«Στην αρχή της σχολικής χρονιάς, όταν συναντώ τους νέους μαθητές, νιώθω αμηχανία. Δεν ξέρω πώς θα με αντιμετωπίσουν τα καινούργια βλέμματα. Αλλά μετά τα πρώτα μαθήματα, τα ξεχνάω όλα, είναι υπέροχη η σχέση που αναπτύσσεται με τα παιδιά», λέει η Δώρα Κουντουρά στην «Κ». Είναι φιλόλογος στο Πειραματικό Λύκειο Αμαρουσίου και φέτος συμπληρώνει 23 χρόνια υπηρεσίας σε σχολεία. Μαζί με χιλιάδες άλλους συναδέλφους της –περίπου 160.000 ετησίως– μηδενίζουν τον χρόνο τον Ιούνιο και ξεκινούν πάλι τον Σεπτέμβριο με νέο «υλικό». Πόσο εύκολη είναι η επιστροφή; Πόσο δύσκολο είναι να κτιστεί μια σχέση με νέους και παλιούς μαθητές κάθε χρόνο; Πώς ανατροφοδοτείται ο εκπαιδευτικός, πώς αντιμετωπίζει τον επαγγελματικό κορεσμό;
«Η δουλειά μάς κρατάει σε διαρκή εγρήγορση. Κάθε παιδί έρχεται από διαφορετική οικογένεια, πρέπει να αφουγκραστούμε τα προβλήματά του, τις ιδιαίτερες κλίσεις του, για να μπορέσουμε να το προσεγγίσουμε. Γι’ αυτό πρέπει να προσαρμόζουμε τη δουλειά μας ανάλογα με τις ανάγκες κάθε μαθητή. Η μάθηση προϋποθέτει πολύ περισσότερα από μια απλή διδασκαλία της ύλης του βιβλίου», παρατηρεί στην «Κ» η κ. Γαρυφαλλιά Καρλαύτη, δασκάλα στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Χαλκίδας, η οποία διανύει το 22ο έτος της στην εκπαίδευση.
«Μερικές φορές παίρνει χρόνο η προσαρμογή των παιδιών στο σχολείο. Τα παιδιά, ίσως χαϊδεμένα από την οικογένειά τους και από υπερπροστατευτικούς γονείς, επιστρέφουν στο σχολείο μετά τις διακοπές έχοντας ξεχάσει τους κανόνες και τα όρια της σχολικής ζωής.
«Πρέπει να προσαρμόζουμε τη δουλειά μας ανάλογα με τις ανάγκες κάθε μαθητή. Η μάθηση προϋποθέτει πολύ περισσότερα από μια απλή διδασκαλία της ύλης του βιβλίου».
Χωρίς πειθαρχία, χρειάζεται να τα “επαναφέρουμε”», τονίζει η κ. Κουντουρά, μιλώντας για τις δυσκολίες της έναρξης της σχολικής χρονιάς και το πρώτο διάστημα που ακολουθεί. «Ωστόσο, και αυτό είναι μία ψηφίδα της σχολικής πράξης, από την οποία ο εκπαιδευτικός τροφοδοτείται», προσθέτει.
«Είσαι μπροστά σε 25 ανθρώπους που δεν γνωρίζεις και δεν σε γνωρίζουν. Είναι μια πρόκληση να δημιουργηθεί μια στέρεη σχέση ανάμεσα στον μαθητή και τον εκπαιδευτικό», λέει στην «Κ» ο Κωνσταντίνος Π., δάσκαλος σε δημοτικό σχολείο στο Παγκράτι. «Στα 17 χρόνια καριέρας, ξέρω ότι τα παιδιά σε εμπιστεύονται, μιλούν για τα θέματά τους, τα προβλήματά τους. Αυτό θέλει ιδιαίτερο χειρισμό, καθώς ο δάσκαλος “μπαίνει” στα θέματα της οικογένειας, και θέλει συνεργασία με τους γονείς. Από την άλλη, τα σχολεία σήμερα –και ιδίως σε γειτονιές του κέντρου της Αθήνας– έχουν μαθητές με διαφορετικές καταγωγές, με γονείς που έρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα.
Είναι μία πρόσκληση για έναν δάσκαλο, που σαφώς τον κινητοποιεί», παρατηρεί ο ίδιος, αναφέροντας ότι κατά την τηλεκπαίδευση άλλαξαν οι συνθήκες της σχολικής πράξης, καθώς επέτρεψε στους γονείς να έχουν μάτι μέσα στην ψηφιακή τάξη και στο μάθημα του εκπαιδευτικού. «Πολλές φορές χάθηκαν τα όρια από γονείς που έκαναν κριτική στον τρόπο που ο δάσκαλος κάνει το μάθημα. Πρέπει να τεθούν όρια, να ξέρει καθένας τον ρόλο του, αλλά και όλοι να γνωρίζουν ότι λάθη γίνονται, με αυτά προχωράμε», σημειώνει.
«Η εκπαιδευτική διαδικασία δεν είναι λίμνη, είναι θάλασσα με βοριάδες και μπονάτσα», τονίζει η κ. Καρλαύτη. «Σε ταξιδεύει».
Εναρξη χωρίς πολλές γκρίνιες
Πρώτο κουδούνι χθες για τη σχολική χρονιά, και η… παραδοσιακή γκρίνια των ομοσπονδιών για τις ελλείψεις έχει ηπιότερους τόνους. Λειτουργικά κενά υπάρχουν, ωστόσο, όπως παραδέχονται οι συνδικαλιστές που μίλησαν στην «Κ», οι 8.500 διορισμοί μόνιμων εκπαιδευτικών και οι 32.000 προσλήψεις αναπληρωτών από τις αρχές Σεπτεμβρίου έχουν περιορίσει τις ανάγκες. Συνολικά, ο αριθμός των προσλήψεων αναμένεται να ξεπεράσει τις 35.000. Από την άλλη, αυξημένος αναμένεται ο αριθμός των παραιτήσεων εκπαιδευτικών που τοποθετήθηκαν σε τουριστικά νησιά, λόγω των υψηλών ενοικίων.
Σύμφωνα με τον γραμματέα της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος Σταύρο Πετράκη, αυτή την περίοδο γίνεται καταγραφή των κενών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Ο συνολικός αριθμός των ελλείψεων θα εξαρτηθεί και από τα ολοήμερα τμήματα που θα συγκροτηθούν μετά τις δηλώσεις ενδιαφέροντος των μαθητών. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπως ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ Νικηφόρος Κωνσταντίνου, οργανικά κενά δεν υπάρχουν, ενώ μια πρώτη εκτίμηση των λειτουργικών κενών τα ανεβάζει στα 1.500. Το «οργανικό κενό» υπάρχει όταν απουσιάζει κάποιος εκπαιδευτικός από μία θέση και πρέπει να αντικατασταθεί από άλλον εκπαιδευτικό. Το «λειτουργικό κενό» προκύπτει από τις ώρες διδασκαλίας που πρέπει να γίνουν και για αυτές δεν υπάρχει εκπαιδευτικός. Αυτό προκύπτει διότι το υποχρεωτικό ωράριο κάθε καθηγητή εξαρτάται από τα χρόνια υπηρεσίας του.
Ο αριθμός των 35.000 προσλήψεων, πάντως, είναι εντυπωσιακός, αν αναλογισθούμε ότι πριν από το 2010 οι ετήσιοι αναπληρωτές κυμαίνονταν μεταξύ 11.000 και 12.000. Η αύξηση του αριθμού των αναπληρωτών οφείλεται στο «πάγωμα» των διορισμών κατά τα χρόνια των μνημονίων.
Παράλληλα, έκτακτα κενά θα ανακύψουν από τους εκπαιδευτικούς που δεν αποδέχονται την τοποθέτησή τους σε μια περιοχή. Το φαινόμενο παρατηρείται σε τουριστικές περιοχές λόγω των υψηλών ενοικίων και της έλλειψης στέγης, αφού η τουριστική περίοδος έχει παραταθεί. Σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνου, εκτιμάται ότι φέτος το 20% των εκπαιδευτικών δεν θα αποδεχθεί την τοποθέτησή του, ενώ τα προηγούμενα χρόνια ήταν 10%-15%.
Την ίδια στιγμή, ο Συνήγορος του Πολίτη, σε έκθεση που δημοσιοποιήθηκε χθες, αναδεικνύει τα προσκόμματα στην ένταξη στη γενική εκπαίδευση μαθητών με αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. «Παρά τη ρητή πρόβλεψη ότι η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (ΕΑΕ), όπως και η γενική εκπαίδευση, είναι υποχρεωτική και λειτουργεί ως αναπόσπαστο τμήμα της ενιαίας δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης, αυτή εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται από την πολιτεία ως δευτερεύουσας σημασίας σε σχέση με τη γενική. Ενδεικτικό είναι ότι για τον συνολικό αριθμό 8.990 εγκεκριμένων αιτημάτων για το σχολικό έτος 2021-2022, μόνο σε 3.586 δόθηκε εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης για τον μαθητή.
Δηλαδή, ικανοποιήθηκε μόνο το 39,89% των εγκεκριμένων αιτημάτων. Για τη ΕΑΕ δεν δίνονται επαρκή κονδύλια για την κάλυψη πάγιων, διαπιστωμένων αναγκών. Οι ανάγκες καλύπτονται από αναπληρωτές και η χρηματοδότηση είναι πρωτίστως μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ και σε πολύ μικρότερο βαθμό από τον τακτικό προϋπολογισμό».
