Με την ψυχρή εισβολή της περασμένης εβδομάδας ο φετινός Μάρτιος επιβεβαίωσε και φέτος τη φήμη του «παλουκοκαύτη», δηλαδή του μήνα που –παρότι ανοίγει την ανοιξιάτικη τριπλέτα– φέρει έντονα τα σημάδια του χειμώνα και χαρακτηρίζεται από έντονα ψυχρές περιόδους και διακυμάνσεις. Ιδιαίτερα χαμηλές ήταν οι κατώτερες θερμοκρασίες που σημειώθηκαν ανήμερα την 25η Μαρτίου. Στη Βλάστη Κοζάνης το θερμόμετρο έπεσε στους -9,8 βαθμούς Κελσίου, στο Βαρικό Φλώρινας στους -9,3 βαθμούς, στο Νευροκόπι στους -7,8° C, στο Περτούλι Τρικάλων στους -7,3° C, στον Αγιο Δημήτριο στον Ολυμπο στους -7,1° C, στο Φαράγγι Μοιρών Φλώρινας στους -6,7° C, στο Μαυρολιθάρι Φωκίδας στους -6,6° C και στο Παρανέστι Δράμας στους -6,4° C. Σε αρκετές περιοχές χιόνισε στις 24 Μαρτίου και τα ξημερώματα της 25ης Μαρτίου, χιονόπτωση σημειώθηκε στην Πάρνηθα και στα βόρεια της Αττικής, ενώ χιονόνερο έπεσε και σε γειτονιές της Αθήνας. Στις 24 Μαρτίου σημειώθηκαν αξιοσημείωτες βροχοπτώσεις, κυρίως στην Κρήτη. Στην Ασή Γωνιά Χανίων έπεσαν 47 χιλιοστά βροχής, στον Πλακιά Ρεθύμνου 24 χιλιοστά, ενώ και η Εύβοια είχε την τιμητική της, αφού στη Σέττα Ευβοίας έπεσαν 26 χιλιοστά βροχής (ημερήσια καταγραφή).
«Ο Μάρτης είναι ένας μεταβατικός μήνας και ως τέτοιος χαρακτηρίζεται από άστατο καιρό», λέει στην «Κ» ο έμπειρος μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος, ο οποίος θυμίζει έναν πλούτο παροιμιών που καταγράφουν την αστάθεια του Μαρτίου: «Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα», «Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε που δεν εματαχιόνισε» κ.ά. «Μεγάλες είναι οι καιρικές διαφορές που παρατηρούνται χρόνο με τον χρόνο τον συγκεκριμένο μήνα. Καταγράφονται μεγάλες διαφορές των μέσων μέγιστων τιμών της θερμοκρασίας μεταξύ του πρώτου και του τρίτου δεκαημέρου του μήνα. Για παράδειγμα, 3,6 βαθμοί διαφορά στη Θεσσαλονίκη, 3,1 βαθμοί στην Αθήνα και 1,9 βαθμοί στο Ηράκλειο», συμπληρώνει ο κ. Ζιακόπουλος.
Στο πλαίσιο αυτής της αστάθειας δεν λείπουν οι χιονοπτώσεις, ακόμα και στην Αθήνα, παρότι δεν είναι φυσικά συχνές. «Στην Αθήνα, τα τελευταία 60 χρόνια, οι μεγαλύτεροι αριθμοί ημερών χιονόπτωσης του Μαρτίου παρατηρήθηκαν το 1987 (8 ημέρες), το 1977 (3 ημέρες) και το 1972 (2 ημέρες). Από πλευράς έντασης, ο τελευταίος αξιόλογος χιονιάς παρατηρήθηκε στις 18 και 19 Μαρτίου του 1992 και η οψιμότερη χιονόπτωση σημειώθηκε στις 24/3/2003», σημειώνει ο κ. Ζιακόπουλος, με βάση το πολύτιμο αρχείο του. «Από την προπολεμική περίοδο ξεχωρίζει ο χιονιάς της 28ης Μαρτίου 1931. Το πολύ χιόνι που έπεσε εκείνη την ημέρα και ο παγετός που ακολούθησε προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές. Ειδικότερα, στον Εθνικό Κήπο τα μισά και πλέον δέντρα είχαν καταρρεύσει και όπως έγραψαν χρονικογράφοι της εποχής, το Ζάππειο είχε γίνει ορατό από τη λεωφόρο Bασιλίσσης Σοφίας», μας λέει.
Το 1987 σημειώθηκε σε πανελλαδική κλίμακα ο πιο ψυχρός Μάρτιος των τελευταίων 70 ετών. «Στη Θεσσαλία και στην Εύβοια το ύψος του χιονιού στα πεδινά έφθασε το ένα μέτρο και έμεινε στο έδαφος επί πολλές ημέρες. Σε αρκετές περιοχές της χώρας σημειώθηκαν ρεκόρ Μαρτίου τόσο χαμηλών θερμοκρασιών (Σουφλί και Τρίπολη -16° C, Φλώρινα και Αλεξανδρούπολη -14° C, Τρίκαλα Θεσσαλίας και Καστοριά -12° C, Αλίαρτος -10° C κ.ά.) όσο και αριθμού ημερών με ολικό παγετό (Κοζάνη 9 μέρες, Φλώρινα 8, Λάρισα, Τρίκαλα και Κύμη 6 κ.ά.)», αναφέρει ο κ. Ζιακόπουλος. Πολλά χιόνια έπεσαν στην Κρήτη (από 3-12 Μαρτίου), με πρόσκαιρες χιονοστρώσεις ακόμα και στις πόλεις του Ηρακλείου, των Χανίων και του Ρεθύμνου. «Στην Αθήνα χιόνισε οκτώ φορές, η μέση μέγιστη θερμοκρασία του μήνα ήταν 11,6 βαθμοί Κελσίου με κανονική τιμή 15,4° C και η μέση ελάχιστη θερμοκρασία 3,3 βαθμοί με κανονική τιμή 6,7° C». Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, ο Μάρτιος του 1987 ήταν για την Αθήνα ο ψυχρότερος Μάρτιος των τελευταίων 150 ετών! Οι ακραίες καιρικές συνθήκες εκείνου του ιστορικού Μαρτίου προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στη γεωργική παραγωγή, στην κτηνοτροφία και στις υποδομές (έσπασαν από τον παγετό σωλήνες ύδρευσης κ.λπ.) σε πολλές περιοχές της χώρας.
Αξιομνημόνευτη κακοκαιρία σημειώθηκε το 1998, το τριήμερο 25-27 Μαρτίου, με πυκνές χιονοπτώσεις στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές και σφοδρούς ανέμους, που έφθασαν τα επίπεδα της θύελλας και προκάλεσαν καταστροφές στο δίκτυο μεταφοράς ενέργειας στην Πάρνηθα και αλλού. Σύμφωνα με τον κ. Ζιακόπουλο, την 25η Μαρτίου του 1998 στην Αθήνα (Ν. Φιλαδέλφεια) η μέγιστη θερμοκρασία δεν ξεπέρασε τους 8 βαθμούς Κελσίου, με αποτέλεσμα να είναι η πιο ψυχρή 25η Μαρτίου των τελευταίων δεκαετιών.
Στον αντίποδα του Μαρτίου του 1987 βρίσκεται ο Μάρτιος του 2001, ο πιο ζεστός των τελευταίων δεκαετιών με μέση μέγιστη θερμοκρασία 20,9 βαθμών (Αθήνα). Ακολουθεί ο Μάρτιος του 1990 με μέση μέγιστη θερμοκρασία 20 βαθμών. Είναι εντυπωσιακό ότι στο τρίτο δεκαήμερο του Μαρτίου του 2001 η θερμοκρασία έφθασε τους 34 βαθμούς στο Αργος, στη Λαμία και στον Αγχίαλο.
Στο μέλλον
Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον όσον αφορά τη συχνότητα εμφάνισης μαρτιάτικων κακοκαιριών χειμωνιάτικου τύπου στις δεκαετίες που έρχονται; «Το πιθανότερο είναι να υπάρξει μείωση. Ομως, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα συμβεί το ίδιο με την έντασή τους. Η υπόθεση ότι με την κλιματική αλλαγή ο χειμώνας θα παραχωρεί περισσότερες μέρες στο φθινόπωρο και θα κλέβει πιο πολλές μέρες από την άνοιξη δεν φαίνεται να έχει επιστημονική βάση», αναφέρει ο κ. Ζιακόπουλος. Σε κάθε περίπτωση, για την εξέλιξη αυτών των τάσεων απαιτείται διαρκής και συγκεκριμένη μελέτη.
