To Διαδίκτυο φαίνεται ότι διαδραματίζει τον αποφασιστικό ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών για το εμβόλιο ακόμα και αν προηγουμένως έχουν αποφασίσει να ενημερωθούν από παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. «Στη συνέχεια ακόμα και αν έχουν διαβάσει εφημερίδα, έχουν ακούσει ραδιόφωνο ή έχουν παρακολουθήσει τηλεόραση θα “εμβαθύνουν” στο Διαδίκτυο με ό,τι συνέπειες έχει κάτι τέτοιο», τονίζει ο καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Κώστας Γουργουλιάνης. Ο ίδιος, που πάντα χρησιμοποιεί το δημόσιο βήμα για να παρεμβαίνει στον διάλογο, θεωρεί ότι «όσοι υποστηρίζουμε για επιστημονικούς λόγους τον εμβολιασμό συζητάμε συχνά σε λάθος τερέν με εκείνους και εκείνες που είναι πιο διστακτικοί». Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη για τους φορείς ορθολογικών επιχειρημάτων σε επαρχιακές πόλεις χωρίς μεγάλη επιστημονική κοινότητα και ισχυρά μέσα ενημέρωσης.
Πρόσφατα ο κ. Γουργουλιάνης ανέβασε στον «τοίχο» του στο Facebook τα αποτελέσματα μιας μελέτης που «έτρεξε» στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και αφορά τις απαντήσεις 722 ατόμων στο κρίσιμο διάστημα Ιουλίου – Αυγούστου 2021, δηλαδή μετά την εκδήλωση του κύριου κύματος εμβολιασμού στο τέλος της άνοιξης. H «K» συζήτησε με την κ. Δήμητρα Σιαχπαζίδου που διενήργησε την έρευνα. «Το κοινό που μας απάντησε (σ.σ. η έρευνα διενεργήθηκε στο Facebook με τη μέθοδο της “χιονοστιβάδας”, δηλαδή ο ένας έβρισκε τον άλλον) έχει μέση ηλικία 38,5 χρόνια, περίπου οι μισοί είναι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το 29,4% έχει μεταπτυχιακό και το 6,9% διδακτορικό δίπλωμα. Το 45% θεωρεί ότι δεν έγινε καθόλου καλή παρουσίαση των δεδομένων για την COVID-19 από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Πάνω από το 70% θεωρεί “κακή ή πολύ κακή” την ενημέρωση για την πανδημία από την τηλεόραση, ενώ το ποσοστό αυτό για το ραδιόφωνο είναι 34% και για τις εφημερίδες 42,2%. Αυξήθηκαν μεν η ανάγκη για ενημέρωση και η συχνότητα των καθημερινών ενημερώσεων, ωστόσο το ποσοστό εμπιστοσύνης παραμένει πολύ μικρό κατά τη διάρκεια της πανδημίας». Ειδικότερα:
• Εξι στους δέκα θεωρούν ότι τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης μπορούν να αντικατασταθούν από το Διαδίκτυο.
• Φυσικά ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Tι είναι αυτό που ενοχλεί τους χρήστες των παραδοσιακών μέσων μαζικής ενημέρωσης; Απαντούν: τρομολαγνεία – κινδυνολογία – δραματοποίηση. Επίσης: παραπληροφόρηση – κιτρινισμός – κατευθυνόμενη δημοσιογραφία, αλλά και ο κομματικός χρωματισμός. Κάποιες απαντήσεις ωστόσο όπως «η συστημική ενημέρωση» και η «τρομολαγνεία», καθώς και «η κατευθυνόμενη δημοσιογραφία» μπορούν να αποδοθούν και στο γεγονός ότι ορισμένοι από εκείνους που απαντούν θεωρούν ότι οι παθογένειες αυτές εμφανίζονται εξαιτίας της υποστήριξης των Μέσων στους εμβολιασμούς…
• Η εφημερίδα θεωρείται από τους περισσότερους το εγκυρότερο Μέσο ακόμα, αλλά έχει χάσει ένα μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού, ενώ το ραδιόφωνο –σύμφωνα με τις απαντήσεις– αύξησε τους ακροατές του. Η τηλεόραση κυρίως έχασε θεατές παρά κέρδισε και αυτό φαίνεται ότι έχει να κάνει με την αντιμετώπιση του δεύτερου κύματος της πανδημίας. Οπως λέει η κ. Σιαχπαζίδου, «βλέπουμε ότι ιδιαίτερα στις μικρές πόλεις, όπως π.χ. η Δράμα, τα τοπικά Μέσα μπορεί να παίζoυν κάποιο ρόλο, ιδιαίτερα αν η επιστημονική κοινότητα είναι μικρή και δεν υπάρχει τοπικό πανεπιστήμιο».
Η καμπάνια
Η πολιτεία αντιδρά αργά σε αυτή την πραγματικότητα, κυρίως με τις αναρτήσεις κυβερνητικών αξιωματούχων, που εμπλέκονται στη διαχείριση της εμβολιαστικής καμπάνιας, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πολλές από αυτές τις αναρτήσεις ωστόσο δεν λαμβάνουν υπόψη ως προς το περιεχόμενο το ειδικότερο προφίλ του κοινού στο οποίο απευθύνονται. Οχι τόσο τους αρνητές που είναι κοινός τόπος ότι δύσκολα θα πεισθούν, όσο τους διστακτικούς. Το ίδιο λάθος έγινε και από επιστήμονες που μπήκαν σε αυτή την «αρένα». Δεν είναι τυχαίο ότι εξαιρέσεις αποτελούν γιατροί της πράξης, όπως ο Γιαννιώτης Γιώργος Παππάς ή ο Πατρινός Αντώνης Δαρζέντας που αντλούν τα ερεθίσματά τους και από την ιατρική πράξη. Μία από τις πιο επιτυχημένες ομάδες στο Διαδίκτυο είναι η ομάδα «Αλήθεια για τα εμβόλια», η οποία επιχειρεί να απαντήσει σε απορίες και να καθησυχάσει πολίτες που διστάζουν ακόμα.
Καθώς προχωρεί το φθινόπωρο, πολλές ιδιωτικές πρωτοβουλίες σαν και εκείνες που είδε η Κρήτη το καλοκαίρι προσπαθούν να μεταφέρουν το μήνυμα του εμβολιασμού στους πιο δύσπιστους, ειδικά εκείνους που δήλωναν ότι «θα περιμένουν για αργότερα» ή άλλους που «φοβούνται» (συνήθως πρόκειται για την ίδια κατηγορία πολιτών). Μια ομάδα πανεπιστημιακών Δημόσιας Υγείας αντιστρέφει την κυβερνητική καμπάνια με σύνθημα «Η επιστροφή των παιδιών στο σχολείο ξεκινάει από τον εμβολιασμό των μεγάλων» και στόχος της εκστρατείας είναι να αυξηθεί ο εμβολιασμός των μεγαλύτερων ηλικιών ώστε να μπορέσουν οι νεότεροι να «πάνε στη σχολική εκδρομή, να πάνε στο μάθημα των αγγλικών και τελικά να επιστρέψουν στην τάξη».
Δεν είναι μυστικό ότι ιδιαίτερα στους κύκλους των επιστημόνων της Παιδιατρικής συζητήθηκε πολύ έντονα τις προηγούμενες εβδομάδες η αντίφαση του εγχειρήματος να «εμβολιασθούν οι πιο μικροί για να μη βρεθούν στις ΜΕΘ οι μεγάλοι που αρνούνται να εμβολιασθούν». «Το ζύγισμα των ωφελειών αλλά και των επιχειρημάτων που δεν συνηγορούν στον εμβολιασμό για κάθε ηλικιακή ομάδα πρέπει να γίνεται ξεχωριστά, ώστε να ενισχύεται η αποτελεσματικότητα της πρότασης για εμβολιασμό», είπε στην «Κ» μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών που δεν θέλησε να κατονομασθεί διότι δεν είχε εξουσιοδότηση για να μιλήσει δημόσια.
