Οσο πιο γρήγορα εμβολιαστεί ο πληθυσμός, τόσο λιγότερες θα είναι οι πιθανότητες για νέες και ενδεχομένως πιο επικίνδυνες μεταλλάξεις, σημειώνουν οι ειδικοί επιστήμονες, που εκτιμούν ότι τώρα βλέπουμε μόλις το «πρώτο κεφάλαιο» της ιστορίας των παραλλαγών του SARS-CoV-2. Ηδη η επικράτηση της βρετανικής, πιο μεταδοτικής σε σύγκριση με προηγούμενα στελέχη, παραλλαγής στη χώρα μας, και μάλιστα σε ποσοστό που ξεπερνάει το 80%, σε «συνέργεια» με τη χαλαρή εφαρμογή του lockdown, έχει υψώσει σοβαρά εμπόδια στην προσπάθεια ελέγχου της πανδημίας, με τα αποτελέσματα να καταγράφονται στην εξέλιξη αυτού του τρίτου επιδημικού κύματος της COVID-19: ενώ το ιικό φορτίο σε περιοχές όπως η Αττική, παρά τον ενάμιση μήνα αυστηρών περιοριστικών μέτρων, παραμένει εξαιρετικά υψηλό και σε άλλες περιοχές όπως η Κεντρική και η Δυτική Μακεδονία αυξάνεται, τα περιθώρια του ΕΣΥ να αντιμετωπίσουν την πολύ αυξημένη ζήτηση για υπηρεσίες υγείας, έχουν στενέψει δραματικά.
Και όσο η διασπορά δεν περιορίζεται, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος για νέες παραλλαγές με «πάντρεμα» μεταλλάξεων του SARS-CoV-2, που μπορούν να κάνουν την πλάστιγγα να γείρει υπέρ του κορωνοϊού σε αυτή τη δύσκολη μάχη. Οπως αναφέρει στην «Κ» ο καθηγητής, διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ, Αθανάσιος Τσακρής, «ήδη υπάρχουν αναφορές παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, στελεχών του ιού με τη βρετανική παραλλαγή (στέλεχος Β.1.1.7 που εντοπίστηκε πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο) που έχουν ενσωματώσει μεταλλάξεις τις οποίες βλέπουμε στη νοτιοαφρικανική παραλλαγή (στέλεχος Β.1.351 που εντοπίστηκε πρώτη φορά στη Νότιο Αφρική), κάτω από την εξελικτική πίεση του ιού όχι μόνο να γίνει πιο μεταδοτικός, αλλά και να διαφύγει από την ανοσία που αναπτύσσει ο οργανισμός είτε μέσω της φυσικής λοίμωξης είτε μέσω του εμβολιασμού». Οπως διευκρινίζει ο καθηγητής, ως παραλλαγή αναφέρεται ένα σύνολο πολλών μεταλλάξεων που στην περίπτωση του SARS-CoV-2 οι περισσότερες εντοπίζονται στην ιική ακίδα (Spike) με την οποία ο ιός συνδέεται με τα ανθρώπινα κύτταρα, αλλά και σε άλλες περιοχές του γονιδιώματός του.
«Στη χώρα μας», τονίζει ο κ. Τσακρής, «έχει επικρατήσει η βρετανική παραλλαγή σε ποσοστό που πλησιάζει το 80% των θετικών δειγμάτων και καταγράφεται περαιτέρω αυξητική τάση. Είναι πολύ πιθανόν να δούμε την επικράτηση υβριδικών παραλλαγών που θα “φιλοξενούν” συμπλέγματα μεταλλάξεων από διαφορετικές παραλλαγές. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι αυτή την περίοδο βλέπουμε το πρώτο “κεφάλαιο” στην ιστορία της εξελικτικής προσαρμογής του συγκεκριμένου κορωνοϊού στον άνθρωπο. Και οι καθυστερήσεις στην παραγωγή και διανομή των εμβολίων θα δίνουν τη δυνατότητα στον ιό να βελτιώνει την προσαρμογή του στην ανοσιακή μας απάντηση».
Αξίζει να σημειωθεί ότι έως σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί στη χώρα μας, έπειτα από ανάλυση σε επιλεγμένα δείγματα, 3.577 περιστατικά που οφείλονται σε νέα στελέχη του ιού, εκ των οποίων η συντριπτική πλειονότητα (3.373) αφορά στο βρετανικό στέλεχος και μόλις 59 στο νοτιοαφρικανικό. Σύμφωνα με τα δεδομένα από το Εθνικό Δίκτυο Γονιδιωματικής Επιτήρησης για τις μεταλλάξεις του SARS-CoV-2, τις τελευταίες εβδομάδες φαίνεται να έχουν εντοπιστεί και αρκετά κρούσματα με το στέλεχος Β.1.1.318 (Variant_E484K), –συνολικά 96 περιστατικά– το οποίο περιλαμβάνει μεταλλάξεις στην ακίδα του ιού, οι οποίες έχουν παρατηρηθεί και στα στελέχη της Νότιας Αφρικής και της Βραζιλίας.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έως τις 30 Μαρτίου η βρετανική παραλλαγή είχε εντοπιστεί σε 130 χώρες, η νοτιοαφρικανική σε 80 και η βραζιλιάνικη σε 45 χώρες, ενώ στη λίστα των παραλλαγών που έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον των ειδικών του ΠΟΥ βρίσκονται ήδη έξι νέα στελέχη.
Η επικράτηση της βρετανικής παραλλαγής στη χώρα μας, που είναι κοινά αποδεκτό πλέον ότι έχει αυξημένη μεταδοτικότητα, είναι από τους βασικούς λόγους για τους οποίους βλέπουμε το κύμα αυτό να μην υποχωρεί εύκολα. Η διασπορά του ιού στην κοινότητα είναι πολύ μεγάλη, γεγονός που επιβεβαιώνει και ο δείκτης θετικότητας των τεστ ανίχνευσης του κορωνοϊού, ο οποίος πανελλαδικά είναι πάνω από 6%, όταν το όριο συναγερμού, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, είναι το 4%. Τα ενεργά κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια υπολογίζονται σε 27.000, με το 50% εξ αυτών να βρίσκεται στην Αττική.
Η Θεσσαλονίκη
Εκτός όμως από το λεκανοπέδιο, όπου καταγράφεται μία σχετική σταθεροποίηση της πανδημίας σε πολύ υψηλά όμως επίπεδα, ανησυχητικοί είναι επιδημιολογικοί δείκτες από άλλες περιοχές όπως η Θεσσαλονίκη, όπου τις τελευταίες ημέρες ο αριθμός των νέων κρουσμάτων σε αναλογία πληθυσμού είναι στα ίδια επίπεδα με της Αθήνας, και το τελευταίο δεκαήμερο ο αριθμός των ενεργών κρουσμάτων αυξήθηκε κατά 46%, αλλά και η Κοζάνη, όπου ο αριθμός των ενεργών κρουσμάτων διπλασιάστηκε τις τελευταίες δέκα ημέρες, με ορατό κίνδυνο η «φωτιά» να επεκταθεί και σε όμορες περιοχές. Ετσι η Επιτροπή εμπειρογνωμόνων εισηγήθηκε την Παρασκευή να μην ανοίξει το λιανεμπόριο σε Θεσσαλονίκη, Κοζάνη αλλά και Αχαΐα.
Η γενική εκτίμηση των επιστημόνων είναι ότι τώρα «βλέπουμε» την κορύφωση του τρίτου κύματος, το οποίο αυτή την περίοδο πλήττει όχι μόνο τη χώρα μας αλλά συνολικά την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Αν και αναμένουν κάμψη του κύματος, δεν αποκλείουν να καταγραφούν και αυτή την εβδομάδα πολύ υψηλοί αριθμοί ημερήσιων κρουσμάτων.
Σε αυτό το πλαίσιο, το εγχείρημα της κυβέρνησης με το άνοιγμα των καταστημάτων και τις διαδημοτικές μετακινήσεις για άθληση το Σαββατοκύριακο απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Αλλωστε, όπως προειδοποίησε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, οποιοδήποτε φαινόμενο συνωστισμού από τις «μικρές ανάσες ελευθερίας» με την άρση της απαγόρευσης των διαδημοτικών μετακινήσεων, θα οδηγήσει ξανά στην αυστηροποίηση του πλαισίου.
Το στοίχημα με τα self tests, τα φαρμακεία, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί
Στα ράφια των περίπου 11.000 φαρμακείων της χώρας θα είναι από την προσεχή Τετάρτη τα οικιακά αυτοδιαγνωστικά τεστ, η μαζική διενέργεια των οποίων από τους πολίτες έχει χαρακτηριστεί από την κυβέρνηση ως το νέο όπλο στη μάχη με την πανδημία. Η διάθεση των τεστ θα γίνει αρχικά στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς λυκείου, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή τροφοδοσία της αγοράς. Οπως άλλωστε λένε κυβερνητικά στελέχη, η αλυσίδα εφοδιασμού 11.000 φαρμακείων σε όλη τη χώρα σε λίγες ημέρες, αλλά και η διασφάλιση ότι θα υπάρχει επάρκεια για την εβδομαδιαία διάθεσή τους στους πολίτες, δεν είναι απλή υπόθεση.
⇒ Διαβάστε ακόμη: Βίντεο: Παραδίδονται αύριο στα φαρμακεία τα πρώτα self-tests
Σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό, θα ακολουθήσει η διάθεση των οικιακών αυτοδιαγνωστικών τεστ στους πολίτες ηλικίας 18 έως 67 ετών, και τέλος στους άνω των 67 ετών με το σκεπτικό ότι μεγάλο ποσοστό αυτών έχουν ήδη θωρακιστεί έναντι της νόσου μέσω του εμβολιασμού. Η κυβέρνηση εξασφάλισε τη συνεργασία των φαρμακοποιών στο εγχείρημα αυτό, ικανοποιώντας το αίτημά τους να μην επιτρέπεται η διενέργεια τεστ στα φαρμακεία για λόγους δημόσιας υγείας. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι όσοι προβληματίζονται για το τι θα γίνει στην πράξη και όταν το σύνολο των πολιτών θα λαμβάνει τα τεστ αυτά από τα φαρμακεία. Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά στην «Κ» φαρμακοποιός στο κέντρο της Αθήνας, «στο δικό μου φαρμακείο εξυπηρετώ τουλάχιστον 2.000 πολίτες. Θα πρέπει να απασχολώ ένα άτομο μόνο για τα τεστ, ώστε να μπορούν να τα πάρουν όλοι».
Οπως ανακοίνωσε ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης, ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες για την προμήθεια 10 εκατομμυρίων τεστ και ήδη προχθές οι προμηθεύτριες εταιρείες παρέδωσαν την πρώτη παρτίδα, ενώ οι επόμενες παραδόσεις έχουν προγραμματιστεί για τα μέσα της εβδομάδας και τις αρχές της επομένης. Τα τεστ παραλαμβάνονται κεντρικά σε δύο αποθήκες στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη και εν συνεχεία μεταφέρονται σε 100 φαρμακαποθήκες για να διανεμηθούν στα φαρμακεία.
Ο εφοδιασμός των φαρμακείων θα ξεκινήσει την προσεχή Τετάρτη και εκτιμάται ότι έως το τέλος της εβδομάδας τα φαρμακεία όλης της χώρας θα έχουν επαρκείς ποσότητες για να τις διαθέσουν σε πρώτη φάση στους μαθητές λυκείου 16-18 ετών και στους εκπαιδευτικούς. Από την Τετάρτη θα ξεκινήσει και η λειτουργία της πλατφόρμας self-testing.gov.gr. Εάν το αποτέλεσμα του τεστ είναι θετικό θα δηλώνεται στην πλατφόρμα ώστε να επιβεβαιώνεται με δεύτερο τεστ –προκειμένου να δικαιολογείται η απουσία από το σχολείο ή την εργασία– σε δημόσια δομή υγείας (δωρεάν) ή σε ιδιωτική. Στην πλατφόρμα υπάρχει λίστα με τις δομές αυτές. Εάν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, χρειάζεται πάλι να δηλωθεί εφόσον το άτομο που το κάνει ανήκει σε ομάδες πληθυσμού για τις οποίες το τεστ είναι υποχρεωτικό. Σε αυτή την περίπτωση ο πολίτης θα επισκεφθεί την πλατφόρμα self-testing.gov.gr για τη δήλωση και την έκδοση της βεβαίωσης ότι το τεστ είναι αρνητικό.
Εξηγώντας τη διαδικασία, ο κ. Κοντοζαμάνης ανέφερε τα εξής:
1. Θα ξεκινήσει την επόμενη εβδομάδα για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς των λυκείων.
2. Οι γονείς θα μπορούν να παραλαμβάνουν για τα παιδιά τους με την επίδειξη των ΑΜΚΑ τους τα τεστ που τους αναλογούν.
3. Το self test θα πραγματοποιείται στο σπίτι από 24 έως 48 ώρες πριν από την έναρξη των μαθημάτων και το αποτέλεσμά του θα δηλώνεται στη σχετική πλατφόρμα.
4. Στην περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος, ο γονέας/κηδεμόνας θα πρέπει να εκτυπώσει και να υπογράψει τη σχετική βεβαίωση την οποία θα φέρει μαζί του ο μαθητής καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας και θα την επιδεικνύει στον εκπαιδευτικό της τάξης του που θα είναι επιφορτισμένος με το παρουσιολόγιο.
5. Οσοι μαθητές προκύπτουν θετικοί θα πρέπει να κάνουν το συντομότερο ένα δεύτερο τεστ αντιγόνου, δωρεάν σε δημόσια δομή (η λίστα των δομών θα αναγράφεται στον σχετικό ιστότοπο) προκειμένου να δικαιολογηθεί η απουσία από το σχολείο.
6. Οσοι μαθητές δεν φέρουν μαζί τους τη βεβαίωση δεν θα μπορούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους, ούτε θα υπάρχει δυνατότητα τηλεκπαίδευσης.
Η πίεση στο ΕΣΥ
Με πολύ υψηλούς αριθμούς στις νέες εισαγωγές περιστατικών COVID-19 στα νοσοκομεία κλείνει αυτή η εβδομάδα, που φαίνεται να διέψευσε τις ελπίδες για σταθεροποίηση της πίεσης στο ΕΣΥ. Την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, δηλώθηκαν αντίστοιχα 561 και 562 νέες νοσηλείες ασθενών με κορωνοϊό στην επικράτεια, έναντι 402 τη Δευτέρα. Την ίδια στιγμή, μεγαλώνει η προσέλευση ασθενών με COVID-19 στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, με το υπουργείο Υγείας να αυξάνει το επίπεδο ετοιμότητάς τους για να αντεπεξέλθουν στην αυξημένη ζήτηση παροχής περίθαλψης. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο γενικός γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας του υπουργείου Υγείας Γιάννης Κωτσιόπουλος, «στην Αττική αυτή τη στιγμή παρατηρείται μια εύθραυστη ισορροπία μεταξύ των εισαγωγών και των εξιτηρίων που εκδίδονται. Τις τελευταίες 3-4 ημέρες βλέπουμε ξανά άνοδο στις εισαγωγές, σε αντίθεση με την πιο καλή εικόνα που είχαμε στις αρχές της εβδομάδας. Η πληρότητα στις μονάδες εντατικής θεραπείας COVID είναι κοντά στο 100%, με κενές να είναι οι παιδιατρικές κλίνες Εντατικής, ενώ έχουμε και λίστα αναμονής διασωληνωμένων ασθενών, που στην πλειονότητά τους εισάγονται σε ΜΕΘ εντός 24 έως 36 ωρών». Σοβαρό πρόβλημα καταγράφεται και στα νοσοκομεία της Αχαΐας, ενώ μεγάλη είναι και η αύξηση της ζήτησης υπηρεσιών από ασθενείς με COVID-19 στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, όπου η πληρότητα στις ΜΕΘ έχει ξεπεράσει το 80%. Οπως σημειώνει ο κ. Κωτσιόπουλος, «πλέον τα νοσοκομεία της 3ης Υγειονομικής Περιφέρειας Μακεδονίας και της Θεσσαλονίκης περνούν σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας, με τροποποιήσεις στη λειτουργία τους, όπως μετατροπή κλινικών σε COVID, μείωση των χειρουργείων και άλλες παρεμβάσεις που προβλέπονται ώστε να αυξηθούν οι δυνατότητες νοσηλείας ασθενών με COVID-19».
