Η Ναυσικά, 40 ετών, έκανε unfollow τον πατέρα της στα σόσιαλ μίντια. Ηταν απολύτως συνειδητή απόφαση, απολύτως υπολογισμένη. Ηταν το «ώς εδώ». «Ο μπαμπάς μου, στρατευμένος στην Αριστερά και στο ΚΚΕ, έκλεινε μια ζωή την κάθε συζήτηση με το “ο κομμουνισμός δεν έχει πει την τελευταία του λέξη” ή “ο Μαρξ περιμένει στη γωνία”». Μικρή η Ναυσικά το είχε πάρει κυριολεκτικά και πηγαίνοντας στο περίπτερο κοιτούσε μήπως την περίμενε όντως ο Μαρξ στη γωνία. Κάποτε θα γέλαγε με αυτή την ιστορία, αλλά τώρα τα γέλια έχουν κοπεί. «Γίνεται πόλεμος, άνθρωποι πεθαίνουν. Η απάντηση του μπαμπά μου “ναι, αλλά το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ, η Ε.Ε.”, μου προκαλεί απελπισία γιατί νιώθω πως το να στεκόμαστε “απέναντι” στους άλλους αποτελεί τελικά αυτοσκοπό. Οτι χωρίς αυτούς τους “άλλους”, εμείς δεν είμαστε εμείς». Οπότε η Ναυσικά αποφεύγει να σχολιάζει «κάτω από τις αναρτήσεις με αρκούδες που σπάνε αλυσίδες που λένε ΝΑΤΟ και ΗΠΑ», υποθέτει ότι ο μπαμπάς της κάνει κάτι αντίστοιχο, και στο κυριακάτικο τραπέζι η συζήτηση κινείται περί ανέμων και υδάτων.
Ανάλογες «διευθετήσεις» έχουν γίνει σε πολλές οικογένειες τον τελευταίο καιρό λόγω Ουκρανίας. Προσέχουμε (τι συζητάμε) για να έχουμε (την ψυχική υγεία μας). Οταν εξαντλούμε όλη μας την ενέργεια, κάθε ψήγμα ψυχραιμίας στις μάχες στα σόσιαλ μίντια, η εκεχειρία στο σπίτι είναι πολύτιμη. Είναι κοινή πάντως η αίσθηση: πάνω που τα πνεύματα είχαν πάει να ηρεμήσουν μετά τις μεγάλες μάχες του δημοψηφίσματος και των εμβολιασμών, ήρθε η κρίση στην Ουκρανία και μας ξαναχώρισε. Και μάλιστα για τα καλά, όπως λέει στην «Κ» η Επιστήμη, η οποία παρατηρεί φίλους της να τάσσονται κρυφά ή φανερά υπέρ του επιτιθέμενου. «Δεν νιώθω απλώς απόσταση, νιώθω ότι τους φοβάμαι. Νιώθω ότι αν προχωρήσει προς τα κάτω ο πόλεμος, αν χτυπήσει την πόρτα της δικής μου πατρίδας, αυτοί οι άνθρωποι θα με “δώσουν”, τασσόμενοι με αυτόν που θεωρούν ότι έχει δίκιο». Παρόμοιο φόβο είχε νιώσει το ’15, όταν το διακύβευμα ήταν η παραμονή μας ή όχι στο ευρώ. «Σήμερα είναι πιο έντονο, γιατί απειλείται άμεσα η ζωή μου. Με το κίνημα των αντιεμβολιαστών μπορούσα να προστατευτώ με ένα εμβόλιο, τώρα δεν μπορώ». Οπως λέει, δεν έχει γυρισμό αυτός ο διχασμός. «Εγώ πάντα θα θυμάμαι τη στάση κάποιων φίλων και γνωστών σε αυτόν τον πόλεμο. Εξάλλου, όποια στάση ακολουθήσεις θα μείνει στην ιστορία τη δική σου, της πατρίδας σου, θα σε ακολουθεί για πάντα. Οπως θα ακολουθεί για πάντα άλλους ότι δεν έπαιρναν θέση στα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής».
Ο Γιάννης είχε αντέξει. Ούτε με το δημοψήφισμα είχε βάλει κόκκινες γραμμές ούτε με την COVID-19. Τώρα όμως είναι αλλιώς, όπως έγραψε. Πάντα πίστευε ότι η διαφορά του, ενός αριστερού, με τους φασίστες, τους ρατσιστές, τους συντηρητικούς, ήταν η ενσυναίσθηση, το νοιάξιμο για τα δεινά των άλλων. «Αυτή είναι η διαφορά και σήμερα, με όλους τους φίλα προσκείμενους στην εισβολή στην Ουκρανία από ένα καθεστώς που στο εσωτερικό του σκοτώνει ή φυλακίζει αντιπολίτευση, δημοσιογράφους και ακτιβιστές». Για πρώτη φορά ζωγράφισε μια κόκκινη γραμμή. «Είστε ίδιοι με τους απέναντι, κατά τύχη βρέθηκαν οι δρόμοι μας έως τώρα. Είστε οι “και για το τάγμα Αζόφ γιατί δεν λέτε τίποτα;”. Την ώρα που πεθαίνει κόσμος, που τρώει μπόμπες στο σπίτι του».
Οταν εξαντλείται όλη η ενέργεια στις μάχες στα κοινωνικά δίκτυα, η εκεχειρία στο σπίτι είναι πολύτιμη – Πολίτες και ειδικοί μιλούν στην «Κ».
Ηταν αναμενόμενη η πόλωση, υποστηρίζει στην «Κ» ο σύμβουλος Επικοινωνίας Ηλίας Τσαουσάκης. «Ο πόλεμος έχει βαρύ ιδεολογικό φορτίο και επαναφέρει διαχωριστικές γραμμές από το παρελθόν. Μετά την αμηχανία των πρώτων ημερών, σταδιακά διαμορφώθηκαν δύο στρατόπεδα. Τα σόσιαλ μίντια από τη φύση τους σε παρασύρουν να πάρεις θέση, να επιλέξεις στρατόπεδο, σε παρασύρουν στην απολυτότητα». Αρα στη σύγκρουση. «Είναι εντυπωσιακό πάντως ότι “διαβάζουμε” γεγονότα παγκόσμιας σημασίας με όρους εσωτερικής πολιτικής διαμάχης».
Οι Ελληνες
Η κατάσταση στο Facebook πάντως δεν είναι αντανάκλαση της εικόνας στην κοινωνία. «Οι Ελληνες σε μεγάλο ποσοστό θεωρούν ότι το δίκιο βρίσκεται με τον αμυνόμενο, ωστόσο μια όχι αμελητέα μειοψηφία είναι φιλοπουτινικοί», εξηγεί στην «Κ» ο πολιτικός αναλυτής (aboutpeople) Πέτρος Ιωαννίδης. «Η πόλωση του ’15 ήταν σκληρή. Τώρα, εκτός από τη μειοψηφία των συγκρουσιακών, η μεγάλη πλειοψηφία είναι σοκαρισμένη και μουδιασμένη με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία».
