Είναι πρωτοφανείς οι αλλαγές που συντελούνται στα ελληνικά νησιά. Οι οικισμοί επεκτείνονται και το φυσικό τοπίο ανοικοδομείται. Μεταβάλλεται ο χώρος, αλλά και ο τρόπος ζωής σε αυτόν.
Αν κατά τη δεκαετία του 1960 ο ΕΟΤ και αρχιτέκτονες όπως ο Αρης Κωνσταντινίδης διατύπωσαν συγκεκριμένες αισθητικές αρχές για τον τρόπο κατοίκησης στο ελληνικό τοπίο, οι οποίες διέπονταν από την αίσθηση του μέτρου και τον σεβασμό στον τόπο, σήμερα οι αρχές αυτές έχουν ξεχαστεί. Το πρόγραμμα των νέων παραθεριστικών υποδομών επικεντρώνεται αποκλειστικά στην απόλαυση. Ο τρόπος ζωής δεν υπακούει σε κάποιο «πνεύμα του τόπου», αλλά αποκτά μητροπολιτικά χαρακτηριστικά. Η ταυτότητα του χώρου κατακερματίζεται καθώς στη διαμόρφωσή της συμμετέχουν διαφορετικά στυλ και διεθνείς αρχιτέκτονες, αλλά και άλλοι συντελεστές, όπως κορυφαίοι σεφ, djs και brands από όλο τον κόσμο.
Αλλωστε σήμερα στη συζήτηση για τη διαμόρφωση του χώρου δεν συνηθίζουμε να αναφερόμαστε μόνο στα κτίρια, αλλά συνολικά στη ζωή που φιλοξενείται σε αυτά, στις ιδιαίτερες ατμόσφαιρες που δημιουργούνται, ακόμη και στις αναπαραστάσεις τους στα διαφορετικά μέσα. Κι εδώ είναι το σημείο που αρχίζουν να εμφανίζονται τα προβλήματα.
Οσο επιδέξιοι και αν είναι οι χειρισμοί στη διαμόρφωση των αισθητηριακών εμπειριών, η αρχιτεκτονική της απόλαυσης αδυνατεί να παραγάγει πραγματικά υψηλό έργο. Παραμένοντας προσηλωμένη στις απαιτήσεις ενός καταναλωτικού lifestyle που σπάνια πρωτοπορεί, η τρέχουσα αρχιτεκτονική μπορεί να δημιουργεί ευφάνταστους χώρους, αλλά εντέλει προσφέρει ένα φτωχότερο πολιτισμικό προϊόν σε σχέση με αυτό που χάνεται. Το «πνεύμα του τόπου» που διαμόρφωσαν οι ποιητές του 1930 και οι αρχιτέκτονες του 1960 αποτελεί πια παρελθόν.
Δεν υπάρχει λόγος να θρηνήσουμε γι’ αυτό. Θα έπρεπε, όμως, να μας προβληματίζει η βιωσιμότητα του μοντέλου που αναπτύσσεται. Το πολυτιμότερο κομμάτι της χώρας αλλοιώνεται με ταχείς ρυθμούς. Μπορεί το ελληνικό καλοκαίρι σήμερα να αποδίδει οικονομικά, αλλά είναι εντελώς αβέβαιη η αξία που θα έχει στο μέλλον. Και δυστυχώς, οι μεταβολές αυτές δεν είναι αναστρέψιμες.
* Ο κ. Πάνος Δραγώνας είναι αρχιτέκτων, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
