Επειτα από 36 χρόνια προσπαθειών, ο Ολυμπος επιτέλους χαρακτηρίστηκε εθνικό πάρκο. Το προεδρικό διάταγμα που δημοσιεύθηκε χθες προβλέπει τον χωρισμό του βουνού σε τρεις ζώνες, με κλιμακούμενη προστασία, ενώ περιλαμβάνει και μια τέταρτη, περιφερειακή ζώνη από την πλευρά της Ελασσόνας, ώστε να προστατεύσει το Βουνό των Θεών από ανεπιθύμητες… γειτνιάσεις στο μέλλον. Με το νέο πλαίσιο αντικαθίσταται το βασιλικό διάταγμα που ισχύει από το 1938, με το οποίο ο Ολυμπος ανακηρύχθηκε ο πρώτος εθνικός δρυμός της χώρας.
Το νέο πλαίσιο καλύπτει όλη την έκταση του Ολύμπου, συνολικά 235.620 στρέμματα. Από αυτά:
• Τα 34.710 στρέμματα, δηλαδή ο πυρήνας του εθνικού πάρκου, χαρακτηρίζονται ζώνη Α΄ (περιοχή προστασίας της φύσης), όπου επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα, οι δασοπονικές εργασίες και η συντήρηση του μονοπατιού Ε4.
• Τα 55.700 στρέμματα, δηλαδή η περιοχή γύρω από τον πυρήνα, χαρακτηρίζονται Β΄ ζώνη. Στη ζώνη αυτή συμπεριελήφθησαν και τα τρία ορειβατικά καταφύγια που βρίσκονται στο βουνό. Σε αυτή τη ζώνη επιτρέπονται οι οικοτουριστικές δραστηριότητες, όπως η αναρρίχηση, η ορειβασία, το ορειβατικό σκι και η άθληση (όπως μαραθώνιοι, αεροαθλήματα χωρίς κινητήρα ή μηχανικά μέρη – αλεξίπτωτο βουνού, αιωρόπτερο κ.ά.), εκτός από εκείνες που θεωρούνται οχλούσες, όπως σκι από ελικόπτερο (heliskiing), αθλητισμός με τροχοφόρα, ιπποδρομίες, καθώς και όσες εκτιμάται ότι λόγω μαζικότητας έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον. Οσον αφορά τα καταφύγια, επιτρέπονται εργασίες για τη συντήρηση και τη βελτίωσή τους αλλά όχι η δημιουργία νέων. Τα τροχοφόρα επιτρέπεται να κινούνται και να σταθμεύουν μόνο στις υφιστάμενες οδούς και όχι εκτός δικτύου.
• Τα 145.210 στρέμματα, δηλαδή η περιφερειακή περιοχή, χαρακτηρίζονται Γ΄ ζώνη. Εκεί επιτρέπεται να δημιουργηθούν νέα ορειβατικά καταφύγια και υποδομές ξεκούρασης επισκεπτών. Επιπλέον, επιτρέπεται η μελισσοκομία, η ελεύθερη βόσκηση σε εκτατική μορφή (η βοσκοϊκανότητα κατά είδος θα εξειδικευθεί από το σχέδιο διαχείρισης που ήδη εκπονείται) και η γεωργία στις νόμιμα καλλιεργούμενες εκτάσεις. Το αξιοσημείωτο είναι ότι στη ζώνη αυτή επιτρέπεται και η θήρα, ενδεικτικό των πιέσεων που ασκούν οι κυνηγετικοί σύλλογοι ώστε να επιτρέπεται η δραστηριότητα αυτή ακόμα και στον πιο εμβληματικό εθνικό δρυμό της χώρας.
• Τέλος, ορίζεται μια ζώνη εκτός του εθνικού πάρκου, έκτασης 138.420 στρεμμάτων, ως ζώνη Δ΄, η οποία φθάνει μέχρι τα όρια των οικισμών Κοκκινοπηλού και Καρυάς. Στη ζώνη αυτή οι δραστηριότητες ελέγχονται για την επίπτωσή τους στον Ολυμπο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο σύνολο του εθνικού πάρκου δεν επιτρέπεται να τοποθετούνται πινακίδες, πλην όσων εξυπηρετούν τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες, η σύλληψη ή θανάτωση ειδών της άγριας πανίδας (εδώ η θήρα δεν φαίνεται να υπολογίζεται ως τέτοια δραστηριότητα) και η κοπή ενδημικών φυτών. Επίσης, απαγορεύεται το ελεύθερο κάμπινγκ, εκτός αν το διαχειριστικό σχέδιο προβλέψει διαφορετικά για συγκεκριμένες θέσεις και χρονικές περιόδους.
Διαβούλευση και εντάσεις
Η δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 610Δ) κλείνει έναν υπερδεκαετή κύκλο διαβούλευσης, που σημαδεύτηκε από πολλές εντάσεις, λόγω των διαφόρων αιτημάτων δήμων ή φορέων της περιοχής (χαρακτηριστικό είναι ότι υπήρχε πρόταση για… τελεφερίκ μέσα στην Α΄ ζώνη). Ομως η ιστορία είναι πολύ παλαιότερη: η Διεύθυνση Δασών Πιερίας είχε προτείνει σχέδιο προεδρικού διατάγματος ήδη από το 1985 (το πρώτο γενικό διαχειριστικό σχέδιο του Ολύμπου, με συγκεκριμένες ζώνες προστασίας), το οποίο επαναπροτάθηκε χωρίς αποτέλεσμα το 1996. Η υπόθεση επανήλθε μετά το 2010, όταν εγκρίθηκε η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη για τον Ολυμπο (αντίθετα με τις περισσότερες του είδους, που παρέμειναν στα συρτάρια του υπουργείου Περιβάλλοντος), ενώ το νέο σχέδιο προεδρικού διατάγματος τέθηκε δύο φορές σε διαβούλευση, το 2011 και το 2015. Και όλα αυτά για μια περιοχή που δεν έχει σοβαρές περιβαλλοντικές πιέσεις όπως λ.χ. του Δέλτα Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα, το προεδρικό διάταγμα της οποίας εξακολουθεί να αγνοείται παρά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Να σημειωθεί τέλος ότι το θέμα της επιβολής εισιτηρίου δεν θίγεται στο προεδρικό διάταγμα του Ολύμπου, καθώς θα εξεταστεί από το διαχειριστικό του σχέδιο.
