Οι υποστηρικτές της ασφάλειας στα πανεπιστήμια με όρους ακαδημαϊκής αυτοδιοίκησης, σύμφωνα με τις συνταγματικές επιταγές, δεν είναι ούτε «ιδεοληπτικοί» ούτε «μωροί», όπως τους αποκαλεί ο ομ. καθηγητής Α. Μανιτάκης στο άρθρο του «Οι ιερόσυλοι του ασύλου και οι μωροί υποστηρικτές τους» (6.3.2022). Ο ίδιος έγραφε στην «Καθημερινή» (4.8.2019) ότι το πανεπιστημιακό άσυλο «αποτελεί εγγύηση συνταγματικής περιωπής», που «αποκλείει τις αυθαίρετες, χωρίς νόμιμο λόγο παρεμβάσεις ή εισβολές των αστυνομικών αρχών στους πανεπιστημιακούς χώρους, όπως συμβαίνει και με το άσυλο της κατοικίας». Το ίδιο άλλωστε δέχεται σύσσωμη η συνταγματική επιστήμη, σε εκτενείς μελέτες και συγγράμματα των καθηγητών Αρ. Μάνεση, Δ. Τσάτσου, Π. Δαγτόγλου, Ευ. Βενιζέλου, Α. Μανιτάκη, Κ. Χρυσόγονου, Σ. Βλαχόπουλου, Γ. Σωτηρέλη, Φ. Βασιλόγιαννη, του υπογράφοντος και άλλων.
Δεν αποτελεί ένα ουτοπικό σχέδιο η ασφάλεια με σεβασμό μιας μακράς ευρωπαϊκής παράδοσης, κατά τον όρο του Αρ. Μάνεση, που αναφέρεται στην προστασία των πανεπιστημιακών χώρων από όργανα που υπάγονται στις πανεπιστημιακές Αρχές. Αντίθετα πρόκειται ακριβώς για το μοντέλο ασφάλειας των πανεπιστημίων που εφαρμόζεται εδώ και αιώνες σε όλη ανεξαιρέτως την ηπειρωτική Ευρώπη πλην της Τουρκίας του Ερντογάν.
Το πανεπιστημιακό άσυλο καταργήθηκε νομοθετικά το 2019. Μετά την κατάργησή του ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι η κυβέρνηση «δεν θέλει αστυνόμους στα πανεπιστήμια» και ότι κάποιοι «κινδυνολογούν ότι τάχα η Αστυνομία θα μπαίνει κάθε τόσο στα πανεπιστήμια». Πράγματι, η ΕΛ.ΑΣ. πραγματοποιεί επιχειρήσεις εντός των πανεπιστημίων, όποτε θεωρείται αναγκαίο. Γιατί δεν αρκεί αυτή η παρέμβαση και χρειάζεται η μόνιμη εγκατάσταση και περιπολία της Αστυνομίας ενός των πανεπιστημίων, που προβλέφθηκε με τον νόμο 4777/2021; Τα επίσημα στοιχεία που προσκόμισε στο ΣτΕ η ΕΛ.ΑΣ. για την εγκληματικότητα σε πανεπιστήμια που θεωρούνται «προπύργια ανομίας» είναι αποκαλυπτικά για το 2021: Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών μία παράβαση νόμου περί ναρκωτικών και μία σωματική βλάβη, στο ΕΚΠΑ μία νόμου περί ναρκωτικών, τρεις κλοπές και δύο ληστείες, στο Πανεπιστήμιο Πατρών πέντε κλοπές.
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Αστυνομικών Υπαλλήλων ομόφωνα εξέφρασε την άποψη ότι «η προβλεπόμενη σύσταση Ομάδων Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (ΟΠΠΙ) πρέπει εξ ολοκλήρου να χρηματοδοτείται, να καθοδηγείται και να ελέγχεται από τους πανεπιστημιακούς φορείς και τις πρυτανικές Αρχές, οι οποίες πρέπει να έχουν την ευθύνη για τη δράση της, σύμφωνα και με τα προβλεπόμενα από το αυτοδιοίκητο-ειδικό καθεστώς λειτουργίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Αν δεν αναθεωρηθεί η νομοθετική πρωτοβουλία είναι βέβαιο ότι αντί να μειωθούν οι εντάσεις θα αυξηθούν οι κίνδυνοι».
Η ΕΛ.ΑΣ. οφείλει να παρεμβαίνει στα πανεπιστήμια όταν είναι αναγκαίο. Oμως δεν είναι επιτρεπτή η μόνιμη εγκατάστασή της στους χώρους των ΑΕΙ.
Είναι αδιανόητο να ανατίθεται σε ένοπλα όργανα (έστω χωρίς πυροβόλο όπλο), που είναι μόνιμα εγκατεστημένα εντός πανεπιστημίων και λογοδοτούν αποκλειστικά στον αρχηγό της ΕΛ.ΑΣ., να επιλύουν ζητήματα που ανακύπτουν σε ακαδημαϊκούς χώρους, με αρμοδιότητα να συλλαμβάνουν και να ανακρίνουν ακόμα και τον πρύτανη ή τα μέλη της Συγκλήτου, αντί να ακολουθήσουν τις οδηγίες τους. Ποιος θα κρίνει πώς θα αντιμετωπιστεί μια φοιτητική καθιστική διαμαρτυρία που παρεμποδίζει την αναγόρευση ως επίτιμου διδάκτορα π.χ. του κυρίου Πούτιν ή η πραγματοποίηση άνευ αδείας μιας εκδήλωσης σε αίθουσα;
Οι ΟΠΠΙ παραβιάζουν τη συνταγματικά κατοχυρωμένη πλήρη αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων (άρθ. 16 παρ. 5) και την αρχή της αναλογικότητας (άρθ. 25 παρ. 1). Ακόμη και αν δεχθούμε την ευφυή, αλλά αλυσιτελή διάκριση μεταξύ «αστυνόμευσης» και «φύλαξης» των πανεπιστημίων που εισήγαγε ο καθηγητής Ευ. Βενιζέλος στο άρθρο του της 6.3.2022, αυτό δεν σημαίνει ότι η αστυνόμευση των πανεπιστημίων μπορεί να ανατεθεί στην ΕΛ.ΑΣ. Η ΕΛ.ΑΣ. έχει γενική αρμοδιότητα στην επικράτεια και οφείλει να παρεμβαίνει στα πανεπιστήμια όταν είναι αναγκαίο. Oμως δεν είναι επιτρεπτή η μόνιμη εγκατάστασή της στους πανεπιστημιακούς χώρους. Η ασφάλεια των πανεπιστημίων είναι συνταγματικά επιτρεπτό να ανατίθεται μόνο σε όργανα που υπάγονται στις πανεπιστημιακές Αρχές. Το ΣτΕ έχει κρίνει με αφορμή τη Δημοτική Αστυνομία ότι μπορούν να ανατίθενται ειδικές αστυνομικές αρμοδιότητες σε όργανα εκτός ΕΛ.ΑΣ. (ΣτΕ Ολ. 16/2015), όπως και ότι η πλήρης αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ συνεπάγεται την αρμοδιότητα να επιλέγουν το διδακτικό και διοικητικό προσωπικό τους (ΣτΕ Ολ. 1816/1983 κ.ά.).
Η πανεπιστημιακή ασφάλεια είναι μια εξαιρετικά σοβαρή και ευαίσθητη λειτουργία, που πρέπει να τελεί υπό την εποπτεία των πανεπιστημιακών Αρχών. Αρκεί να τους δοθούν οι αναγκαίοι ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι, όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης πλην της Τουρκίας.
* Ο κ. Ξενοφών Κοντιάδης είναι καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου.
