Ο Κωνσταντίνος Ζέρβας με την απόφαση του να ξανακάνει παρκινγκ την Πλατεία Ελευθερίας της Θεσσαλονίκης ανέδειξε την πλήρη αδυναμία της σημερινής ηγεσίας αυτής της πόλης να καθορίσει το μέλλον της. Ταυτόχρονα ο Δήμαρχος, και φορείς όπως το Επαγγελματικό Επιμελητήριο και ο Εμπορικός Σύλλογος, που χαιρέτισαν την απόφαση του, με την έλλειψη αντίληψης που επέδειξαν έχουν, εν τοις πράγμασι, εκχωρήσει σε άλλους, υπερτοπικούς ηγήτορες, το μέλλον της Θεσσαλονίκης.
Η Πλατεία Ελευθερίας, είναι η πλέον ιστορική πλατεία της Θεσσαλονίκης, περισσότερο και από την Αριστοτέλους. Είναι η πλατεία που σηματοδότησε όλα τα κορυφαία συμβάντα της πόλης μέχρι το πέρας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η μετατροπή της σε Πλατεία Μνήμης, απόφαση της Δημαρχίας Μπουτάρη, από παρκινγκ που είχε γίνει την μεταπολεμική περίοδο, σηματοδότησε τέσσερις αλληλοτροφοδοτούμενες εξελίξεις.
Πρώτον, την ανάδειξη της πολυεθνικής σύνθεσης της πόλης ως ένδειξη επικράτησης των απανταχού εξωστρεφών, έναντι των εσωστρεφών, Θεσσαλονικέων. Δεύτερον, την απότιση φόρου τιμής στο Εβραϊκό στοιχείο της Θεσσαλονίκης που σχεδόν ολοκληρωτικά αφανίστηκε από το Ολοκαύτωμα. Τρίτον, την ενίσχυση του ενχρηματισμού του παρελθόντος της Θεσσαλονίκης, της προσέλκυσης δηλαδή τουριστικών ροών που, λόγω οικογενειακών και εθνοτικών καταβολών, έλκονται από αυτό το παρελθόν. Τέταρτον, την υιοθέτηση του παγκόσμιου ρεύματος περιορισμού της χρήσης των Ι.Χ. στα αστικά κέντρα, για λόγους ποιότητας ζωής των κατοίκων και της βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων.
Σηματοδοτεί η μυωπική επάνοδος του παρκινγκ στην Πλατεία Ελευθερίας επαναφορά της πόλης στην προ-Μπουτάρη εποχή; Όχι, για δύο λόγους, ενώ εκκρεμεί προς υλοποίηση, από την κεντρική κυβέρνηση, ένας σημαντικός τρίτος.
Ο πρώτος λόγος είναι ότι η νοηματοδότηση της εξωστρέφειας της Δημαρχίας Μπουτάρη ενίσχυσε και ενισχύθηκε από την επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό της πόλης από δύο πολυεθνικούς κολοσσούς, την Pfizer και την Deloitte. Ο Αλβέρτος Μπουρλά, υπερήφανος Έλληνας και Εβραίος Θεσσαλονικιός, επένδυσε στην εξωστρεφή Θεσσαλονίκη που δημιούργησε η Δημαρχεία Μπουτάρη, όχι στην Θεσσαλονίκη της Δημαρχίας Παπαγεωργόπουλου ή Ζέρβα. Η επένδυση της Pfizer όσο και της Deloitte, με το Αλεξάνδρειο Κέντρο Καινοτομίας, που απασχολούν εργαζόμενους υψηλής εκπαίδευσης, ενθαρρύνθηκαν όμως και από την ανάδειξη, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, του πλεονεκτήματος των πόλεων της χώρας που έχουν μεγάλα πανεπιστήμια, δηλαδή των δεξαμενών διεθνούς ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού. Επενδύσεις σαν της Pfizer και της Deloitte δεν εμποδίζονται από την σημερινή τοπική ηγεσία της πόλης στο να συνδέσουν το ανθρώπινο δυναμικό της Θεσσαλονίκης με τις διεθνείς δραστηριότητες τους. Ταυτόχρονα πληθώρα περιουσιακών στοιχείων περιήλθαν, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, στην κυριότητα υπερτοπικών κεφαλαιούχων: το αεροδρόμιο στην Fraport, το λιμάνι στον Όμιλο Σαββίδη, η αγορά Μοντιάνο στον Όμιλο Φάις, το κεντρικό κατάστημα της Ιονικής στον εκ Ελβετίας ορμώμενο Τέλη Μυστακίδη. Αυτοί και άλλοι υπερτοπικοί κεφαλαιούχοι, που συγκροτούν την νέα οικονομική ηγεσία της Θεσσαλονίκης, δομικά ενισχύουν την εξωστρέφεια της πόλης σε δραστηριότητες όπως ο τουρισμός και η διαμετακόμιση. Η εσωστρέφεια της τοπικής ηγεσίας, πολιτικής και επιχειρηματικής, μπορεί να τους οχλήσει όχι να τους παρεμποδίσει.
Ο τρίτος λόγος που μπορεί να εξασφαλίσει την εξωστρέφεια της Θεσσαλονίκης αποτελείται από α) μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση όλων των ΑΕΙ, συμπεριλαμβανομένου και του ΑΠΘ β) την δέσμευση επαρκών δημοσιονομικών πόρων στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Σε αξιοκρατικά ΑΕΙ και εθνική χρηματοδότηση της έρευνας στην Γερμανία οφείλεται η καινοτόμα εφεύρεση του εμβολίου από την Γερμανική BioNTech που εξαγόρασε η Pfizer. Εμβόλιο που έχει αποδώσει προ φόρων κέρδη 10.2 δις ευρώ στην BioNTech, με την φορολόγηση της οποίας η φιλοξενούσα πόλη της Mainz (πληθυσμός, 217, 000 κάτοικοι), θα μπορέσει να αποπληρώσει το σύνολο του δανεισμού της, 1.3 δισ. ευρώ. Τόσο ο Αλβέρτος Μπουρλά, όσο και ο επίσης Θεσσαλονικιός, Στέλιος Παπαδόπουλος, πρόεδρος της Αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρείας Biogen,έχουν ενθαρρύνει τον Πρωθυπουργό να δεσμεύσει σημαντικούς δημοσιονομικούς πόρους στην επιστημονική έρευνα.
Όσοι λοιπόν πιστεύουν ότι η εξωστρέφεια της Θεσσαλονίκης είναι σημαντική για την ίδια και για την χώρα, δεν χρειάζονται να απασχολούνται ιδιαίτερα με τον σημερινό της Δήμαρχο. Ο Πρωθυπουργός, η Υπουργός Παιδείας, ο Υπουργός Οικονομικών, θα αποφασίσουν αν άνθρωποι σαν τον Αλβέρτο Μπουρλά και τον Στέλιο Παπαδόπουλο θα μπορούν να καθοδηγήσουν το μέλλον του ΑΠΘ ως εξωτερικά μέλη του προς ίδρυση Συμβουλίου Ιδρύματος του, σε ένα χρόνο, και αν σε πέντε, δέκα χρόνια εταιρείες σαν την Pfizer θα αποφασίσουν να αγοράσουν, έναντι δισεκατομμυρίων ευρώ, καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες που επινοούν οι επιχειρηματίες και επιστήμονες της Θεσσαλονίκης.
*Ο Αντώνης Καμάρας διετέλεσε σύμβουλος του Δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη, στην περίοδο 2011-2014, και έχει ασχοληθεί ερευνητικά με θέματα αστικής ανάπτυξης.
