Hταν Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου όταν συνεδρίασε για πρώτη φορά στο Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Διαχείρισης Κινδύνων και Αντιμετώπισης Καταστροφών, στο κτίριο του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, μια διευρυμένη ομάδα στελεχών από συναρμόδιους φορείς, με σκοπό την προετοιμασία της αντιπυρικής περιόδου. Υπουργεία, Πυροσβεστική, Σώματα Ασφαλείας, Eνοπλες Δυνάμεις, Αυτοδιοίκηση, Προεδρία της Κυβέρνησης. Η σημειολογία σαφής, η ευθύνη σημαντική και η φιλοσοφία νέα, όσο και αυτονόητη. Το κράτος είναι ένα, λειτουργικά και επιχειρησιακά ενιαίο. Στις πρωτόγνωρες απειλές που αντιμετωπίζουμε, αποτέλεσμα και της κλιματικής κρίσης, δεν νοείται αποσπασματικότητα, έλλειψη συντονισμού, σύγχυση αρμοδιοτήτων, οχύρωση πίσω από την υπηρεσιακή αυτονομία, που ενίοτε καταλήγει σε αδιαφορία.
Ο χώρος όπου συνεδρίαζε η ομάδα, υπό τον αρμόδιο υπουργό, κάθε Παρασκευή μέχρι και το καλοκαίρι, σηματοδοτούσε και τη χωρίς προηγούμενο αλλαγή στον τομέα της πολιτικής προστασίας στη χώρα μας. Από μια σχεδόν απαξιωμένη δομή μέχρι τον Ιούλιο 2019, η πολιτική προστασία απέκτησε σύγχρονες υποδομές, πόρους άνω του 1 δισ. ευρώ, αλλά και ορατότητα στον κάθε πολίτη, κοινωνική εμπιστοσύνη και αξιοπιστία μέσα στην πανδημία. Με τη νομοθέτηση του Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων (ν. 4662/20) αναβαθμίστηκε το διοικητικό και επιχειρησιακό πλαίσιο λειτουργίας τής τότε Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και θεσπίστηκε ένας ενιαίος μηχανισμός διαχείρισης κρίσεων με σύγχρονη δομή. Και μετά την εμπειρία του καλοκαιριού του 2021, ο πρωθυπουργός αναβίβασε τη θεσμική ανασυγκρότηση της Πολιτικής Προστασίας ενσωματώνοντας και τη διάσταση της Κλιματικής Κρίσης με τη σύσταση του οικείου υπουργείου.
Κάθε εβδομάδα, μέσα από ένα σφιχτό πρόγραμμα διοίκησης, θέταμε στόχους για την πρόληψη, την ετοιμότητα και την άμεση επέμβαση. Η συνεργασία με τις δασικές υπηρεσίες εντάθηκε. Μετά 24 χρόνια, Πυροσβεστική και 3.000 δασικοί υπάλληλοι ένωσαν τις δυνάμεις τους και οργάνωσαν κοινές συναντήσεις προετοιμασίας σε όλη τη χώρα, κοινές περιπόλους, και μετά μαζί στο έργο της καταστολής. Αξιοποιώντας πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και με την πολύτιμη βοήθεια του ΤΑΙΠΕΔ, είχαμε εβδομαδιαία πρόοδο στους προληπτικούς καθαρισμούς δασών, στη συντήρηση και βελτίωση αντιπυρικών ζωνών. Ταυτόχρονα, η χρηματοδότηση προς ΟΤΑ για καθαρισμούς αστικών και περιαστικών δασών έγινε πιο νωρίς από ποτέ, υπήρξε νέο νομοθετικό πλαίσιο για καθαρισμούς οικοπέδων, ενώ γίνονταν διαρκώς συντονιστικές συναντήσεις με ΟΤΑ. Η εναέρια προληπτική επιτήρηση ήταν συστηματική. Με ορθολογικό σχεδιασμό μεταφέρθηκαν δυνάμεις σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Εθελοντές εκπαιδεύτηκαν και εντάχθηκαν στον επιχειρησιακό σχεδιασμό, ενώ οι πολίτες συνεργάστηκαν στις περιπτώσεις προληπτικών οργανωμένων απομακρύνσεων.
Αξιοποιώντας τα διδάγματα της φετινής περιόδου, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα συνεκτικό σχέδιο για τη θεσμική και επιχειρησιακή ενδυνάμωση του νέου υπουργείου.
Φέτος πήγαμε καλύτερα, παρά τις δύσκολες κλιματικές συνθήκες. Γιατί οι παρεμβάσεις για την αποτροπή μιας καταστροφής είναι αποτελεσματικές και όταν ο πολίτης δεν αντιλαμβάνεται τους κινδύνους που αποτρέπονται χάρη στη λειτουργία ενός ενιαίου επιχειρησιακού κέντρου. Εκτακτες όμως καταστάσεις μπορεί να βιώσουμε οποτεδήποτε. Οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι.
Αξιοποιώντας τα διδάγματα της φετινής περιόδου έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα συνεκτικό σχέδιο για τη θεσμική και επιχειρησιακή ενδυνάμωση του νέου υπουργείου. Ο οργανισμός του υπουργείου, στον οποίο η Κλιματική Κρίση θα είναι ισότιμος πυλώνας πολιτικής με την Πολιτική Προστασία, θα είναι σε λίγες μέρες έτοιμος. Αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες αλλά και οι επιστήμονες διαφόρων τομέων. Πλέον, θα στελεχώνεται από εξειδικευμένο προσωπικό για τον σχεδιασμό πολιτικών, την ανάλυση και αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων. Δημιουργείται εθνική βάση δεδομένων για την καλύτερη μοντελοποίηση κινδύνων και διαδικασιών λήψης απόφασης. Επίσης, εξετάζεται η μεταφορά στο υπουργείο ερευνητικών φορέων του Δημοσίου που θα ενισχύσουν την επιστημονική υποστήριξη της δομής. Με τη συνδρομή της Γενικής Διεύθυνσης Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς και τoυ οργανισμού παροχής διεθνούς τεχνικής βοήθειας της Γαλλικής Δημοκρατίας αναπτύσσεται και διαμορφώνεται σχέδιο δράσης για την πρόληψη κινδύνων, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, καθώς και σχέδιο δράσης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την πολιτική προστασία, σε συνεργασία και με το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος». Με το Εθνικό Πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ προχωράμε σε προμήθειες εναέριων μέσων, οχημάτων και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και τηλεματικής. Σήμερα, ξεκινάει πιλοτικά η λειτουργία της Ακαδημίας Πολιτικής Προστασίας με εκπαιδευτικά προγράμματα για εθελοντές, στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, των ΟΤΑ, δημοσίων φορέων που εμπλέκονται στην πολιτική προστασία και πολίτες. Η ενίσχυση και προσαρμογή του συντονισμού των φορέων που επετεύχθη κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο οφείλουμε να καταστεί κανόνας για την αντιμετώπιση όλων των φυσικών καταστροφών και κινδύνων καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Γιατί ο σωστός μεσομακροπρόθεσμος σχεδιασμός πρέπει να συνοδεύεται πάντα με την κατάλληλη αποτελεσματική ευελιξία στην αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων, που πλέον μόνο έκτακτες δεν θα είναι.
* Ο κ. Θανάσης Κοντογεώργης είναι γενικός γραμματέας Συντονισμού της Κυβέρνησης.
