Το τρίτο πιο θερμό καλοκαίρι στην Αθήνα από το 1890 ήταν αυτό που αποχαιρετήσαμε πριν από λίγες ημέρες, ανεβάζοντας τα θερμόμετρα κατά δύο βαθμούς Κελσίου, κατά μέσον όρο, πάνω από την τιμή της περιόδου 1971-2000. Μάλιστα, όσον αφορά την ελάχιστη θερμοκρασία της ημέρας, αυτή που σημειώνεται το βράδυ και ανακουφίζει τον πληθυσμό από την κάψα της ημέρας, ήταν το δεύτερο πιο ζεστό, με τον φετινό Αύγουστο του καύσωνα και της παρατεταμένης ζέστης να καταλαμβάνει την πρώτη θέση, ως ο Αύγουστος με τις πιο θερμές νύχτες των τελευταίων 130 ετών! Το πιο ανησυχητικό όλων είναι πως πρόκειται για τάση των τελευταίων ετών και όχι για μια φετινή εξαίρεση.
Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από τον μετεωρολογικό σταθμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Θησείο, που έχει το «προνόμιο» να διαθέτει στοιχεία από τον 19ο αιώνα και να βρίσκεται από το 1890 στο ίδιο σημείο, άρα υπάρχουν αξιόπιστες χρονοσειρές δεδομένων.
«Το καλοκαίρι του 2021 ήταν από τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Αθήνα, τουλάχιστον από τα τέλη του 19ου αιώνα όπου υπάρχουν συνεχείς καταγραφές θερμοκρασίας στον ιστορικό σταθμό του Θησείου στο ΕΑΑ. Κατατάσσεται ως το τρίτο θερμότερο καλοκαίρι συνολικά ως προς τη μέση θερμοκρασία, με πρώτο το 2012 και δεύτερο το 2007, και δεύτερο ως προς την ελάχιστη θερμοκρασία», λέει στην «Κ» η δρ Δήμητρα Φουντά, διευθύντρια ερευνών στο Ινστιτούτο Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
«Συνολικά, το καλοκαίρι του 2021 ήταν τρεις βαθμούς Κελσίου θερμότερο από τη μέση κλιματική τιμή (περίοδος αναφοράς 1971-2000) ως προς την ελάχιστη (νυχτερινή) θερμοκρασία και περίπου δύο βαθμούς θερμότερο ως προς τη μέγιστη. Ο Αύγουστος του 2021 ειδικότερα, με μέση ελάχιστη θερμοκρασία ίση με 26,4 βαθμούς, κατέρριψε κάθε προηγούμενο ρεκόρ, και ήταν ο θερμότερος Αύγουστος που έχει καταγραφεί ποτέ στον ιστορικό σταθμό του ΕΑΑ στο Θησείο, σχεδόν τέσσερις βαθμούς θερμότερος από τη μέση κλιματική τιμή της ελάχιστης θερμοκρασίας κατά τον μήνα αυτό. Επίσης, η θερμοκρασία των 31,6 βαθμών που σημειώθηκε στις 3 Αυγούστου 2021 ήταν η μεγαλύτερη ελάχιστη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ στον σταθμό, τουλάχιστον από τα τέλη του 19ου αιώνα», τονίζει στην «Κ» η δρ Φουντά.
Σύμφωνα με τις μετρήσεις στον σταθμό του Αστεροσκοπείου στο Θησείο, η μέση θερμοκρασία του φετινού καλοκαιριού διαμορφώθηκε στους 27,77° C, με τον Ιούνιο να φτάνει τους 25,7° C, τον Ιούλιο τους 30,4° C και τον Αύγουστο τους 30,2° C. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία φέτος έφτασε τους 34,2° C, με τον Ιούνιο στους 31,1° C και τον Ιούλιο να σκαρφαλώνει μαζί με τον Αύγουστο στους 35,7° C.
Υψηλότατη ήταν η μέση ελάχιστη θερμοκρασία του φετινού καλοκαιριού στην Αθήνα, με 24,8° C, τον Ιούνιο πιο δροσερό με 21,6° C αλλά τον Ιούλιο και τον Αύγουστο να φτάνουν στο καυτό επίπεδο των 26,4 βαθμών Κελσίου, ως πιο χαμηλή θερμοκρασία της νύχτας. Με βάση τις ελάχιστες θερμοκρασίες, το 2021 είναι το δεύτερο θερμότερο καλοκαίρι μετά το 2012, με τον Αύγουστο όμως να αναδεικνύεται ως ο θερμότερος όλων των εποχών.
Η τάση ανόδου της θερμοκρασίας τους θερινούς μήνες είναι διαρκής τα τελευταία χρόνια, αποτυπώνοντας μια διαδικασία κλιματικής αλλαγής. Οπως τονίζουν μάλιστα οι ερευνητές, οι νύχτες μας θερμαίνονται ακόμα πιο γρήγορα από τις ημέρες μας.
«Η αύξηση της θερμοκρασίας το καλοκαίρι είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΕΑΑ στο Θησείο, η ελάχιστη θερμοκρασία του καλοκαιριού αυξάνει με γρηγορότερο ρυθμό σε σχέση με τη μέγιστη από το 1980 και μετά, φτάνοντας τους 0,8 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία, με τον Αύγουστο να ανεβαίνει ένα βαθμό ανά δεκαετία, ενώ ο ρυθμός αύξησης της μέγιστης θερμοκρασίας αγγίζει τους 0,6 βαθμούς/δεκαετία», σημειώνει η δρ Φουντά. «Εκτός από την επίδραση της παγκόσμιας θέρμανσης, τα αστικά κέντρα είναι επιβαρυμένα και από το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, που καθιστά τις πόλεις θερμότερες από τις γειτονικές μη αστικές περιοχές, κυρίως κατά τις νυχτερινές ώρες», συμπληρώνει η διευθύντρια ερευνών του Αστεροσκοπείου.
Τα δεδομένα
Η τάση υπερθέρμανσης στην Αθήνα καταγράφεται και στην πύκνωση των καλοκαιριών με τις υψηλότερες θερμοκρασίες τις τελευταίες δεκαετίες. «Σύμφωνα πάντα με το ιστορικό κλιματικό αρχείο του ΕΑΑ, τα 10 θερμότερα έτη στην Αθήνα από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα, έχουν καταγραφεί από το 1998 και μετά, ενώ τα 10 θερμότερα καλοκαίρια ως προς την ελάχιστη (νυχτερινή) θερμοκρασία από το 2003 και μετά», τονίζει η δρ Φουντά.
Τα δέκα θερμότερα καλοκαίρια στην Αθήνα, ως προς τη μέση μέγιστη θερμοκρασία, είναι το 2012 με 35,50° C, το 2007 με 34,87° C, το 2003 με 34,42° C, το 2008 με 34,23° C, το 2021 με 34,17° C και ακολουθούν 1999, 2000, 1998, 2016 και 2010.
Αλλά δεν είναι μόνο η Αθήνα, το φετινό καλοκαίρι ήταν καυτό σε όλη τη χώρα. Με δύο ισχυρά και πολυήμερα κύματα καύσωνα, θερμοκρασιακά ρεκόρ και υψηλές θερμοκρασίες, καθώς και πολλές περιοχές όπου οι μέγιστες θερμοκρασίες κινήθηκαν πάνω από τη μέση μηνιαία τιμή της δεκαετίας 2010-2019. Την εικόνα αυτή παρουσιάζει άρθρο των ερευνητών του Αστεροσκοπείου Αθηνών Σταύρου Ντάφη, Γιώργου Κύρου και Κώστα Λαγουβάρδου στην ιστοσελίδα meteo.gr. Αξιοσημείωτο είναι, όπως είπε στην «Κ» ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών του Αστεροσκοπείου και επιστημονικά υπεύθυνος του meteo.gr, «η σύγκριση γίνεται με τις μέσες τιμές της δεκαετίας 2010-2019, η οποία είναι η θερμότερη περίοδος στη σύγχρονη ιστορία των καταγραφών θερμοκρασίας. Επομένως, οι θετικές αποκλίσεις των τιμών έχουν ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα». Η εικόνα που αποτυπώνεται δείχνει πως το φετινό καλοκαίρι παρουσίασε μεγαλύτερες τάσεις ανόδου της ζέστης σε περιοχές της περιφέρειας σε σχέση με το λεκανοπέδιο της Αθήνας.
Τα ίδια και χειρότερα σε όλη την Ελλάδα
Χαρακτηριστικό του φετινού καλοκαιριού ήταν ο μεγάλος αριθμός ημερών που η μέγιστη θερμοκρασία ξεπέρασε τον ήδη αυξημένο μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας. Οι «πρωταθλητές» των θερμοκρασιακών αποκλίσεων προς τα πάνω, σύμφωνα με τη δημοσίευση των τριών ερευνητών του Αστεροσκοπείου, ήταν τα Τρίκαλα με 72 ημέρες (από τις 92 των θερινών μηνών), τα Ιωάννινα με 69, το Ρέθυμνο με 65, το Κιλκίς με 63, ο Βόλος με 62, η Λιβαδειά και η Φλώρινα με 61, η Σπάρτη, η Λήμνος και η Ιθάκη με 60. Στην Αθήνα, οι μέρες που το θερμόμετρο ανέβηκε πάνω από τον μηνιαίο μέσο όρο της δεκαετίας 2010-2019 ήταν 44, στην Πάτρα 51, στη Λάρισα 48, στο Ηράκλειο 54 και στα Χανιά 53. Σε πολλές περιπτώσεις οι αποκλίσεις αυτές δεν ήταν μόνο πολυήμερες αλλά και ιδιαίτερα έντονες. Οπως στο Ρέθυμνο, που η θετική απόκλιση απογειώθηκε στις 31 Ιουνίου στους 10,9 βαθμούς Κελσίου και στους 8,8° C στις 6 Αυγούστου. Στα Ιωάννινα ήταν 9,6° C στις 25 Ιουνίου, όπως και στα Τρίκαλα την προηγούμενη μέρα. Στη Σπάρτη καταγράφηκε θετική απόκλιση 8° C στις 24 Ιουνίου και 9,2° C στις 3 Αυγούστου.
