Για την Προεδρία της Κυβέρνησης σημαντική προτεραιότητα ήταν η επιτυχής ολοκλήρωση των δεσμεύσεων του προγράμματος ενισχυμένης εποπτείας. Μία εξ αυτών, κοινωνικά και οικονομικά κρίσιμη, αφορούσε την πρόοδο των εκκρεμών αιτήσεων του νόμου Κατσέλη, που ο χρόνος συζήτησής τους εκτεινόταν σε κάποια ειρηνοδικεία μέχρι και το 2036! Συνεργαζόμενοι με το υπουργείο Δικαιοσύνης, αντιμετωπίσαμε από την αρχή προβλήματα. Δεν είχαμε αξιόπιστα δεδομένα για τον ακριβή αριθμό των αιτήσεων, τον χρόνο συζήτησης, τους διαδίκους. Ξεκίνησε ένας αγώνας δρόμου στο υπουργείο, με την κατάλληλη τεχνική βοήθεια, προκειμένου να καταγραφούν οι υποθέσεις στα ειρηνοδικεία, τελικά περίπου 50.000. Σήμερα, παρά τις καθυστερήσεις που προκάλεσε η πανδημία, και αφού μεταφέρθηκαν ειρηνοδίκες και ανακατανεμήθηκαν υποθέσεις, το 90% αυτών έχει συζητηθεί ή θα συζητηθεί εντός του 2022 και στις αρχές του 2023 οι υπόλοιπες. Η αγωνιώδης αυτή αναζήτηση οδήγησε στη δυσάρεστη διαπίστωση ότι δεν διαθέταμε μηχανισμούς και διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας αξιόπιστων δεδομένων και δικαστικών στοιχείων. Ετσι, αποφασίστηκε και δημιουργήθηκε στο υπουργείο Δικαιοσύνης ένα αυτοτελές γραφείο για να κάνει αυτήν τη δουλειά. Mε τη σύστασή του καθίστανται δυνατές μια συνεχής αποτίμηση της λειτουργίας του δικαιοδοτικού συστήματος και η υποβολή προτάσεων στα αρμόδια δικαστικά όργανα με σκοπό την καλύτερη διοίκηση και την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΣΕΒ βασισμένη σε στοιχεία του 2020, η οριστική επίλυση μιας δικαστικής διαφοράς για τις επιχειρήσεις ξεπερνούσε τα 4,5 χρόνια στην Ελλάδα. Αυτή η δυσάρεστη πραγματικότητα, που προσβάλλει τη χώρα μας και ταλαιπωρεί πολίτες και επιχειρήσεις, θα αλλάξει. Στο ερώτημα «πότε;», απαντώ πως ήδη αλλάζει και θα είναι ορατή με βιωματικό τρόπο σε δύο χρόνια από τώρα. Το χρονικό ορόσημο σχετίζεται με τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις που η κυβέρνηση προχώρησε, πολιτικές που απαιτούν χρόνο ωρίμασης για να αποδώσουν. Εξηγώ το γιατί.
Εικόνες που παραπέμπουν σε τριτοκοσμική χώρα, με φακέλους σε καρότσια σούπερ μάρκετ ή στοιβαγμένους στους διαδρόμους των κτιρίων, δεν πρόκειται να ξαναδούμε.
Η προαναφερόμενη ορθολογική αξιοποίηση δεδομένων υποστηρίζει την επικείμενη αναθεώρηση του δικαστικού χάρτη της χώρας, μεταρρύθμιση ενταγμένη στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Θα προχωρήσει τους επόμενους μήνες πρώτα για τη διοικητική δικαιοσύνη και αργότερα για την αστική και την ποινική. Πού χρειαζόμαστε περισσότερους δικαστές και δικαστικούς υπαλλήλους, σε ποια δικαστήρια πρέπει να επιταχυνθεί ο ρυθμός έκδοσης αποφάσεων, σε ποιες περιοχές της χώρας θα πρέπει να ιδρυθούν νέες δικαστικές δομές ή να συγχωνευθούν άλλες. Επιτάχυνση και ποιοτική απονομή δικαιοσύνης προϋποθέτουν επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό. Δικαστικοί λειτουργοί και υπάλληλοι επιτελούν το έργο τους καλύτερα όταν έχουν δεξιότητες και εξειδίκευση σε τομείς αιχμής. Πλέον, η εξέλιξη στην ιεραρχική βαθμίδα εξαρτάται από την επιθεώρηση και την επιμόρφωση. Τα δύο επόμενα δικαστικά έτη είναι κρίσιμα για την επιτυχία του νέου συστήματος, αφού έτσι θα ασκηθεί παραγωγική πίεση σε όσους τώρα δεν μπορούν να ανταποκριθούν και ταυτόχρονα θα εφοδιαστούν με δεξιότητες για να εξοπλίσουν με ταχύτητα και ποιότητα τις δικαστικές αποφάσεις. Το 2023 θα λειτουργήσει και η νεοϊδρυθείσα Σχολή Δικαστικών Υπαλλήλων, οι απόφοιτοι της οποίας θα υποστηρίξουν από το νέο δικαστικό έτος με επάρκεια, γνώση και δεξιότητες τη λειτουργία των δικαστηρίων. Εικόνες που παραπέμπουν σε τριτοκοσμική χώρα, με φακέλους σε καρότσια σούπερ μάρκετ ή στοιβαγμένους στους διαδρόμους των κτιρίων, δεν πρόκειται να ξαναδούμε, ειδικά στο μεγαλύτερο πρωτοδικείο της χώρας, στην Αθήνα. Σε τρία χρόνια το νέο κτίριο πίσω από τον Αρειο Πάγο και το Εφετείο θα είναι πραγματικότητα, σε μια περίοδο που θα συμπίπτει με την ολοκλήρωση του μεγαλύτερου προγράμματος ψηφιοποίησης και διασυνδεσιμότητας των δικαστηρίων της χώρας, την πλήρη επέκταση της ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων, την ψηφιοποίηση των αρχείων των δικαστικών αποφάσεων κ.ά. Σε συνδυασμό με τον θεσμό της πιλοτικής δίκης στον Αρειο Πάγο, την οικονομική ενίσχυση του θεσμού της διαμεσολάβησης, καθώς και τη λειτουργία ειδικών τμημάτων για επενδυτικές υποθέσεις, το τοπίο σταδιακά αλλάζει.
Η εμπιστοσύνη μιας κοινωνίας στους θεμελιώδεις θεσμούς είναι σημαντικός ποιοτικός δείκτης της δημοκρατίας στην πράξη. Εκφράζει το πόσο οι πολίτες πιστεύουν ότι οι θεσμοί λειτουργούν σωστά, υπέρ του κοινωνικού συνόλου. Για να είναι και να παραμείνει η εμπιστοσύνη σε υψηλά επίπεδα, πρέπει ένας θεσμός –μεταξύ άλλων– να μπορεί να παρακολουθεί τις κοινωνικές μεταβολές και τα αιτήματα των καιρών. Στη Δικαιοσύνη, είμαστε όλοι υποχρεωμένοι και προσηλωμένοι στην υπέρβαση.
* Ο κ. Θανάσης Κοντογεώργης είναι γενικός γραμματέας Συντονισμού της κυβέρνησης.
