Το «κάπνισμα» είτε με τα κλασικά τσιγάρα είτε με τα «ηλεκτρονικά» που θερμαίνουν ένα υγρό το οποίο «ατμίζεται», είτε με τις συσκευές θέρμανσης (αντί της καύσης) του καπνού, εισάγει τη νικοτίνη στον οργανισμό μας. Η νικοτίνη είναι μια πολύ εθιστική ουσία που δρα καταστροφικά στην υγεία των ανθρώπων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ξεκαθαρίσει ότι και οι τρεις μορφές χορήγησης της νικοτίνης στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλούν μόνο βλάβες. Μάλιστα, «μερικές τοξίνες είναι σε υψηλότερα επίπεδα στις συσκευές θέρμανσης καπνού από τα απλά τσιγάρα και ότι υπάρχουν επιπλέον τοξίνες που δεν υπάρχουν στα συνηθισμένα τσιγάρα». Ολοι οι μεγάλοι οργανισμοί δημόσιας υγείας όπως το CDC και το αμερικανικό FDA «απορρίπτουν ισχυρισμούς ότι η χρήση των συσκευών θέρμανσης καπνού είναι λιγότερο επιβλαβής από ένα άλλο προϊόν καπνού ή ότι ελαττώνει τους κινδύνους για την υγεία».
Ιδιαίτερα για τον κίνδυνο λοιμώξεως από την COVID-19, μια αμερικανική μελέτη, που περιελάμβανε 4.351 νέους ηλικίας 13-24 ετών, έδειξε ότι «μεταξύ νέων ατόμων που εξετάσθηκαν για τον κορωνοϊό, αυτοί που “άτμιζαν” είχαν πέντε με επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να μολυνθούν από εκείνους που δεν χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό τσιγάρο». Οσοι μάλιστα χρησιμοποιούσαν και ηλεκτρονικό και συνηθισμένο τσιγάρο είχαν 6,8 περισσότερες πιθανότητες να διαγνωσθούν με COVID-19. Οι ερευνητές δεν βρήκαν σχέση μεταξύ διαγνώσεως COVID-19 και χρήσης των συνηθισμένων τσιγάρων. Ομως, η καπνοβιομηχανία δεν σταμάτησε την περίοδο αυτή της πανδημίας COVID-19 να προωθεί τα νέα προϊόντα καπνού με πάνω από 50.000 διαφορετικές διαφημίσεις. Από εικόνες με συνθήματα όπως «Μείνε ήρεμος, μείνε σπίτι», μέχρι ξεκάθαρα μηνύματα όπως «Μείνε σπίτι και άτμιζε».
Ο διεθνούς φήμης καθηγητής Robert Jackler, από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, αναφέρθηκε ακόμα και στον χρηματισμό γιατρών για να προωθήσουν μηνύματα για τα δήθεν «καλά» αποτελέσματα για την προστασία από την COVID-19 με τη χρήση προϊόντων καπνού. «Ποτέ δεν φανταστήκαμε ότι η καπνοβιομηχανία θα εκμεταλλευόταν τόσο πολύ μια παγκόσμια πανδημία για σκοπούς μάρκετινγκ(!)».
Πρόσφατα, η εφημερίδα Τhe Guardian αποκάλυψε ότι η δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό European Respiratory Journal που ισχυριζόταν ότι οι καπνιστές είχαν 23% μικρότερη πιθανότητα να διαγνωσθούν με COVID-19 απ’ ό,τι οι μη καπνιστές, αποσύρθηκε από το ιατρικό περιοδικό λόγω των οικονομικών διασυνδέσεων των συγγραφέων με την καπνοβιομηχανία. Δυστυχώς, στην εφημερίδα αλλά και στον διεθνή Τύπο αναφέρονται τα ονόματα των Ελλήνων συγγραφέων, όπως και η ελληνική ΜΚΟ που χρηματοδοτείται από την καπνοβιομηχανία για την προώθηση παρόμοιων επιστημονικών εργασιών.
Αυτό όμως που είναι ακόμα πιο σοβαρό για τη χώρα μας είναι το εύρημα μιας άλλης ευρωπαϊκής μελέτης για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην «Καθημερινή». Σε δείγμα 17.733 Ελλήνων μαθητών ηλικίας 16-18 ετών, ο ένας στους 8 (13,3%) αναφέρει χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου και ο ένας στους 10 (9,6%) χρήση θερμαινόμενου τσιγάρου. Παρόλο που το «κλασικό» κάπνισμα φαίνεται να μειώνεται, διαπιστώνεται αύξηση της χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου στους 16χρονους από 6,8% σε 11% την τελευταία 4ετία πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας.
Η καλλιεργούμενη από την καπνοβιομηχανία υπόθεση ότι η χρήση αυτών των εναλλακτικών μορφών λήψεως νικοτίνης μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από το «κλασικό» κάπνισμα, είναι σύμφωνα με το αμερικανικό CDC λαθεμένη. Αντίθετα, σύμφωνα με την Εθνική Ακαδημία Ιατρικής (National Academy of Medicine), το κορυφαίο επιστημονικό ίδρυμα των ΗΠΑ, «υπάρχουν ενδείξεις ότι η χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων αυξάνει τη συχνότητα και την ποσότητα καπνίσματος τσιγάρων στο μέλλον».
Στον καιρό της πανδημίας η χρήση της νικοτίνης με οποιονδήποτε τρόπο διπλασιάζει τον κίνδυνο για σοβαρές επιπλοκές στους θετικούς για λοίμωξη από COVID-19. Σύμφωνα με τους επιστήμονες του νοσοκομείου του Harvard Massachusetts General Hospital, «αυτός που κάνει χρήση νικοτίνης με οποιονδήποτε τρόπο, έχει περισσότερες πιθανότητες να νοσηλευθεί στη ΜΕΘ και να πεθάνει». Ο μηχανισμός είναι ότι η χρήση νικοτίνης «αυξάνει τα επίπεδα του ενζύμου ACE2 (angiotensin – converting enzyme 2). Το ένζυμο ACE2 βοηθάει τον ιό της COVID-19 να επιτεθεί στα κύτταρα του πνεύμονος μόλις εισέλθει στο σώμα.
Η σημερινή πρόκληση της πανδημίας με τους περισσότερους θανάτους σε αυτούς που «καπνίζουν» με οποιονδήποτε τρόπο, είναι ίσως μια ακόμα ευκαιρία για απεξάρτηση από τη νικοτίνη. Η προσπάθεια αυτή, όπως γνωρίζουμε όλοι, είναι πολύ δύσκολη. Η καπνοβιομηχανία θα συνεχίσει με την προώθηση των νέων καπνικών της προϊόντων να την κάνει ακόμη πιο δύσκολη.
Σύμφωνα με το CDC για την προώθηση αυτή, μόνο το 2018 στις ΗΠΑ διατέθηκαν 9,06 δισ. δολάρια ή περίπου 1 εκατ. δολάρια την ώρα(!). Με το σύνθημα «smoke free world», αντί του σωστού nicotine free ή tobacco free world, στέλνει σωστά αλλά ελλιπή μηνύματα για τους κινδύνους από τη χρήση της νικοτίνης.
Ας προσπαθήσει ο καθένας μας να πάρει την υγεία του, την υγεία της οικογένειάς του, γιατί όχι και την υγεία της χώρας μας, στα χέρια του.
* Ο κ. Δημήτρης Λινός είναι καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ, Lecturer Harvard Medical School.
