Μη Κυβερνητική Οργάνωση: ένας όρος που ο περισσότερος κόσμος αναγνωρίζει. Το ίδιο δεν ισχύει απαραίτητα και για τον όρο οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, ακόμη κι αν και οι δύο αναφέρονται στις ίδιες δράσεις. «Εχουμε συνηθίσει τον άλλο όρο, αλλά αυτός είναι πιο σωστός – δεν είναι εκεί για να είναι απέναντι από το κράτος, δεν είναι αυτή η δουλειά τους», λέει στην «Κ» ο Σβετοσλάβ Ντάντσεβ, επικεφαλής τμήματος Μικροοικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής στο Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).
«Συνεργάζονται πολύ συχνά με το κράτος, ένα μέρος της δουλειάς τους είναι να ελέγχουν τη λειτουργία του κράτους, αλλά η ουσία τους είναι να βοηθούν την κοινωνία», δηλώνει με αφορμή τη χθεσινή παρουσίαση στο Ωδείο Αθηνών της έρευνας για τη συνεισφορά της Κοινωνίας των Πολιτών στην ελληνική οικονομία, την οποία ανέθεσε έπειτα από διαγωνισμό στο ΙΟΒΕ το Ιδρυμα Μποδοσάκη.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών –που μπορεί να είναι από οργανώσεις που ασχολούνται με περιβαλλοντικά ζητήματα ή με το προσφυγικό, μέχρι και κοινωνικές, πολιτικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές– επιτελούν σημαντικό κοινωνικό έργο, ενώ συμμετέχουν ενεργά και στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η αξία παραγωγής των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά στην Ελλάδα σταθεροποιήθηκε από το 2017 μέχρι το 2020 σε 3,3 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα, οι δραστηριότητες των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών –στην έρευνα συμμετείχαν 98 οργανώσεις– υποστηρίζουν, άμεσα ή έμμεσα, την παραγωγή 1,6% του ΑΕΠ και την απασχόληση του 1,9% των εργαζομένων στη χώρα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για το 2021. Το ίδρυμα εκτιμά ότι στην υποθετική περίπτωση που τις υπηρεσίες που παρέχουν οι συγκεκριμένες οργανώσεις τις παρείχε το κράτος, το κόστος τους για το 2021 θα ήταν από 2,1 μέχρι 3,2 δισ. ευρώ.
Παρ’ όλα αυτά, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η κατά κεφαλήν αξία παραγωγής των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά είναι πολύ χαμηλότερη στην Ελλάδα. Το 2020 ανήλθε σε 304 ευρώ ανά κάτοικο, ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε. ήταν 827 ευρώ. Ταυτόχρονα, πρωτογενής έρευνα που διενεργήθηκε για τους σκοπούς της μελέτης τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2022 σε δείγμα 2.000 πολιτών στην Ελλάδα, έδειξε πως μόλις 28% των ερωτηθέντων αναγνώρισε τον όρο «οργανισμοί της Κοινωνίας των Πολιτών». Το 24% δήλωσε ότι το τελευταίο δωδεκάμηνο έχει λάβει μέρος σε εθελοντική δράση, με τον σημαντικότερο αποτρεπτικό λόγο να είναι η έλλειψη ελεύθερου χρόνου. Το 45,5% των ερωτηθέντων ανέφερε πως έχει ενισχύσει οικονομικά κάποιον οργανισμό το τελευταίο δωδεκάμηνο, αλλά το 69,4% αυτού του δείγματος απάντησε πως αυτή ήταν μία έκτακτη, one-off οικονομική ενίσχυση.
Με βάση τον παγκόσμιο δείκτη προσφοράς CAF World Giving Index για τη δεκαετία 2009-2019, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 37η θέση ανάμεσα σε 54 χώρες με βάση το ποσοστό ατόμων που δήλωσε ότι εμπιστεύεται τις φιλανθρωπικές οργανώσεις, δυσπιστία που αποτυπώθηκε και στην έρευνα του ΙΟΒΕ. Το 20,2% της πρωτογενούς έρευνας του 2022 απάντησε πως δεν συνεισφέρει στις οργανώσεις γιατί «δεν εμπιστεύεται ότι η δωρεά του θα έχει ορθή διαχείριση». Παρότι η έρευνα δεν εξέτασε το γιατί συμβαίνει αυτό, ο κ. Ντάντσεβ λέει στην «Κ» πως «το ότι είναι χαμηλή η εμπιστοσύνη και όχι μόνο στις οργανώσεις, αλλά και στους θεσμούς και σε έναν άγνωστο άνθρωπο, το καταγράφουν και άλλες μελέτες». Ο ίδιος πιστεύει πως υπάρχουν ιστορικοί, πολιτιστικοί λόγοι γι’ αυτό, όπως και το πώς έχουν αναπτυχθεί οι θεσμοί σε μια κοινωνία, πώς λειτουργούν. Η έλλειψη εμπιστοσύνης, όμως, τονίζει πως δεν χαρακτηρίζει μόνο την Ελλάδα. «Χαρακτηρίζει και την ευρύτερη περιοχή», συμπληρώνει, «της νοτιοανατολικής Ευρώπης».
Οι αριθμοί
3,3 δισ. ευρώ η αξία παραγωγής των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά.
1,9% των εργαζομένων στη χώρα απασχολούνται σε οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών.
20,2% των Ελλήνων δήλωσε πως δεν συνεισφέρει στις οργανώσεις γιατί δεν εμπιστεύεται ότι η δωρεά θα έχει ορθή διαχείριση.
