Εμβόλιο δεύτερης γενιάς κατά της COVID-19, στοχευμένο κατά των παραλλαγών ανησυχίας, θα παρουσιάσει πριν από το τέλος του χρόνου η AstraZeneca, σύμφωνα με τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο επικεφαλής έρευνας και ανάπτυξης, Μενέλαο (Μένε) Πάγκαλο. Οπως δήλωσε στο Athens Health Summit της «Καθημερινής» την περασμένη Τετάρτη ο κ. Πάγκαλος, το νέο εμβόλιο «θα παρέχει μία πολύ ευρύτερη ανοσολογική απόκριση» έναντι παραλλαγών όπως η «Δ», αλλά και η «Α» και η «Γ».
Οπως υπενθύμισε ο Βρετανός επιστήμονας και επιχειρηματίας, με καταγωγή από τη Χίο, τα υφιστάμενα εμβόλια αναπτύχθηκαν έχοντας στο στόχαστρο την αρχική εκδοχή του νέου κορωνοϊού, το στέλεχος Γουχάν. Σημείωσε, πάντως, ότι η πρώτη γενιά των εμβολίων εξακολουθεί να παρέχει «πολύ καλή προστασία» έναντι των παραλλαγών, συμπεριλαμβανομένης και της «Δ».
Ερωτηθείς, αν όποιος έχει λάβει δύο δόσεις του εμβολίου της AstraZeneca, ανεξαρτήτως ηλικίας, πρέπει να κάνει ενισχυτική δόση, ο σερ Μένε (χρίστηκε ιππότης πέρυσι από τη βασίλισσα Ελισάβετ για τις υπηρεσίες του στην επιστήμη) απάντησε: «Είναι δύσκολο να κρίνουμε αυτή τη στιγμή με βάση τα δεδομένα που έχουμε. Οι κυβερνήσεις και οι συμβουλευτικές επιτροπές προσεγγίζουν με ταιριαστά προσεκτικό τρόπο το ζήτημα. Συστήνουν στους πιο ευάλωτους να κάνουν την τρίτη δόση εξαιτίας της υποχώρησης της ανοσίας. Σε ορισμένες χώρες βλέπουμε τα κρούσματα στους εμβολιασμένους να οδηγούν σε μεγαλύτερο βαθμό σε συμπτωματική νόσηση, ακόμα και σε νοσηλείες. Και ξέρουμε ότι η τρίτη δόση προκαλεί ισχυρή ανοσολογική απόκριση, τόσο όσον αφορά τα Τ κύτταρα αλλά και τα αντισώματα».
Το υψηλόβαθμο στέλεχος της AstraZeneca επιχείρησε να αντικρούσει την εντύπωση ότι το εμβόλιο της εταιρείας είναι λιγότερο αποτελεσματικό από τα εμβόλια mRNA. «Με ενδιαφέρει πολύ να μάθω πώς λειτουργούν διαφορετικά εμβόλια σε βάθος χρόνου», είπε. «Βλέπουμε τα ξεσπάσματα του ιού τώρα στη Γερμανία, στη Δανία, στην Αυστρία… Στο Ηνωμένο Βασίλειο, παρότι έχουμε υψηλό αριθμό κρουσμάτων, δεν έχουμε τόσο πολλές νοσηλείες. Και στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιούμε ένα κάπως διαφορετικό μείγμα εμβολίων (σ.σ.: αναφέρεται στην πιο διευρυμένη χρήση του AstraZeneca) – αν και δίνουμε τώρα σε όλους ενισχυτικές δόσεις με mRNA».
Η αγωγή μονοκλωνικών αντισωμάτων της AstraZeneca με μία ένεση παρέχει προστασία που θεωρούμε ότι διαρκεί έως και 12 μήνες.
Σχετικά με τις ενδείξεις αυξημένης προστασίας από έναν συνδυασμό εμβολίων (π.χ. AstraZeneca με ένα από τα εμβόλια τεχνολογίας mRNA), εξέφρασε επιφυλάξεις. «Εξαρτάται πώς το υπολογίζουμε. Δεν νομίζω ότι αρκεί να μετράμε εξουδετερωτικά αντισώματα – που είναι αυτό στο οποίο όλοι εστιάζουν, δυστυχώς». Για την πιο μακροπρόθεσμη προστασία έναντι του κινδύνου νοσηλείας και θανάτου, όπως είπε, τα Τ κύτταρα «μπορεί να είναι εξίσου ή περισσότερο σημαντικά» από τα αντισώματα.
Η AstraZeneca, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωσή της, έχει διανείμει 2 δισεκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της σε περισσότερες από 170 χώρες, τα 2/3 εκ των οποίων είχαν ως προορισμό χώρες χαμηλού ή μεσαίου προς χαμηλού εισοδήματος. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις στη διαδικασία ανάπτυξης και διανομής του εμβολίου;
«Τα τελευταία δύο χρόνια ήταν τα πιο δύσκολα της καριέρας μου», παραδέχθηκε ο κ. Πάγκαλος. «Επρεπε να κάνουμε πράγματα που κανονικά χρειάζονται δέκα χρόνια σε έναν χρόνο ή 18 μήνες. Υπήρξαν όλες αυτές οι πολιτικές αντιδράσεις στις ΗΠΑ (όπου το εμβόλιο δεν εγκρίθηκε ποτέ), μεταξύ της Ε.Ε. και του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με το Brexit… Ολα αυτά δεν είχαν σχέση με το εμβόλιό μας, αλλά βρεθήκαμε στην καρδιά της αντιπαράθεσης. Παρ’ όλα αυτά πετύχαμε να διανείμουμε περισσότερες από 2 δισεκατομμύρια δόσεις. Νομίζω είμαστε λίγο πιο πάνω από την Pfizer. Μόνο το κινεζικό Sinovac έχει πετύχει αντίστοιχο όγκο παραδόσεων. Και τα κάναμε όλα αυτά χωρίς να έχουμε καθόλου κέρδος (σ.σ.: στις νέες συμβάσεις με χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου η AstraZeneca θα έχει για πρώτη φορά περιθώριο κέρδους)».
Η καθυστέρηση στις παραδόσεις εμβολίων προς την Ε.Ε., ωστόσο, στο πρώτο μισό του έτους, οδήγησε σε παρατεταμένη αντιπαράθεση και δικαστική διαμάχη της εταιρείας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ρώτησα τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο της AstraZeneca γιατί οι αρχικές εκτιμήσεις της εταιρείας για τις παραδόσεις αποδείχθηκαν υπερβολικά αισιόδοξες.
«Ηταν δύσκολο για εμάς –και για όλες τις εταιρείες παραγωγής εμβολίων– γιατί έπρεπε να κάνουμε τα πάντα δέκα φορές πιο γρήγορα. Οταν παίρνεις μία περίπλοκη διαδικασία, όπως αυτή που είχαν επινοήσει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και προσπαθείς να την προσαρμόσεις, όταν υπογράφονται συμβάσεις πριν γίνει πλήρως κατανοητό πώς θα γίνει η παραγωγή, είναι απολύτως φυσιολογικό να σκοντάφτει σε διάφορα σημεία. Οι παραγωγοί του εμβολίου μας ανά τον κόσμο έμαθαν από αυτά τα προβλήματα και η διαδικασία έγινε πιο ομαλή. Θα ήταν καλύτερο να είχαμε αποφύγει τέτοια προβλήματα, αλλά είναι απολύτως φυσιολογικά και το θεωρώ απίστευτο ότι καταφέραμε να παραδώσουμε 2 δισεκατομμύρια δόσεις σε μόλις 18 μήνες (από την αρχή του εγχειρήματος)».
«Σημαντικό εργαλείο»
Στις 18 Νοεμβρίου η AZ ανακοίνωσε ότι μια κλινική δοκιμή για την αγωγή μονοκλωνικών αντισωμάτων που έχει αναπτύξει έδειξε ότι η προληπτική της χρήση μειώνει την εμφάνιση συμπτωματικής COVID-19 κατά 83%, ενώ αποτρέπει τη σοβαρή νόσηση και τον θάνατο σε ποσοστό 100%. Ξεχωριστή μελέτη έδειξε ότι αν ληφθεί τρεις ημέρες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων, μειώνει τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης ή θανάτου κατά 88%. «Πιστεύω ότι θα είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο», σχολίασε ο κ. Πάγκαλος. Οπως εξήγησε, ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού –καρκινοπαθείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, όσοι λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή έπειτα από μεταμόσχευση ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα κ.ά.– δεν αντιδρούν καλά στα εμβόλια. Για τους ανθρώπους αυτούς, σημείωσε, για να μην αναγκαστούν να παραμείνουν κλεισμένοι στα σπίτια φοβούμενοι να κυκλοφορήσουν όσο ο ιός εξαπλώνεται, το σκεύασμα αυτό «με μία ένεση παρέχει προστασία που θεωρούμε ότι διαρκεί έως και 12 μήνες». Οι υφιστάμενες αγωγές με μονοκλωνικά αντισώματα, τόνισε, απαιτούν ενέσεις κάθε μήνα για να παρέχουν αντίστοιχη προστασία. «Δεχόμαστε ήδη πολλά e-mails από ασθενείς που είναι σήμερα κλειδωμένοι στο σπίτι, οι οποίοι ρωτούν πότε θα εγκριθεί η νέα αγωγή και πόσο άμεσα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτήν».
