εμβόλια, τι περιμένουμε;
Οι επιστήμονες και οι εταιρείες έχουν την τεχνογνωσία να ανασχεδιάσουν εμβόλια σε διάστημα εβδομάδων ή μηνών, ώστε να καλύπτουν παραλλαγές του ιού. Κάποιες εταιρείες προετοιμάζονται για την παραγωγή ενισχυμένων σκευασμάτων ή μελετούν τη συνδυαστική χορήγηση εμβολίων.
15 Μεταλλάξεις και παιδιά. Τι ξέρουμε;
Σύμφωνα με αξιωματούχους του ΠΟΥ, το βρετανικό στέλεχος έχει αυξημένη μεταδοτικότητα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, κάτι που συμπεριλαμβάνει και τα μικρά παιδιά. Στις περιοχές της Βρετανίας που πρωτοεμφανίστηκε ο μεταλλαγμένος κορωνοϊός, έτυχε τα σχολεία να είναι ανοικτά. Και σύμφωνα με τους ειδικούς, η διασπορά του ιού μεταξύ των παιδιών αποτυπώνει το τι ακριβώς συμβαίνει στην κοινότητα.
