Το κουνούπι έχει πάψει να είναι συνώνυμο του καλοκαιριού και των υψηλών θερμοκρασιών. «Δεν αποτελεί, απλώς, μια διαδεδομένη αίσθηση, αλλά ένα δεδομένο που τεκμηριώνεται από τη συνεχή παρακολούθηση των πληθυσμών των κουνουπιών στην Αττική», εξηγεί στην «Κ» ο δρ Αντώνιος Μιχαηλάκης, προϊστάμενος του Εργαστηρίου Εντόμων και Παρασίτων Υγειονομικής Σημασίας στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ). Από τις αρχές του 2021 το ΜΦΙ, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής και ειδικότερα με τις κατά τόπους Διευθύνσεις Υγειονομικού Ελέγχου και Περιβαλλοντικής Υγιεινής των ΠΕ Αττικής, έχει τοποθετήσει και διαχειρίζεται παγίδες παρακολούθησης των κουνουπιών. «Οταν μέσα στον χειμώνα κάναμε την εγκατάσταση των παγίδων, πολλοί μας θεωρούσαν υπερβολικούς», λέει γελώντας ο δρ Μιχαηλάκης, «όμως η επιλογή μας δικαιώθηκε, γιατί μόνο έχοντας συνεχή και ακριβή δεδομένα μπορείς να χαράξεις στρατηγική αντιμετώπισης».
Στη διάρκεια ενός πολύ «σκληρού» χειμώνα, όπως αυτός του 2021-22, δεν υπήρξε ούτε μια στιγμή που το κοντέρ των κουνουπιών να… μηδένισε. Κλιματική αλλαγή και αστικοποίηση έχουν οδηγήσει σε αυτή την πραγματικότητα. «Εχουμε 65 παγίδες κουνουπιών και 120 παγίδες ωοθεσίας μόνο για τον “τίγρη” σε όλη την Αττική», αναφέρει ο δρ Μιχαηλάκης. «Ακόμα και τις ημέρες που είχαμε χιόνι στην Αττική, κάποιες παγίδες ανίχνευαν κουνούπια». Ωστόσο, οι παράγοντες που επηρεάζουν τον επιπολασμό των κουνουπιών είναι πολλοί και απορρέουν και από τον τρόπο ζωής μας. «Διαπιστώνουμε καθημερινά ότι ο υψηλός αριθμός των κουνουπιών που εντοπίζεται σε κατά τόπους περιοχές της Αττικής δεν συνδέεται τόσο με κλιματολογικά δεδομένα, όσο με τη διαχείριση που γίνεται». Κάθε φορά που μια παγίδα χτυπάει «κόκκινο», η ομάδα του δρος Μιχαηλάκη και οι συνεργάτες από τις ΠΕ Αττικής προβαίνουν άμεσα σε επιτόπια έρευνα. «Προτείνουμε μέτρα αντιμετώπισης και όταν αυτά υλοποιούνται αυστηρά, ο αριθμός των κουνουπιών απευθείας περιορίζεται». Οι προτάσεις της επιστημονικής ομάδας εξατομικεύονται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά κάθε σημείου – διαφορετική είναι εκείνη που αφορά τα κουνούπια στα φρεάτια από εκείνη σε ανοιχτά παραθαλάσσια σημεία ή προστατευόμενες περιοχές Natura. Η μεγάλη επιτυχία, ωστόσο, είναι ότι «9 στις 10 φορές η διαχείριση δεν αφορά ψεκασμούς, αλλά αλλαγή συνηθειών σε ιδιωτικό, αλλά και σε δημόσιο επίπεδο».
Στη διάρκεια ενός πολύ «σκληρού» χειμώνα, όπως αυτός του 2021-22, δεν υπήρξε ούτε μια στιγμή που το κοντέρ των κουνουπιών μηδένισε.
Μπορεί το κοινό βραδινό κουνούπι να ζει και να… βασιλεύει, δεν ισχύει ωστόσο το ίδιο με τον «τίγρη», ο οποίος δραστηριοποιείται κατά τη διάρκεια της ημέρας προκαλώντας έντονη ενόχληση, ενώ σε γειτονικές χώρες έχει ενοχοποιηθεί στο παρελθόν για τη μετάδοση ασθενειών. «Οι φετινές χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα λειτούργησαν αποτρεπτικά για τον “τίγρη”, ο οποίος μόλις ξεκίνησε να κάνει την εμφάνισή του στις παράκτιες και κεντρικές περιοχές της Αττικής», παρατηρεί ο δρ Μιχαηλάκης. «Την προηγούμενη χρονιά, μέσω των 120 εγκατεστημένων παγίδων ωοθεσίας, τέτοιες μέρες, καταγράφαμε ήδη μεγάλο αριθμό πληθυσμού του σ’ όλη την έκταση της Αττικής». Συγκεκριμένα, «πέρυσι είχαμε τριπλάσιους αριθμούς καταγραφής αυγών του “τίγρη” με σχεδόν και τις 120 παγίδες θετικές, ενώ φέτος ο αριθμός θετικών παγίδων κυμαίνεται σε λιγότερες από 20».
Η εντομολογική παρακολούθηση των κουνουπιών μέσω εγκατεστημένων παγίδων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους είναι μόνο ένα από τα «όπλα» των επιστημόνων του Μπενάκειου, που εφαρμόζουν και αξιολογούν καινοτόμες μεθόδους διαχείρισης των κουνουπιών φιλικές προς το περιβάλλον, με στόχο τη μείωση των εντομοκτόνων στο αστικό περιβάλλον. Ενα από τα πλέον αναγνωρισμένα διεθνώς (ο ΠΟΥ έχει δώσει τα εύσημά του) είναι η μέθοδος της μείωσης των πληθυσμών τους μέσω της εξαπόλυσης στείρων κουνουπιών, που εφαρμόστηκε στην Αττική («Δούρειος Ιππος εναντίον… τίγρη», 10.9.2018, «Κ»). «Την εφαρμόζουμε από το 2018 στην περιοχή της Βραυρώνας με μεγάλη επιτυχία, αφού παρατηρήθηκε μείωση πληθυσμού σχεδόν μεγαλύτερη από 90%», αναφέρει ο ίδιος στην «Κ». Παράλληλα, οι ερευνητές χαρτογράφησαν τις αντιδράσεις του «τίγρη». «Τα στείρα κουνούπια κατάφεραν να κάνουν σεξ πριν από τα άγρια αρσενικά κουνούπια “τίγρης”, με αποτέλεσμα τα αυγά που προέκυπταν να μην είναι πλέον γόνιμα». Η αποτελεσματικότητα αλλά και ο τρόπος αξιολόγησης της τεχνικής από τους Ελληνες ερευνητές έδωσε το έναυσμα και σε άλλες χώρες –Σερβία, Πορτογαλία, Κροατία– να ξεκινήσουν φέτος την ίδια εφαρμογή σε αστικές περιοχές. Το 2023 στον «χορό» των στείρων κουνουπιών θα μπει και η όμορη Αλβανία.
Τι άλλο σχεδιάζουν οι ερευνητές του ΜΦΙ, ώστε να αιφνιδιάσουν και να μειώσουν τα κουνούπια; «Ξεκινάμε άμεσα νέο εθνικό πρόγραμμα που ως στόχο έχει να μελετηθούν όλοι οι παράγοντες προκειμένου να γίνει μαζική παραγωγή στείρων κουνουπιών στην Ελλάδα», απαντάει ο δρ Μιχαηλάκης. «Η επίτευξη αυτού του στόχου θα κατατάξει τη χώρα μας στις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως στη χρήση του καινοτόμου αυτού εργαλείου». Επίσης, ετοιμάζονται «έξυπνες» παγίδες που θα συλλέγουν δεδομένα στο πεδίο και θα στέλνουν απευθείας στο εργαστήριο, όπως και «έξυπνες» συσκευές που θα βοηθάνε τους επαγγελματίες στο πεδίο να αναγνωρίζουν τάχιστα τα κουνούπια.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
