Η κυβέρνηση πέταξε από τα χέρια της τη βραδυφλεγή βόμβα που αποτελεί το θέμα της διάσπασης της Μητρόπολης Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Η τοπική έριδα μεταξύ Αγρινίου και Μεσολογγίου για την τριχοτόμηση της μητρόπολης κρύβει πολύ περισσότερα από όλα όσα –θεωρητικά– χωρίζουν τις δύο πόλεις. Αποτελεί μικρογραφία της πάγιας τακτικής της Εκκλησίας να επεκτείνεται και όχι να περιορίζεται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διαχείριση του νέου προσωπικού και των εσόδων. Κρύβει επίσης τα παιχνίδια και τις φιλοδοξίες δελφίνων για τον αρχιεπισκοπικό θρόνο αλλά και τις σφαίρες επιρροής εντός της Ιεραρχίας. Αποτυπώνει το μικροπολιτικό παιχνίδι που, υπό τη μορφή ντόμινο, φτάνει στην κεντρική πολιτική σκηνή, καθώς και τώρα υπήρξαν αντιδράσεις από βουλευτές της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης που επιχείρησαν να εκμεταλλευθούν πολιτικά το ζήτημα. Η κυβέρνηση έδειξε τελικά ψυχραιμία ακολουθώντας τα διδάγματα της αείμνηστης Μαριέττας Γιαννάκου.
Το 2005 η Εκκλησία της Ελλάδος ζήτησε από την κυβέρνηση να διχοτομήσει με νόμο τη Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Δεν ήταν πρώτη φορά που ακούστηκε η ιδέα – ήδη είχε τεθεί από τη δεκαετία του ’50. Το 2005 εισηγητής του σχεδίου ήταν ο τότε αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου και νυν μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ. Παρά τις εξαιρετικές σχέσεις του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου με τον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και την αρμόδια υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Μαριέττα Γιαννάκου, η κυβέρνηση απάντησε αρνητικά. Η Μ. Γιαννάκου επικαλέστηκε δύο επιχειρήματα. Το πρώτο ήταν ότι ενώ η Εκκλησία ζητούσε διχοτομήσεις υφισταμένων μητροπόλεων και τη δημιουργία νέων, ποτέ δεν πρότεινε τη συγχώνευση μητροπόλεων. Δεν ήταν τυχαίο ότι ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν προέβλεπε διαδικασία ίδρυσης νέας μητρόπολης. Το επιχείρημα ερμηνεύθηκε ως προσπάθεια του νομοθέτη να σταματήσει αυτό το φαινόμενο που οδηγούσε σε διοικητική υπερέκταση την Εκκλησία της Ελλάδος και σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού, οικονομικών πόρων αλλά και επιβάρυνσης του Δημοσίου. Το δεύτερο επιχείρημα της Μ. Γιαννάκου ήταν η έριδα μεταξύ Μεσολογγίου και Αγρινίου. Χωρίς μια τοπική συμφωνία, η ίδρυση νέας μητρόπολης θα προκαλούσε πολιτικό κόστος που μάλιστα θα μεγεθυνόταν στην κεντρική πολιτική σκηνή καθώς το Μεσολόγγι είναι μια πόλη με ιδιαίτερη ιστορική και συμβολική αξία για την Ελλάδα.
Δεκαεπτά χρόνια μετά, η ιστορία επαναλήφθηκε φέτος. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, αμέσως μετά την εκδημία του Κοσμά, αποφάσισε την τριχοτόμηση της Μητρόπολης Αιτωλίας και Ακαρνανίας, δίνοντας ένα τμήμα της στην Ιερά Μητρόπολη Ναυπάκτου και δημιουργώντας δύο νέες μητροπόλεις, τη Μητρόπολη Μεσολογγίου και τη Μητρόπολη Αγρινίου. Εισηγητής του σχεδίου τριχοτόμησης, όπως ορίστηκε από την Εκκλησία, ήταν και πάλι ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, ως άριστος γνώστης της διοικητικής πλευράς του θέματος. Ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος, ως Τοποτηρητής της Μητρόπολης, έδωσε τη σύμφωνη γνώμη του.
Η απόφαση της Εκκλησίας δεν συμπεριλήφθηκε στις ανακοινώσεις της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου μετά τη συνεδρίαση του περασμένου Φεβρουαρίου, ωστόσο διέρρευσε στα μέσα ενημέρωσης με τη σημείωση ότι η Εκκλησία αυτή τη φορά είχε εξασφαλίσει την ψήφιση του σχετικού νόμου καθώς είχε λάβει διαβεβαιώσεις στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Αλλωστε, όπως ανέφερε στην «Κ» εκκλησιαστική πηγή, η αντίληψη ότι δεν πρέπει να ιδρύονται νέες μητροπόλεις, χωρίς στοιχειώδη σχεδιασμό του εκκλησιαστικού χάρτη της χώρας, είχε ήδη παραβιαστεί με την τριχοτόμηση της Μητρόπολης Αττικής το 2010 και το 2014 με τη μετατροπή δύο μητροπόλεων από προσωποπαγείς και προσωρινές σε μόνιμες. Η δημιουργία νέων μητροπόλεων ανατρέπει τις ισορροπίες μέσα σε μία περιφέρεια καθώς δημιουργείται για ανάγκη απασχόλησης προσωπικού, περιορίζονται τα έσοδα της πρώτης μητρόπολης και αλλάζουν οι ισορροπίες της ισχύος που έχουν οι μητροπολίτες σε μία διοικητική περιφέρεια. «Προφανώς όταν η Εκκλησία απλώνεται –σε πόρους και προσωπικό– δημιουργείται σειρά προβλημάτων», παρατήρησε μιλώντας στην «Κ» κυβερνητικό στέλεχος.
Γιατί το Μέγαρο Μαξίμου αναγκάστηκε να ασχοληθεί με το θέμα και να διαμηνύσει στην Εκκλησία πως οι καιροί δεν είναι κατάλληλοι για καμία «αλλαγή» μητρόπολης.
Αλλωστε, το ζήτημα λειτούργησε σαν το προσάναμμα στο τζάκι σε μια ρευστή πολιτική περίοδο. Η έριδα μεταξύ Αγρινίου και Μεσολογγίου ξέσπασε όχι μόνο για το θέμα της διχοτόμησης. Δημοτικές αρχές, τοπικοί παράγοντες και σύλλογοι –καθένας από την πλευρά του– απειλούν θεούς και δαίμονες εάν γίνει η διχοτόμηση, οι του Μεσολογγίου, και το ίδιο πράττουν οι του Αγρινίου εάν δεν γίνει. Η ένταση της συζήτησης έφτασε στο να τεθεί θέμα για τη διχοτόμηση και του νομού. Οι Μεσολογγίτες ζήτησαν, εφόσον διχοτομηθεί η μητρόπολη, να διχοτομηθεί και ο νομός ώστε το Μεσολόγγι να γίνει η πρωτεύουσα του νέου νομού με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ύπαρξη δημοσίων υπηρεσιών στην πόλη – και άρα τα αναμενόμενα οικονομικά και αναπτυξιακά οφέλη.
Η εμπλοκή των «διαδόχων»
Η κατάσταση περιπλέχθηκε ακόμη περισσότερο όταν οι επίδοξοι «διάδοχοι» του Αρχιεπισκόπου άρχισαν να εμπλέκονται στην υπόθεση προσπαθώντας να επηρεάσουν, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», την κυβέρνηση για να προχωρήσει στη διχοτόμηση ώστε οι νέοι μητροπολίτες να είναι οι «αυριανές τους ψήφοι». Είναι μία πάγια τακτική μητροπολιτών, οι οποίοι επιδιώκουν να ενισχύουν την επιρροή τους εντός της Ιεραρχίας. Μάλιστα, όπως ανέφερε στην «Κ» εκκλησιαστικός παράγοντας, «δεν έλειψαν και ορισμένοι γηραιοί μητροπολίτες που βιάστηκαν να θέσουν την παραίτησή τους στη διάθεση του Αρχιεπισκόπου με την προϋπόθεση να διχοτομηθούν και οι δικές τους μητροπόλεις ώστε στη μία να εκλέξει όποιον θέλει η Ιεραρχία αλλά στην άλλη να εκλεγεί το “δικό τους παιδί”».
Στο πλαίσιο αυτό δόθηκε η εντύπωση ότι τόσο το θέμα της διχοτόμησης της Αιτωλοακαρνανίας όσο και άλλων μητροπόλεων ήταν ανοιχτό για την κυβέρνηση. Τελικά το Μέγαρο Μαξίμου αναγκάστηκε να ασχοληθεί –όχι χωρίς εκνευρισμό, δεδομένων των σοβαρών θεμάτων που έχει να επιλύσει– και με αυτό το θέμα. Η απόφαση λήφθηκε γρήγορα και διαμηνύθηκε άμεσα στην Εκκλησία. Οι καιροί δεν είναι κατάλληλοι για καμία διχοτόμηση μητρόπολης, ειδικά όταν δεν υπάρχει συμφωνία και αποδοχή όλων των τοπικών κοινωνιών. Δεκαεπτά χρόνια μετά, επιβεβαιώθηκε εμφατικά η οξυδέρκεια της Μαριέττας Γιαννάκου.
Βουλευτικά σχίσματα
Η σημασία μιας διαμάχης σε εκλογική περιφέρεια μεγεθύνεται και αποκτά ιδιαίτερο πολιτικό βάρος όταν οι βουλευτές διανύουν το τελευταίο έτος της βουλευτικής θητείας. Τότε οι «μάχες» δεν είναι μόνο έναντι των πολιτικών αντιπάλων αλλά και εσωκομματικές. Κάπως έτσι οι τοπικοί βουλευτές της Ν.Δ. άρχισαν να βομβαρδίζουν με τηλέφωνα το Μαξίμου. Στο παιχνίδι μπήκαν και τα άλλα κόμματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να διαδίδει ότι η κυβέρνηση κλείνει δημόσιες υπηρεσίες στο Μεσολόγγι αλλά είναι έτοιμη να ιδρύσει νέα Μητρόπολη στο Αγρίνιο. Το ΠΑΣΟΚ εμφανίστηκε να στηρίζει τη μεταφορά του Δήμου Θέρμου στη Μητρόπολη Ναυπάκτου αλλά συγχρόνως –δίνοντας στο θέμα ευρύτερες πολιτικές διαστάσεις– άρχισε να μιλάει για το παλιό σχέδιο του Γιώργου Παπανδρέου για έναν «εκκλησιαστικό Καποδίστρια». ΚΚΕ και ΜέΡΑ25 δεν συμμετείχαν στη συζήτηση, ενώ η Ελληνική Λύση φέρεται να ακολουθεί τις θέσεις των θρησκευτικών οργανώσεων (όπως ο «Σωτήρας» και η «Ζωή») που είναι ισχυρές στην Αιτωλοακαρνανία.
