Εκατοντάδες αρχεία, χιλιάδες έντυπες εκδόσεις, μοναδικά έργα τέχνης, μια σημαντικότατη συλλογή Τύπου, νόμιμου και παράνομου, αφίσες, προκηρύξεις. Στις τρεις δεκαετίες ζωής τους, τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) έχουν συγκεντρώσει εκατομμύρια αρχεία, αποτελώντας αναμφίβολα έναν από τους σημαντικότερους αρχειακούς φορείς για τον 20ό αιώνα στην Ελλάδα.
Τα 30ά γενέθλια, φέτος, των ΑΣΚΙ αποτελούν αφορμή για άνοιγμά τους στο ευρύ κοινό, καθώς «τα τελευταία χρόνια η σχέση με το παρελθόν γίνεται όλο και πιο έντονη ως καταναλωτικό προϊόν, ως επετειακός εορτασμός, ως αναζήτηση ταυτότητας, ως ψυχαγωγία, ως άμυνα απέναντι λ.χ. στην παγκοσμιοποίηση», όπως λέει στην «Κ» ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου των ΑΣΚΙ και αναπληρωτής καθηγητής Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ετσι, τα ΑΣΚΙ διοργανώνουν ένα πολυμορφικό Φεστιβάλ Ιστορίας στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, πάρκο Ελευθερίας (πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ), από την Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου έως την Κυριακή 19 Φεβρουαρίου. Στη διάρκεια των 11 ημερών του φεστιβάλ θα πραγματοποιούνται καθημερινά εκδηλώσεις με ελεύθερη είσοδο: θεματικές συζητήσεις, εργαστήρια, προβολές ντοκιμαντέρ, ιστορικοί περίπατοι, με τη συμμετοχή πανεπιστημιακών, ερευνητών, εκπαιδευτικών, καλλιτεχνών που ζουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Οι εκδηλώσεις θα πλαισιώσουν μια κεντρική έκθεση με τίτλο «Οταν όλα είναι δυνατά! 4 στιγμές του 20ού αιώνα», η οποία θα περιλαμβάνει σπάνια τεκμήρια από τις συλλογές των ΑΣΚΙ. Οι τέσσερις «στιγμές» αφορούν την Αντίσταση 1941-1944, την άνοιξη της δεκαετίας του 1960, τον αγώνα για δημοκρατία και ελευθερία κατά την επταετή χούντα 1967-1974 και την εποχή των μεγάλων αλλαγών 1974-1992. Η έκθεση, στην οποία θα γίνονται καθημερινά ξεναγήσεις, φιλοδοξεί να προτείνει μια εναλλακτική αφήγηση της διαδρομής των ελληνικών πολιτικών και κοινωνικών κινημάτων του 20ού αιώνα.
«Το ερώτημα δεν είναι μόνο το γιατί ιστορία αλλά το ποια ιστορία. Αυτό θέλει να δείξει το φεστιβάλ των ΑΣΚΙ: ότι η ιστορία μιλάει για το χθες αλλά αφορά το σήμερα. Η συζήτηση για τη Μεταπολίτευση ή για τους πρόσφυγες, με αφορμή και το πρόσφατο τεύχος του “Αρχειοταξίου”, είναι μια συζήτηση για το σήμερα· η ανάγκη να σκεφτούμε το τι σήμαινε για την Ελλάδα η αλβανική μετανάστευση της δεκαετίας του ’90, να μιλήσουν τα παιδιά όσων είχαν έλθει τότε, δεν είναι κάτι για το χθες. Από την άλλη πλευρά, δράσεις όπως οι ιστορικοί περίπατοι, λ.χ. για την queer Αθήνα, θέλουν να μας θυμίσουν τη σύγχρονη ιστορία αυτής της πόλης, πέρα από τα αρχαία μνημεία της ή τις μεγάλες λεωφόρους της», παρατηρεί ο κ. Καραμανωλάκης.
«Να ξαναδούμε αυτά τα ανώνυμα πρόσωπα που συνωστίζονται στις φωτογραφίες, τα πρόσωπα εκείνα που καθόρισαν την ιστορία», σημειώνει στην «Κ» ο κ. Βαγγέλης Καραμανωλάκης.
«Ιστορία-καμπανάκι»
Το φεστιβάλ εστιάζει και στο γεγονός ότι ιστορία δεν κάνουν μόνο οι ιστορικοί. Οπως προσθέτει ο κ. Καραμανωλάκης στην «Κ», «διοργανώνουμε και ένα στρογγυλό τραπέζι για τις πολλαπλές αναγνώσεις του παρελθόντος με σημαντικούς σύγχρονους καλλιτέχνες. Μας ενδιαφέρει σε μια στιγμή κρίσης και απουσίας των μεγάλων οραμάτων να ξανασκεφτούμε τις συλλογικότητες που έδρασαν σε στιγμές που “όλα ήταν δυνατά”. Να ξαναδούμε αυτά τα ανώνυμα πρόσωπα που συνωστίζονται στις φωτογραφίες, τα πρόσωπα εκείνα που καθόρισαν την ιστορία, αλλά παράλληλα καθορίστηκαν τα ίδια από τις διαδρομές της. Θέλουμε, νομίζω, μια ιστορία-καμπανάκι, μια ιστορία που να αποτυπώνει αυτό που πραγματικά ήμασταν και να μας ανοίγει τους ορίζοντες για εκεί που θέλουμε να πάμε. Αυτό προσπαθεί να κάνει το φεστιβάλ των ΑΣΚΙ, αυτό νομίζω ότι πρέπει να είναι ο ρόλος ενός θεσμού που υπηρετεί τη δυνατότητα του πολίτη να γνωρίζει το παρελθόν του».
