«Κλιματική εκτροπή» στην Ελλάδα με αύξηση της θερμοκρασίας έως και 5 βαθμούς έως το τέλος του αιώνα και αλυσιδωτές βαριές επιπτώσεις «προβλέπουν» τα στοιχεία, τονίζει στην «Κ» ο πρόεδρος του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Μανώλης Πλειώνης.
– Βρισκόμαστε μπροστά στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής; Με ποιον τρόπο συνδέεται με την αύξηση της συχνότητας και της έντασης των πυρκαγιών;
– Οι επιστήμονες, που εδώ και δεκαετίες έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τα δραματικά αποτελέσματα που θα έχει η κλιματική αλλαγή, δυστυχώς δικαιώνονται καθημερινά. Δεν μιλάμε πλέον για το μέλλον, αλλά για το παρόν. Η κλιματική αλλαγή, που οφείλεται στην ταχύτατη αύξηση της ποσότητας των θερμοκηπιακών αερίων και δη του CO2, προκαλεί συστηματική αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους και των ωκεανών, επιτάχυνση της αύξησης της στάθμης της θάλασσας και της τήξης των πάγων, διάβρωση των ακτών, ερημοποίηση και ξηρασίες, έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες και αύξηση των δασικών πυρκαγιών. Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας αλλά και των περιόδων παρατεταμένου καύσωνα δημιουργούν προϋποθέσεις ανάφλεξης και γρήγορης επέκτασης των πύρινων μετώπων. Τα φαινόμενα αυτά έχουν δραματικές επιπτώσεις στην πανίδα και τη χλωρίδα, τη βιοποικιλότητα, την ποιότητα του αέρα, τη γεωργία και τις καλλιέργειες. Τα αποθέματα γλυκού νερού λιγοστεύουν λόγω μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα με εισροή θαλασσινού νερού. Επίσης, αναμένεται αύξηση των ασθενειών που προκαλούνται από φορείς.
– Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει ήδη αυξηθεί και πόσο; Ποια είναι τα δεδομένα για την Ελλάδα και τις χώρες του Νότου;
– Φυσικά! Τα στοιχεία είναι αδιάσειστα. Η παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά μέσο όρο περίπου 1 βαθμό από την προ-βιομηχανική εποχή, με ρυθμό που αυξάνει τις τελευταίες 10ετίες. Δυστυχώς στην Ελλάδα και γενικότερα στη Nοτιοανατολική Μεσόγειο, η αύξηση αυτή είναι ακόμα μεγαλύτερη. Η Νοτιοανατολική Μεσόγειος είναι μια από τις πιο ευάλωτες περιοχές στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι μετρήσεις του ιστορικού μετεωρολογικού σταθμού του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, που λειτουργεί αδιαλείπτως από τα τέλη του 19ου αιώνα, δείχνουν ότι τα τελευταία 40 χρόνια η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην Αττική είναι 1,5 βαθμός, όταν μεσοσταθμικά η παγκόσμια αύξηση θερμοκρασίας στην ίδια περίοδο ήταν 0,5. Για την Ελλάδα οι μελέτες του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών προβλέπουν σε ένα «μέσο» σενάριο κλιματικής αλλαγής (Α1Β), αύξηση της θερμοκρασίας περί τους 3,5-5 0C μέχρι το τέλος του αιώνα με σημαντική μείωση της χειμερινής βροχόπτωσης έως και κατά 30%. Η εκτεταμένη ξηρασία οδηγεί σε αύξηση των πυρκαγιών, με δραματικές επιπτώσεις στην κοινωνία και την οικονομία.
– Από τα δεδομένα που έχετε στη διάθεσή σας, τα καλοκαίρια μας γίνονται όλο και πιο θερμά;
– Δεν είναι μόνο ότι τα καλοκαίρια είναι θερμότερα, αλλά ολόκληρες οι χρονιές. Η δεκαετία 2010-2020 υπήρξε η θερμότερη καταγεγραμμένη δεκαετία στον πλανήτη μας από την προ-βιομηχανική περίοδο, με θερμότερες χρονιές το 2020 και το 2016. Το 2020 ο πλανήτης μας βίωσε το φαινόμενο La Nina, που προκαλεί μείωση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, δηλαδή καταλαβαίνουμε ότι το 2020 υπό κανονικές συνθήκες θα ήταν ακόμα θερμότερο. Το μετεωρολογικά στοιχεία που συλλέγονται στο ΕΑΑ και από τον ιστορικό μας σταθμό πιστοποιούν το γεγονός αυτό. Το 2021 βιώνουμε στη Νότια Ευρώπη παρατεταμένους καύσωνες και εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές. Θα περιμένουμε το τέλος του 2021 για να κάνουμε αποτίμηση του έτους, ωστόσο πιθανότατα θα είναι ακόμα θερμότερο από το 2020.
– Η Ελλάδα αλλάζει λοιπόν κλίμα μόνιμα σε σχέση με όσα γνωρίζουμε;
– Είναι ρητορική η ερώτησή σας, φαντάζομαι. Πριν από λίγες εβδομάδες ζήσαμε τις πρωτόγνωρες βροχοπτώσεις και πλημμύρες στην Κεντρική Ευρώπη και τώρα την έξαρση των δασικών πυρκαγιών σε όλη τη νότια Ευρώπη. Οι επιπτώσεις στην καθημερινότητά μας, στο περιβάλλον, στην οικονομία είναι μεγάλες και θα είναι ακόμα μεγαλύτερες στο κοντινό μέλλον αν δεν πάρουμε δύσκολα και επίπονα μέτρα για να μειωθεί η παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου. Επιβάλλεται, όχι μόνο να ελαχιστοποιήσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων αλλά να αλλάξουμε το παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας, από αυτό όπου το πρόσκαιρο κέρδος είναι η ύψιστη αξία, σε ένα άλλο όπου η κοινωνική και περιβαλλοντική αλληλεγγύη θα κυριαρχούν. Αν δεν αναστραφεί η κλιματική αλλαγή και οι ορατές και αόρατες επιπτώσεις της, το όχι μακρινό μέλλον της ανθρωπότητας θα είναι δυστοπικό.