Ο κορωνοϊός μπήκε στις ζωές μας με αναπάντεχο τρόπο, διακόπτοντας πάγιες πρακτικές. Ακόμη και την έκφραση συμπαράστασης στον οικείο που νοσεί μας στέρησε, ακόμη και τη δυνατότητα τήρησης ενός συγκεκριμένου τελετουργικού (όπως είναι η εξόδιος ακολουθία), από αυτά που στόχο έχουν να παρηγορούν και να παρέχουν μια αίσθηση νοήματος μπροστά στο αδόκητο του θανάτου.
Σ’ αυτή την περίπτωση ο θάνατος συχνά βιώνεται ως λιγότερο «πραγματικός». Οταν η θλίψη δεν αναγνωρίζεται, οι άνθρωποι είναι δυνατόν να ζήσουν την εμπειρία ενός στερημένου θρήνου: νιώθουν ότι το πένθος τους δεν έχει αξία, οδηγούνται σε συναισθήματα αδυναμίας, αβοηθητότητας και θυμού. Το πένθος δεν είναι γραμμικό ούτε προβλέψιμο. Αποτελεί μια παρατεταμένη διαδικασία. Η οξεία θλίψη την οποία συνεπάγεται μπορεί να είναι ακατέργαστη, αποδιοργανωτική και έντονα συναισθηματική, αλλά η έντασή της τείνει να μειώνεται με τον χρόνο. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως, για παράδειγμα, σε αιφνίδιους ή βίαιους θανάτους, η ένταση παραμένει αμείωτη, σε σημείο που να καθίσταται αναγκαία η παρέμβαση από κάποιον ειδικό.
Μια τόσο τραυματική συνθήκη –που βίαια διαρρηγνύει την επαφή με την πραγματικότητα της νόσου και της απώλειας όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα– δεν μπορεί παρά να αφήνει σε όσους μένουν πίσω αποδιοργανωμένα συναισθήματα και να παρεμποδίζει τη βίωση των σταδίων του πένθους, που είναι απολύτως απαραίτητη για τον πενθούντα, ώστε να μετουσιώσει την οδύνη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για τον ψυχισμό του. Γι’ αυτόν τον λόγο έχει τεθεί σε λειτουργία η πενταψήφια δημόσια και δωρεάν γραμμή ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306. Επτά ημέρες την εβδομάδα, εξειδικευμένοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας απαντούν και προσφέρουν ψυχολογική, ψυχοκοινωνική και ψυχοθεραπευτική υποστήριξη. Το 10306 απευθύνεται και σε συμπολίτες μας που έχουν χάσει ανθρώπους από COVID-19. Με τον κορωνοϊό πάντα παρόντα, κρίσιμοι προβληματισμοί και κρίσιμα ερωτήματα πρέπει να απαντηθούν ατομικά αλλά και συλλογικά, γιατί το τραύμα που προκαλεί η πανδημία δεν είναι μόνο προσωπικό. Εχει διακλαδώσεις και αποτύπωμα και στο συλλογικό επίπεδο. Εξακολουθούμε, λοιπόν, να έχουμε ανάγκη από συλλογικές απαντήσεις.
* Η κ. Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη είναι καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Α΄ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνη για τη λειτουργία της τηλεφωνικής γραμμής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης 10306.
