Τη νύχτα της 27ης προς 28η Αυγούστου του 2007, ο Ελληνογάλλος αρχιτέκτονας Νίκος Παπαμιλτιάδης ξενυχτούσε στο σπίτι του στο νότιο Πήλιο παρακολουθώντας, όπως όλη η Ελλάδα, το δράμα με τις καταστροφικές πυρκαγιές να αφανίζουν δάση και ανθρώπινες ζωές στην Ηλεία. Εκείνες τις ώρες, και τα βλέμματα της ανθρωπότητας ήταν επίσης στραμμένα στη φλεγόμενη περιοχή. Οι φλόγες είχαν ζώσει την Αρχαία Ολυμπία. Απειλείτο με αφανισμό το σύμβολο του παγκόσμιου ολυμπισμού.
«Γύρω στη μία μετά τα μεσάνυχτα έβαλα ραδιόφωνο να ακούσω τι γινόταν με τις φωτιές και ψάχνοντας έπεσα πάνω στην ΕΡΑ. Ανάμεσα στα άλλα τηλεφωνήματα, στην εκπομπή του Μάνου Τσιλιμίδη, μίλησε και μια πολύ γλυκιά και ήρεμη κοπέλα. Πολύ ψύχραιμα, μας είπε ότι έχασε σπίτι, θείο και θεία και ότι εκείνη τη στιγμή που μιλούσε μπορεί να καιγόταν και μια άλλη θεία της σε διπλανό χωριό από το δικό της. Είπε και άλλα αγανακτισμένη, αλλά πάντα ήρεμη, όμως το πού κατέληξε ήταν συγκλονιστικό. Ξεκίνησε με ένα “Ευχαριστώ τον Θεό”. Φαντάστηκα ότι θα τον ευχαριστούσε που ήταν ακόμα ζωντανή ή κάτι τέτοιο. Οχι! Τι είπε; “Ευχαριστώ τον Θεό που και οι δύο γονείς μου έχουν Αλτσχάιμερ και δεν καταλαβαίνουν τι γίνεται γύρω τους και που εγώ είμαι τυφλή και δεν βλέπω. Τι να δω;” Πού καταντήσαμε, σκέφτηκα. Μια τυφλή να μακαρίζει τον εαυτό της που δεν μπορεί να δει την καταστροφή και τους γονείς της γιατί δεν καταλαβαίνουν και δεν πονάνε για όλα αυτά!»
Συγκλονισμένος από τα λόγια της άγνωστής του γυναίκας και αντικρίζοντας καθώς πετούσε, λίγες μέρες μετά, για το Παρίσι, όπου εργαζόταν, την πνιγμένη στους καπνούς Αρχαία Ολυμπία, ο Νίκος Παπαμιλτιάδης αισθάνθηκε, όπως λέει στην «Κ», ότι είχε χρέος ως Ελληνας, ως άνθρωπος, να κάνει κάτι, στο μέτρο των δυνατοτήτων ενός απλού πολίτη, για να βοηθήσει στην αποκατάσταση των ζημιών και της εικόνας της «μήτρας» του ολυμπισμού.
Σκέφτηκε να χτυπήσει την πόρτα των ολυμπιακών επιτροπών 214 κρατών του πλανήτη, «για να μοιραστώ μαζί τους αυτό που είχα μέσα μου» και να τους ζητήσει να δουν τι μπορούν να κάνουν ώστε να βοηθήσουν την Αρχαία Ολυμπία, δίνοντάς τους να καταλάβουν ότι «δεν είναι μόνο δικό μας, της Ελλάδας, το πρόβλημα, αλλά του παγκόσμιου ολυμπισμού».
«Εφτιαξα μαζί με τη σύζυγό μου και την αδελφή μου έναν πολιτιστικό σύλλογο φίλων της Αρχαίας Ολυμπίας, ώστε να μην απευθύνομαι ως πρόσωπο, και έστειλα στις επιτροπές των κρατών μέσα σ’ ένα μήνα μια επιστολή, για να δω αν ενδιαφερθεί να βοηθήσει κάποιος. Δεν ζητούσα λεφτά, αλλά οποιασδήποτε μορφής βοήθεια, τονίζοντάς τους ότι “χρωστάτε κάτι στον ολυμπισμό, η Ελλάδα τον έδωσε και τώρα που έχουμε ανάγκη πρέπει να κάνετε κάτι”».
Η ανταπόκριση ήταν αναπάντεχη και συγκινητική. «Επειτα από λίγο καιρό άρχισαν να έρχονται η μια μετά την άλλη απαντήσεις, ήταν 54 τα κράτη που δήλωσαν “παρών”. Με ρωτούσαν τι ακριβώς θα μπορούσαν να κάνουν δηλώνοντας προθυμία. Κανένας δεν είπε ότι δεν θέλει να προσφέρει. Τους απάντησα ότι το ελάχιστο που μπορούν να κάνουν είναι η κάθε χώρα, με την επιτροπή της, να φυτέψει μια ελιά απ’ αυτές που κάηκαν στην Αρχαία Ολυμπία σε χώρο που θα βρούμε, ώστε να έχουμε 214 ελαιόδεντρα σε μια πλατεία ή ένα δρόμο με το όνομα του κάθε κράτους που συμμετέχει σε αυτή τη συμβολική βοήθεια».
Πρότεινε όλα τα κράτη του κόσμου να φυτέψουν μια ελιά στον ιερό τόπο, σε μια συμβολική κίνηση συμπαράστασης.
Μερικές από τις απαντήσεις ανέφεραν: «Συμμεριζόμαστε πλήρως την τρομερή καταστροφή στην Ολυμπία και είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε μαζί σας». (Μογγολία)
«Εκφράζουμε τη συμπαράστασή μας σε ολόκληρο τον λαό της Ελλάδας και μοιραζόμαστε τα δάκρυα και τα βάσανά τους. Παρακαλείστε να μας ενημερώσετε την κατάλληλη στιγμή για να μας επιτρέψετε να συμμετάσχουμε στο πρόγραμμα». (Γκάνα)
«Συγκλονιστήκαμε και λυπηθήκαμε από την καταστροφή που προκλήθηκε στον αρχαίο χώρο της Ολυμπίας κατά τη διάρκεια των περυσινών πυρκαγιών. Θα θέλαμε να βοηθήσουμε στο έργο της αναφύτευσης των ελαιόδεντρων της Ολυμπίας». (Αυστραλία)
«Εκτιμούμε πραγματικά αυτή την πρωτοβουλία και είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε». (Αφγανιστάν)
«Σας προτείνουμε να φυτευτεί ελαιόδεντρο από την αποστολή της χώρας μας που θα συμμετάσχει στα μαθήματα της ΔΟΑ το 2008. Για την Ολυμπία, η Συριακή Ολυμπιακή Επιτροπή θα κάνει καμπάνια για να φυτευτούν ελαιόδεντρα σε όλα τα αθλητικά κέντρα στη Συρία και ένα δέντρο τουλάχιστον σε κάθε κέντρο θα ονομάζεται συμβολικά “Ολυμπία”». (Συρία)
«Τα πράγματα πήγαιναν καλά. Από την αρχή πίστευα ότι δεν έπρεπε να δώσω την ιδέα σε κάποιους φορείς και οργανισμούς στην Ελλάδα, αλλά να δω πρώτα εάν “περπατάει” και στη συνέχεια να πάρουν τη σκυτάλη για να την προωθήσουν επί του πεδίου». Αρχισε λοιπόν να στέλνει επιστολές στην Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, στη Διεθνή Ολυμπιακή Ακαδημία, στο υπουργείο Πολιτισμού, στον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας, στην Ελληνική Αντιπροσωπεία στην ΟΥΝΕΣΚΟ, στην πρεσβεία της Ελλάδας στη Γαλλία, που όμως παρέμεναν σιωπηλές.
Φωνή βοώντος
«Σας στείλαμε διάφορες ενημερωτικές επιστολές, δυστυχώς παρέμειναν αναπάντητες. Οπως μπορείτε να φανταστείτε, δεν είμαι σε θέση να οργανώσω μια τέτοια εκδήλωση. Θα ήθελα να ζητήσω τη βοήθειά σας για να γίνει αυτό το έργο πραγματικότητα. Οπως επισημαίνουμε, αυτό το έργο δεν είναι δικό μου, αλλά δικό σας, του ολυμπιακού κόσμου ολόκληρου», έγραφε σε μια από αυτές – φωνή βοώντος. «Κάπου εδώ η ιστορία τελείωσε. Εκανα μια ύστατη προσπάθεια στέλνοντας γράμμα στον πρόεδρο της Ολυμπιακής Επιτροπής στην Ελλάδα και στον δήμαρχο Αρχαίας Ολυμπίας. Τους έλεγα πως απ’ ό,τι κατάλαβα δεν σας ενδιαφέρει, και θα στείλω ένα γράμμα σε όλα τα κράτη που ενδιαφέρθηκαν και θα τους γράψω ότι δεν ενδιαφέρθηκαν οι δικοί μας. Δεν το έκανα όμως, το πήρα πάνω μου. Δεν ήθελα να εκθέσω τη χώρα μου, προτίμησα να εκτεθώ εγώ. Σίγησα. Αυτό το καλοκαίρι, ευρισκόμενος και εργαζόμενος στο σπίτι μου στο νότιο Πήλιο, έβλεπα να καίγεται η Βόρεια Εύβοια. Συμπτωματικά κινδύνευε από τις φλόγες και πάλι η Αρχαία Ολυμπία. Ανοιξα το συρτάρι μου και είδα τις επιστολές. Πικράθηκα. Είπα ότι αυτό δεν μπορώ να το κρατήσω άλλο. Το κράτος είναι καλό, είναι εργαλείο μιας κοινωνίας, αλλά πολλές φορές κουφό και ανάλγητο. Πρέπει να καταλαβαίνουμε ότι ο πολίτης δεν είναι εχθρός του κράτους, είναι συνεργάτης του».
