Στο μικροσκόπιο του υπουργείου Παιδείας βρίσκονται πάνω από 150 πανεπιστημιακά τμήματα στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του πανεπιστημιακού χάρτη που ετοιμάζεται. Το υπουργείο θα δώσει μία νέα, τελική προθεσμία στα ΑΕΙ να καταθέσουν τις προτάσεις τους, με τα ιδρύματα να εμφανίζονται «απρόθυμα» να προχωρήσουν σε αλλαγές που θα θέσουν σε κίνδυνο τη θέση των πανεπιστημιακών και τη χρηματοδότηση του ΑΕΙ. Το υπουργείο είναι αποφασισμένο να επιταχύνει τη διαδικασία, ώστε οι αλλαγές να συμπεριληφθούν στο μηχανογραφικό των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων. Ο άνεμος των συγχωνεύσεων θα σαρώσει τμήματα που έχουν κενές θέσεις λόγω της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ), τμήματα το αντικείμενο των οποίων δεν συνάδει με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και τμήματα με κορεσμένο αντικείμενο ή συναφές μέσα στο ίδιο ΑΕΙ. Βέβαια, θα υπάρξει μέριμνα για τρία ΑΕΙ, με κριτήρια εθνικούς και οικονομικούς λόγους. Από την άλλη, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», βουλευτές της περιφέρειας από τον Σεπτέμβριο (όταν ανακοινώθηκαν τα σχέδια αναδιάταξης του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας) έχουν αντιδράσει στα σχέδια για κατάργηση τμημάτων στην περιοχή τους, επικαλούμενοι τυχόν πολιτικό κόστος.
Τρία κριτήρια
Tο αμέσως προσεχές διάστημα η ηγεσία του υπουργείου θα στείλει επιστολή στα ΑΕΙ, για να καταθέσουν άμεσα προτάσεις συγχώνευσης τμημάτων τους. Τα κριτήρια θα είναι τα εξής:
• Οι κενές θέσεις που έχουν τμήματα του ιδρύματος λόγω ΕΒΕ.
• Οι εισηγήσεις της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης, η οποία θα αξιολογήσει τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Βουλευτές της περιφέρειας αντιδρούν στην κατάργηση τμημάτων στην περιοχή τους, επικαλούμενοι τυχόν πολιτικό κόστος.
• Οι προτάσεις των ίδιων των ιδρυμάτων.
Με βάση τα κριτήρια αυτά, «καμπανάκι» χτυπάει για τα τμήματα που είχαν κενές θέσεις λόγω ΕΒΕ το 2021. Το 2021 έμειναν 17.762 κενές θέσεις. Σύμφωνα με στοιχεία του μαθηματικού – αναλυτή Στράτου Στρατηγάκη, από 430 τμήματα, σε 189 έμεινε έστω μία θέση κενή. Στα 130 οι κενές θέσεις ήταν τουλάχιστον 50, ενώ πάνω από 100 είχαν 73 τμήματα ΑΕΙ. Βέβαια, δεν μετράει μόνο ο αριθμός των κενών θέσεων αλλά και το ποσοστό τους επί του αριθμού θέσεων που είχε ανακοινώσει το υπ. Παιδείας. Για τον λόγο αυτό τα πανεπιστήμια προτείνουν κατανομή των θέσεων με βάση τις δυνατότητες κάθε ΑΕΙ. «Τα πανεπιστήμια βάσει ακαδημαϊκών κριτηρίων ζητούν πολύ λιγότερες θέσεις από αυτές που το υπουργείο διαχρονικά δίνει (πέρυσι ζήτησαν περίπου 48.000 θέσεις). Ο αριθμός των εισακτέων που το υπουργείο όρισε για το 2021 ήταν περίπου 78.000, ενώ ο πραγματικός αριθμός των εισακτέων ήταν 57.000, με αποτέλεσμα να μείνουν πολλές κενές θέσεις στα περιφερειακά ιδρύματα. Η πρότασή μας για το ακαδημαϊκό έτος 2022-23 είναι το υπουργείο να κατανείμει 57.000 θέσεις στα πανεπιστήμια (ή κάποιο παραπλήσιο νούμερο) βάσει της καλύτερης διαθέσιμης πρόβλεψης, δηλαδή του αριθμού των περυσινών επιτυχόντων, γεγονός που ακαδημαϊκά βρίσκεται στην κατεύθυνση που τα ίδια τα ΑΕΙ διεκδικούν και θα ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητες να μείνουν κενές θέσεις στα περιφερειακά ΑΕΙ», ανέφερε στην «Κ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Θ. Θεοδουλίδης.
Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», για εθνικούς και οικονομικούς λόγους οι συγχωνεύσεις τμημάτων στα πανεπιστήμια Αιγαίου, Δημοκρίτειο Θράκης και Δυτικής Μακεδονίας θα βασιστούν μόνο στις προτάσεις των ίδιων των ΑΕΙ, δηλαδή χωρίς να ληφθεί υπόψη ο αριθμός των κενών θέσεων. Προς το παρόν, η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας αποφάσισε τη μετονομασία του Τμήματος Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης σε Τμήμα Μάρκετινγκ και την απορρόφηση του Τμήματος Περιφερειακής και Διασυνοριακής Ανάπτυξης από το Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών.
Κατά τα λοιπά, μπορεί να γίνονται διεργασίες εντός των ΑΕΙ, αλλά αποφάσεις δεν υπάρχουν, κάτι που δείχνει την απροθυμία των ιδρυμάτων να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις. Ομως, αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα υπάρξουν.
Ετσι, μελετώνται αλλαγές σε ΑΕΙ που έχουν τμήματα με κορεσμένο αντικείμενο (π.χ. γεωπονίας και δασολογίας, αθλητισμού), σε ΑΕΙ που το 2019 απορρόφησαν ΤΕΙ αποκτώντας έτσι δύο ή και περισσότερα τμήματα με συναφές τεχνολογικό αντικείμενο (π.χ. τμήματα μηχανικών χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα) και ξενόγλωσσα. Ουσιαστικά, στο επίκεντρο θα βρεθούν τα ιδρύματα της Θεσσαλονίκης, της Κρήτης της Κεντρικής Ελλάδος και της Πελοποννήσου.
Μάλιστα, στο υπουργείο Παιδείας φθάνουν άτυπα αιτήματα από ΑΕΙ να ενταχθούν τμήματα χαμηλής ζήτησής τους σε δύο επιστημονικά πεδία του μηχανογραφικού δελτίου του 2022, ένας τρόπος να αυξηθούν οι υποψήφιοι που θα δηλώσουν το τμήμα στο μηχανογραφικό δελτίο και έτσι κάποια τμήματα θα περιορίσουν τις κενές θέσεις που θα εμφανίσουν τον Αύγουστο του 2022. Κάτι που δεν υιοθετείται καθώς, όπως ελέχθη στην «Κ», «το υπουργείο επιδιώκει ουσιαστική αναδιάρθρωση του ακαδημαϊκού χάρτη».
Μειωμένος ο αριθμός των μελών ΔΕΠ
Οι νέες θέσεις πανεπιστημιακών αναμένεται να μειωθούν λόγω της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ). Αυτό προκύπτει από τα τέσσερα αντικειμενικά κριτήρια, τα οποία εφαρμόζει το υπουργείο Παιδείας για τον υπολογισμό του αριθμού και της κατανομής των νέων θέσεων καθηγητών που δίνει στα ΑΕΙ. «Εχουμε δώσει παραπάνω θέσεις από τις αποχωρήσεις με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια που εφαρμόζονται πλέον», λέει στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου, απαντώντας στις αιτιάσεις των ΑΕΙ πως οι 400 θέσεις πανεπιστημιακών που δόθηκαν προ μηνός δεν επαρκούν για τις ανάγκες με βάση τις αποχωρήσεις (κυρίως λόγω συνταξιοδότησης). Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το ίδιο στέλεχος, οι συνολικές θέσεις που έχουν δοθεί από τον Ιούλιο 2019 έως Δεκέμβριο 2021 φτάνουν τις 1.450, ενώ οι αποχωρήσεις ήταν 1.318 το ίδιο διάστημα.
Τα τέσσερα αντικειμενικά κριτήρια που έχουν εισαχθεί για τον αριθμό και την κατανομή θέσεων μελών ΔΕΠ έπειτα από εισήγηση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι:
• Ο αριθμός των προπτυχιακών φοιτητών. Υπολογίζεται ως το μερίδιο των προπτυχιακών φοιτητών σε κανονική διάρκεια σπουδών (στα ν έτη σπουδών) του ΑΕΙ προς το σύνολο των προπτυχιακών φοιτητών όλων των ΑΕΙ. Ο δείκτης λαμβάνει υπόψη και τις μετεγγραφές φοιτητών.
• Ο αριθμός των εξαμήνων του πρώτου κύκλου σπουδών: ο δείκτης θεωρείται ισχυρή ένδειξη της κατανομής του διδακτικού φορτίου και των απαιτήσεων σε διδακτικό προσωπικό ανά ΑΕΙ.
• Η αναλογία προπτυχιακών φοιτητών προς μέλη ΔΕΠ. Εδώ θα φανούν οι επιπτώσεις της ΕΒΕ. Το 2021 λόγω ΕΒΕ έμειναν κενές 17.762 θέσεις.
• Οι θέσεις που έχουν κενωθεί τα προηγούμενα χρόνια και δεν έχουν αναπληρωθεί.
