Ποιος χειμώνας; Οι μέδουσες πλέουν ακόμα σε πελάγη ευτυχίας στο Αιγαίο! Σε πολλά νησιά των Κυκλάδων, όπως η Μύκονος, η Σύρος και η Τήνος, έχει καταγραφεί το τελευταίο διάστημα το φαινόμενο της εμφάνισης ολόκληρων κοπαδιών από μέδουσες, οι οποίες συχνά ξεβράζονται κατά χιλιάδες στην ακτή. Οσο κι αν από κοντά το θέαμα ξενίζει –και ίσως κάποιους να τρομάζει–, από ψηλά η θέα είναι μαγευτική. Οι μέδουσες λες και σχηματίζουν στην άμμο τεράστιους πίνακες αφηρημένης τέχνης, με κυρίαρχο το μωβ χρώμα.
Το 2021 καταγράφεται μεγάλος πληθυσμός του είδους στα ανοιχτά του Αιγαίου – Το φαινόμενο κάνει υπερδεκαετείς κύκλους, αν και πλέον έχει αυξηθεί η συχνότητά του.
Πρόκειται άλλωστε για τις μέδουσες του είδους «Pelagia nostiluca», ενός πελαγικού είδους που ζει κυρίως σε τροπικά νερά. Οταν είναι νεαρές, το χρώμα τους είναι πορτοκαλοκαφέ και όταν ενηλικιώνονται παίρνουν ένα πιο έντονο πορφυρό – μωβ χρώμα. Η γοητεία τους πάντως είναι παραπλανητική και καλό είναι να τις αποφεύγουμε όταν τις συναντάμε. Εξαιτίας μιας νευροτοξίνης στον οργανισμό τους, οι μωβ μέδουσες καταφέρνουν τσιμπήματα πολύ επώδυνα για τον άνθρωπο. Τα κνιδοκύτταρα στα διαφανή πλοκάμια τους περιέχουν τις νηματοκύστες που εγχέουν τοξίνη στη λεία τους. Οι περισσότεροι θα υποφέρουν από πόνο, πρήξιμο και κάψιμο, ωστόσο πιο ευαίσθητα άτομα, καθώς και παιδιά, μπορεί να έχουν αρκετά σοβαρότερα προβλήματα..
Οπως λέει χαρακτηριστικά στην «Κ» ο Επαμεινώνδας Χρήστου, διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), σε περίπτωση εμφάνισης αυτών των μεδουσών προσέχουμε πολύ. «Καλό είναι, πριν μπει μια οικογένεια με παιδιά στη θάλασσα να ελέγχει κάποιος με μάσκα τυχόν ύπαρξη τέτοιων μεδουσών στο νερό». Δεδομένου ότι μπαίνουμε στον χειμώνα, οι ειδικοί κρούουν το καμπανάκι του κινδύνου στους χειμερινούς κολυμβητές, οι οποίοι θα πρέπει να προσέχουν εξίσου. Γιατί όμως παρατηρούμε φέτος το φαινόμενο των μαζικών εκβρασμών του είδους στις Κυκλάδες; «Τη χρονιά που διανύουμε υπήρχε μεγάλος πληθυσμός της μωβ μέδουσας στα ανοιχτά του Αιγαίου και προφανώς γι’ αυτό ξεβράζονται στα νησιά των Κυκλάδων». Πριν από λίγα χρόνια είχε παρατηρηθεί έντονο το φαινόμενο στον Κορινθιακό, καθώς οι μέδουσες του πελάγους είχαν εγκλωβιστεί στον κόλπο, λόγω ρευμάτων ή ανέμων. Εκτιμάται ότι νότιοι άνεμοι ήταν αυτοί που ευθύνονται για την «απόβαση» των κοπαδιών της μέδουσας στη Μύκονο και στα άλλα νησιά.
Κλιματική αλλαγή
Σύμφωνα με τον κ. Χρήστου, το φαινόμενο κάνει υπερδεκαετείς κύκλους. «Το παρατηρούμε περίπου κάθε 12 χρόνια, αν και τα τελευταία χρόνια τα περιστατικά πυκνών εμφανίσεων της μωβ μέδουσας έχουν αυξηθεί». Ο λόγος είναι η κλιματική αλλαγή, που με την αύξηση της θερμοκρασίας του νερού αυξάνεται και η περίοδος αναπαραγωγής της μέδουσας, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να εκτινάσσεται. «Η κλιματική αλλαγή προκαλεί διάφορες ανακατατάξεις στα οικοσυστήματα, όμως δεν ευθύνεται μόνο αυτή», συνεχίζει ο κ. Χρήστου. «Η υπεραλίευση έχει σαν αποτέλεσμα να εξαφανίζονται οι θηρευτές του είδους, με αποτέλεσμα και αυτό να συμβάλει στην αύξηση του αριθμού τους στο Αιγαίο». Μεταξύ άλλων, οι μέδουσες αποτελούν εκλεκτό μεζέ για τις θαλάσσιες χελώνες, τους τόνους και άλλα μεγάλα ψάρια.
