Θετικό, ως πρώτη κίνηση που αποδεικνύει ότι επιτέλους άνοιξε στη χώρα μας η συζήτηση για την κοινωνική κατοικία, αλλά αρνητικό, ως προς ορισμένες από τις βασικές ρυθμίσεις του, χαρακτηρίζουν κοινωνικοί φορείς το σχετικό σχέδιο νόμου που συζητείται στη Βουλή. Τα κύρια σημεία που δέχονται την κριτική είναι η παροχή δανείου σε νέους και ζευγάρια 25-39 ετών για την αγορά πρώτης κατοικίας και η ανέγερση σε δημόσιες εκτάσεις συγκροτημάτων κατοικιών από ιδιώτες, με σκοπό να μισθώνεται μέρος αυτών με ελεγχόμενο ενοίκιο.
Το σχέδιο νόμου «Σπίτι μου – στεγαστική πολιτική για τους νέους, αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας για κοινωνική κατοικία, στεγαστική αποκατάσταση πυρόπληκτων στην περιοχή Μάτι και άλλες διατάξεις» συζητήθηκε τις προηγούμενες ημέρες με κοινωνικούς φορείς στις επιτροπές της Βουλής. Σύμφωνα με το προτεινόμενο νομοθέτημα, άτομα ηλικίας 25-39 ετών, με ετήσιο εισόδημα από 10.000 ευρώ έως 16.000 ευρώ για άγαμο και έως 24.000 ευρώ για έγγαμο, είναι δικαιούχοι των άτοκων ή χαμηλότοκων δανείων για την αγορά κατοικίας (αξίας έως 200.000 ευρώ). Ενώ όσον αφορά την κατασκευή νέων κατοικιών, φορείς του Δημοσίου θα παραχωρούν μέσω ΣΔΙΤ αδόμητα ακίνητα σε ιδιώτες, ώστε εκείνοι να ανεγείρουν κτίρια των οποίων το 30%-60% (ανάλογα με τη σύμβαση) θα μισθώνεται σε δικαιούχους έναντι προκαθορισμένου μισθώματος (βλ. «Κ» 27.11.2022).
Και παρότι όλοι οι κοινωνικοί φορείς αναγνωρίζουν ως θετική την επαναδραστηριοποίηση του κράτους, σχεδόν μία δεκαετία μετά την κατάργηση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ), τις προηγούμενες ημέρες εκφράστηκαν πολλές επιφυλάξεις για το περιεχόμενο. «Η πολιτική δανεισμού για το δικαίωμα της κατοικίας, που ιστορικά εφαρμόστηκε για πολλά χρόνια από τις ελληνικές κυβερνήσεις, δεν είναι η μόνη λύση», ανέφερε η Σοφία Αυγερινού-Κολώνα, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων-Χωροτακτών. «Θα πρέπει να ικανοποιείται μια ευρύτερη κοινωνική πολιτική, να υπάρξει ρύθμιση της πρόσβασης στην ενοικιαζόμενη κατοικία και κυρίως να αντιμετωπιστούν οι αρνητικές επιπτώσεις από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις». Η εκπρόσωπος των πολεοδόμων υπέδειξε και μια λεπτομέρεια με μεγάλη σημασία: όπως ανέφερε, το σχέδιο νόμου προβλέπει την κοινωνική κατοικία ως χωριστή χρήση γης, την οποία προσθέτει εκτός από τις αστικές περιοχές, σε περιοχές που έχουν αγροτική χρήση. «Αναρωτιόμαστε αν πρόκειται για μια πρόταση πολιτικής για την κατοικία ή εν τέλει έναν μηχανισμό δόμησης σε εκτός σχεδίου αγροτικές εκτάσεις κατά παράβαση κάθε ορθολογικού σχεδιασμού», ανέφερε.
Το σχέδιο νόμου αφορά τη δανειοδότηση νέων για την απόκτηση κατοικίας και την αξιοποίηση εκτάσεων με τη συμμετοχή ιδιωτών.
Επικριτική είναι και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Σε κείμενο που κατέθεσε στη Βουλή εκτιμά ότι «το σχέδιο νόμου αποσκοπεί σε μεγάλο βαθμό στην τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας μέσω της διοχέτευσης στην αγορά των ακινήτων ιδιοκτησίας δημοσίων φορέων και λιγότερο στην κάλυψη του κενού στεγαστικής πολιτικής για ευάλωτες ομάδες πληθυσμού». «Η μέθοδος που περιγράφεται ως κοινωνική αντιπαροχή δεν είναι νέα, εφαρμόζεται σε πολλές χώρες στον κόσμο. Είναι όμως ασαφές τι θα παραδοθεί τελικά στον φορέα που θα διαθέσει το ακίνητο και πώς θα επιλέγονται οι δικαιούχοι», ανέφερε η Μαριανέλλα Κλώκα, από το Ελληνικό Δίκτυο για το Δικαίωμα στη Στέγη.
«Οικόπεδα εντός σχεδίου»
«Η κοινωνική αντιπαροχή είναι ένα καινούργιο εργαλείο. Οι όροι του θα εξειδικεύονται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κάθε οικοπέδου, τους όρους δόμησής του κ.λπ.», αναφέρει ο Σπύρος Πρωτοψάλτης, διοικητής της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ, διάδοχος του ΟΑΕΔ). «Η κυριότητα του κτιρίου θα παραμένει στο Δημόσιο και ο ιδιώτης θα το εκμεταλλεύεται για συγκεκριμένο διάστημα, ώστε να καλύψει το κόστος και να βγάλει ένα προσυμφωνημένο κέρδος. Οσον αφορά τις αγροτικές εκτάσεις, αυτό που γνωρίζω είναι ότι θα ξεκινήσουμε από τα οικόπεδα του παλιού ΟΕΚ, που είναι όλα εντός σχεδίου, γιατί είναι τα πιο ώριμα».
Οσον αφορά το πρόγραμμα δανεισμού για νέους, ο κ. Πρωτοψάλτης αναφέρει ότι η στόχευση είναι σαφής. «Είναι ξεκάθαρο ότι απευθύνεται σε νέους, είναι κυβερνητική επιλογή. Η ΔΥΠΑ συμμετέχει με 375 εκατ. ευρώ –το οποίο θα αυξηθεί αν υπάρξει ενδιαφέρον– παρέχοντας άτοκο δάνειο και οι τράπεζες με 125 εκατ. ευρώ και χαμηλότοκα δάνεια. Το πρόγραμμα έχει καλές προδιαγραφές ώστε να αποφύγει το ενδεχόμενο κόκκινων δανείων, αλλά και κοινωνικό πρόσημο».
Δεν θα πέσουν τα ενοίκια
Μικρό είναι το ενδεχόμενο πτώσης των τιμών των ενοικίων μέσα στο επόμενο διάστημα. Σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Eteron με θέμα «Ενοίκια – Κατοικία – Πολιτικές», ο διευθυντής-σύμβουλος και πρώην υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Θεόδωρος Μητράκος ανέφερε ότι οι αποδόσεις της αγοράς κατοικίας στη χώρα μας παραμένουν ελκυστικές σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και θα κρατήσουν ζωντανό το επενδυτικό ενδιαφέρον. Παράλληλα, οι ανατιμήσεις έχουν μειώσει την κατασκευαστική δραστηριότητα, άρα και την προσφορά νέων κατοικιών, ενώ έχουν αυξήσει τις τιμές τους. Ο κ. Μητράκος επισήμανε την ανάγκη να ενταχθεί ένα κρατικό στεγαστικό πρόγραμμα στο Ταμείο Ανάκαμψης, όπως έπραξαν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και να συνδεθεί η στεγαστική πολιτική της χώρας με το κόστος εργασίας.
