Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Ιωάννας Βούλγαρη, Αννας Στεργίου, Κώστα Σουρβίνου
Οι εκπομπές ρύπων διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως
Οι χώρες με τις ποσοστιαία μεγαλύτερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (συνολικά 36,8 δισεκατομμύρια τόνοι, 2018) είναι: Κίνα 27%, Ηνωμένες Πολιτείες 15%, Ε.Ε.-28 9,8%, Ρωσία 4,7%. Σημειώνεται όμως ότι στις σωρευτικές εκπομπές ρύπων από την έναρξη της Βιομηχανικής Επανάστασης μέχρι σήμερα προηγούνται οι Ηνωμένες Πολιτείες με 25% και ακολουθούν Ε.Ε.-28 με 22%, Κίνα με 13%, Ρωσία με 7%, ενώ στις ανά κάτοικο εκπομπές προηγείται η Σαουδική Αραβία με 18,1 τόνους/κάτοικο, ακολουθούν οι ΗΠΑ με 16,6 τόνους/κάτοικο και ο Καναδάς με 15,3 τόνους/κάτοικο, ενώ ο μέσος παγκόσμιος όρος είναι 4,8 τόνοι/κάτοικο.
Τα εθνικά σχέδια
Με βάση τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) των κρατών-μελών της ΕΕ-27, το 2030 οι χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα είναι η Γερμανία (30%) και η Πολωνία (22%), με την Ελλάδα να συμμετέχει στις ευρωπαϊκές εκπομπές κατά 2% και κατά 0,16% στις παγκόσμιες.
Στο προσκήνιο η ρύπανση από μεθάνιο
Σημαντικό στοιχείο της κλιματικής κρίσης αποτελούν οι εκπομπές μεθανίου, το οποίο παρά το γεγονός ότι έχει χρόνο δράσης μόνο λίγες δεκαετίες, συντελεί πάνω από 80 φορές περισσότερο από τον άνθρακα στην αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη.
Οι σημαντικότερες πηγές μεθανίου είναι οι εντερικές ζυμώσεις και η κοπριά της κτηνοτροφίας (110 εκατομμύρια τόνοι), το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο (83 εκατομμύρια τόνοι) και οι χωματερές (67 εκατομμύρια τόνοι). Στη διάσκεψη της Γλασκώβης για το κλίμα, Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαϊκή Ενωση προωθούν συμφωνία για μείωση των εκπομπών του. Ο πρόεδρος Μπάιντεν δεσμεύθηκε για μείωση 30% έως το 2030 σε σχέση με το 2020.
Πάνω από 100 χώρες, που εκπροσωπούν το 50% των παγκόσμιων εκπομπών και το 70% του παγκόσμιου ΑΕΠ, έχουν απαντήσει θετικά στη συμφωνία.
Μεταξύ αυτών είναι η Βραζιλία, ένας από τους πέντε μεγαλύτερους ρυπαντές μεθανίου. Δεν συμμετέχουν Κίνα, Ινδία, Ρωσία και Αυστραλία.
Ανανεώσιμες πηγές
Το σημερινό πρόγραμμα πράσινης μετάβασης της Ελλάδας είναι από τα πιο φιλόδοξα της ΕΕ-27. Η χώρα ήδη, από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας (ιδιαίτερα το διάστημα 2010-2014), είχε παρουσιάσει μια εξαιρετική αύξηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Στο παραπάνω διάστημα, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς αυξήθηκε κατά 240% (από τα 1.300 ΜW στα 4.500 MW). Η μεγαλύτερη συμβολή αναλογούσε στα αιολικά και στη συνέχεια στα φωτοβολταϊκά.
Η ενίσχυση της Ενεργειακής Δημοκρατίας
Ηδη από το 2014 η χώρα ήταν στις έξι πρώτες της Ε.Ε.-28 στην ποσοστιαία παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αμέσως μετά τις Δανία, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιρλανδία. Η σημαντική αυτή εξέλιξη προέκυψε τόσο από τα αντικειμενικά φυσικά πλεονεκτήματα της χώρας (ήλιος, άνεμος), όσο και από ειδικές υποστηρικτικές νομοθετικές ρυθμίσεις. Ενα στοιχείο όμως το οποίο πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα, και στο οποίο η χώρα υστερεί, αφορά την ενίσχυση της Ενεργειακής Δημοκρατίας, ιδιαίτερα μέσα από τη συμμετοχή σε Ενεργειακές Κοινότητες. Στη Γερμανία, π.χ., το 31,5% της παραγωγής πράσινης ενέργειας βρίσκεται στα χέρια πολιτών και Ενεργειακών Κοινοτήτων, ενώ άλλο ένα 10,5% στα χέρια αγροτών. Για τους τελευταίους υπενθυμίζεται ότι από το 2014 προβλέπεται για τους 400 ΤΟΕΒ (Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων), στους οποίους είναι ενταγμένοι 300.000 Ελληνες αγρότες, να δίδονται κίνητρα στην ηλεκτρική σύνδεση με το δίκτυο για τις φωτοβολταϊκές και αιολικές μονάδες που εγκαθιστούν.
Θετικό αποτέλεσμα
Η σημαντική ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών που δρομολογήθηκε το 2010-2014 είχε ως θετικό αποτέλεσμα στις πρόσφατες αξιολογήσεις (2019) η Ελλάδα να καταταγεί στην έκτη καλύτερη παγκόσμια θέση στην ανά κάτοικο παραγωγή-κατανάλωση ηλιακής ενέργειας, αμέσως μετά τις: Αυστραλία, Ιαπωνία, Γερμανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιταλία. Η αφετηρία αυτή μας επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για ακόμα καλύτερη κατάταξη τα επόμενα χρόνια, με βάση το φιλόδοξο εθνικό πρόγραμμα πράσινης μετάβασης.
