Η εικόνα μιας γυναίκας, μιας από τους δεκάδες εγκαυματίες που βίωσαν τον όλεθρο στην καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι, που βρέθηκε χθες στη δικαστική αίθουσα, όπου συγγενείς θυμάτων, δικηγόροι και κατηγορούμενοι ήταν σαν τις σαρδέλες, συγκλόνισε τους πάντες. Στριμωγμένη μέσα στον κόσμο, «πατείς με πατώ σε», με τα σημάδια της βασανιστικής εμπειρίας της εμφανή, επιχειρούσε να χωρέσει σε μια δικαστική αίθουσα που δεν είναι κατάλληλη ούτε για πενήντα ανθρώπους.
Η δίκη για τους υπευθύνους της άθλιας διαχείρισης της καταστροφικής πυρκαγιάς, ξεκίνησε χθες τυπικά –άγνωστο παραμένει πότε θα ξεκινήσει επί της ουσίας– για να διακοπεί για την επόμενη εβδομάδα, 7 Νοεμβρίου, προκειμένου να μεταφερθεί σε άλλη δικαστική αίθουσα, που θα προσφέρεται, έστω κατά προσέγγιση, για τη διεξαγωγή της.
Η χθεσινή ημέρα, για να αρχίσουμε από τις περιγραφές, ήταν ενδεικτική του τι θα ακολουθήσει. Η αίθουσα που επιλέχθηκε για την πρώτη ημέρα της δίκης ήταν παντελώς ακατάλληλη. Αλλά και εκείνη που έχει προταθεί να την αντικαταστήσει δεν είναι καλύτερη. Το πρωτοδικείο γενικά δεν έχει αίθουσες για δίκες πολυπρόσωπες, όπως αυτή για το Μάτι, με τους 21 κατηγορουμένους, τους τριπλάσιους δικηγόρους τους, τους 210 και πλέον μάρτυρες του κατηγορητηρίου, χώρια πόσοι θα προταθούν για υπεράσπιση, και βέβαια τους δεκάδες δικηγόρους που εκπροσωπούν τους χαροκαμένους συγγενείς των θυμάτων (104 συνολικά νεκρούς), τους εγκαυματίες και τους δεκάδες που έχουν υποστεί ψυχικές, σωματικές και περιουσιακές καταστροφές.
Η αναζήτηση αίθουσας για τη δίκη, που η έναρξή της αναμενόταν από πολύ καιρό, δεν υπήρξε, εκ των πραγμάτων καθόλου εύκολη υπόθεση. Πρώτον, διότι αίθουσες μεγάλες δεν υπάρχουν και, δεύτερον, όπως έγινε γνωστό από τη διοίκηση του πρωτοδικείου, η πιθανότητα να διεξαχθεί η δίκη στη μεγάλη αίθουσα τελετών του εφετείου, δεν ευοδώθηκε, διότι εκεί διεξάγεται ήδη η δίκη της Χρυσής Αυγής.
Η δυνατότητα παράλληλης διεξαγωγής και των δύο δικών στην ίδια αίθουσα δεν φαίνεται πιθανή ως λύση, αφού η δίκη για το Μάτι, όπως εκτιμούν αρμόδιες δικαστικές πηγές, για να μην υλοποιηθεί ο υπαρκτός κίνδυνος παραγραφής των αδικημάτων –επέρχεται στις αρχές του 2026– πρέπει να διεξάγεται τέσσερις ή το λιγότερο τρεις φορές την εβδομάδα, κάτι που επιβάλλει την εξεύρεση όχι μόνον της κατάλληλης αίθουσας αλλά και της διαθέσιμης.
Οι ευθύνες για το φιάσκο
Και ενώ η δίκη χθες τυπικά τουλάχιστον άρχισε, οι ευθύνες για το πώς φθάσαμε έως εδώ, ώστε να υπάρχει μετά τέσσερα και πλέον χρόνια από τη φονική πυρκαγιά κίνδυνος παραγραφής των αδικημάτων για εκείνους που δικάζονται –όσοι έφθασαν στο εδώλιο– για την τραγική διαχείριση της φονικής πυρκαγιάς, κατανέμονται σε πολλούς και πάντως σε δικαστικούς που χειρίστηκαν για μεγάλο διάστημα τις δικαστικές διαδικασίες.
Για να μην υπάρξει κίνδυνος παραγραφής των αδικημάτων, η υπόθεση πρέπει να εκδικάζεται τέσσερις ή το λιγότερο τρεις φορές την εβδομάδα.
Οι δικαστικές παλινωδίες, που ταλάνισαν για καιρό την ανακριτική διαδικασία, το πηγαινέλα της δικογραφίας ανάμεσα σε ανακριτή και εισαγγελικές αρχές, το βούλευμα που εκδόθηκε από τον πρώτο βαθμό (πρωτοδικείο), που χώριζε την υπόθεση σε δύο κομμάτια –ένα γι’ αυτούς που θα δικάζονταν και ένα με την αναζήτηση ευθυνών σε βαθμό κακουργήματος για κάποιους εκ των εμπλεκομένων– υπήρξαν καθοριστικά στοιχεία για την καθυστερημένη έναρξη της δίκης.
Αν, όπως εκτιμούν, όσοι παρακολουθούν για χρόνια και από κοντά τη μακρά δικαστική διαδικασία, δεν υπήρχε ο έμπειρος, επίτιμος πλέον, εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλειος Πλιώτας και αν το Συμβούλιο Εφετών, που τελικά παρέπεμψε σε δίκη την υπόθεση, δεν είχε συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο να σκάσει η βόμβα της παραγραφής, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν, η κατάσταση θα ήταν χειρότερη από ό,τι διαγράφεται σήμερα.
Και μπορεί μεν ο κίνδυνος της παραγραφής να αποφεύχθηκε προσωρινά με το Συμβούλιο Εφετών, που ξεκαθάρισε το τοπίο και παρέπεμψε για τις 31 Οκτωβρίου στο εδώλιο τους υπευθύνους, εντούτοις όμως ο κίνδυνος της παραγραφής συνεχίζει να ελλοχεύει. Ωστόσο, για να μην επαναληφθεί το γαϊτανάκι που είχε συμβεί και στη δίκη της Χρυσής Αυγής, που πήγαινε και ερχόταν η δίκη από τον Κορυδαλλό στο εφετείο και έφθασε να δικάζεται για πεντέμισι χρόνια, σπάζοντας κάθε ρεκόρ και εκθέτοντας ανεπανόρθωτα Δικαιοσύνη και πολιτικό σύστημα, η αναζήτηση κατάλληλης αίθουσας είναι άμεση και αναγκαία.
Βέβαια, στη δίκη της Χ.Α., θέμα παραγραφής δεν υπήρχε διότι τα αδικήματα ήταν κακουργήματα, τουλάχιστον τα βασικότερα, κάτι που δεν συμβαίνει με τη δίκη στο Μάτι, όπου οι κατηγορούμενοι δικάζονται για πλημμελήματα.
Οι αποζημιώσεις
Σε κάθε περίπτωση, το ζητούμενο γι’ αυτή τη δίκη, που δεν είναι μόνο δίκη ποινικής τιμωρίας, αλλά πρωτίστως δίκη ηθικής δικαίωσης συγγενών των θυμάτων και όσων ζουν με την ανάμνηση της φρίκης, είναι να τελειώσει και οι ευθύνες να αποδοθούν, όπως η Δικαιοσύνη θα αξιολογήσει και θα κρίνει.
Αν όμως η δίκη δεν τελειώσει, οι ευθύνες για το δικαστικό μας σύστημα αλλά και για το πολιτικό επίσης θα είναι τεράστιες. Καμία δικαιοσύνη και καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να αναδεχθεί το άγος της ατιμωρησίας για μια τέτοιου μεγέθους καταστροφή. Η παραγραφή θα αποτελέσει, σε μια τέτοια περίπτωση, δυστυχώς, δεύτερο θάνατο για τα θύματα, ενώ η ευθύνη που θα προκύψει από μια τέτοια εξέλιξη ίσως να είναι ίση και ενδεχομένως μεγαλύτερη από εκείνη που βάρυνε –και καταμετρήθηκε πολιτικά– εκείνους που διαχειρίστηκαν με τον πλέον ακατάλληλο τρόπο την πρωτοφανή τραγωδία.
Πέραν, όμως, όλων αυτών, θα επηρεάσει και την εύλογη προσδοκία συγγενών των θυμάτων και εγκαυματιών να αποζημιωθούν από τις τραγικές παραλείψεις της κρατικής μηχανής, που δεν έκανε τίποτα σωστό για να σώσει ανθρώπινες ζωές και περιουσίες από την καταστροφή.
Η πορεία προς τη δίκη
23/7/2018
Η καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι αφήνει πίσω της 104 θύματα
24/7/2018
Η τότε εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου ζητάει από τον τότε προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών, Ηλία Ζαγοραίο, να διερευνήσει «τι συνέβη».
3/2019
Το εισαγγελικό πόρισμα οδηγεί σε ποινική δίωξη για 20 κρατικούς και αυτοδιοικητικούς παράγοντες.
5/2021
Ολοκληρώνεται η ανάκριση και η υπόθεση πηγαίνει στο Δικαστικό Συμβούλιο.
29/9/2022
Το Συμβούλιο Εφετών κρίνει συνολικά 21 άτομα ως υπεύθυνα, το καθένα με τη δική του συμμετοχή, για τη φονική πυρκαγιά.
31/10/2022
Ξεκινάει η δίκη, για να διακοπεί για την επόμενη εβδομάδα 7/11.
