Στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου, στο φανάρι της Χαλκοκονδύλη, ένα ζευγάρι Γερμανών τουριστών μέσης ηλικίας περπατάει αμέριμνο με κατεύθυνση την Ομόνοια. Κάνει αστεία, χειρονομεί, απολαμβάνει τον ζεστό αθηναϊκό ήλιο. Αν δεν υπήρχαν οι πίδακες από το σιντριβάνι θα μπορούσε να διακρίνει στο βάθος τον Ιερό Βράχο. Από το σακίδιο του άνδρα κρέμεται μια φωτογραφική μηχανή κάποιας αξίας – αν η αξία των φωτογραφικών μηχανών είναι ανάλογη του όγκου τους. Ξαφνικά ακούω την απεγνωσμένη φωνή ενός ταξιτζή, που τους φωνάζει από τον δρόμο «be careful, be careful» (προσοχή, προσοχή), επιστρατεύοντας μια εσπεράντο παντομίμα για να τους προειδοποιήσει ότι «εδώ τριγύρω κλέβουν». Οι Γερμανοί σαστίζουν για λίγο, αλλά προλαβαίνουν να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους για το ενδιαφέρον του Ελληνα οδηγού.
Βρίσκομαι δυο βήματα από την Ομόνοια, στην πλατεία Λαυρίου, που σήμερα δεν είναι παρά ένα διαπλατυσμένο πέρασμα με κάποια ξεχασμένα καφενεία και πληθωρικούς φούρνους μεγάλων αλυσίδων. Μια γυναίκα με εξωτική ομορφιά και κάπως εκκεντρικό για την ώρα ντύσιμο (είναι ακόμη μεσημέρι) περιμένει πιθανότατα τους πρώτους πελάτες της ημέρας. Μήπως κάνω λάθος; Μήπως δεν είναι αυτό που νομίζω; Αλλά κανείς γύρω μου δεν δίνει σημασία.
Εργοτάξια
Εκτός από τη φασαρία των αθηναϊκών δρόμων υπάρχει και η φασαρία των κομπρεσέρ: από διαφορετικές κατευθύνσεις σε πολιορκεί η βαβούρα των διάσπαρτων εργοταξίων. Ταλαιπωρημένα κτίρια ζωσμένα με σκαλωσιές, τα περισσότερα εγκαταλελειμμένα για χρόνια, αλλάζουν αυτή την εποχή χρήση και διεκδικούν μια θέση στο αθηναϊκό όνειρο του 21ου αιώνα. Τα περισσότερα γίνονται ξενοδοχεία, αλλά μόλις λίγα μέτρα από εδώ πέφτω πάνω στο μεγαλύτερο πρότζεκτ της περιοχής, που δεν είναι άλλο από τη μεταμόρφωση του Μινιόν σε ένα πολυδύναμο συγκρότημα 24ωρης λειτουργίας, που θα περιλαμβάνει καταστήματα, γραφεία, χώρους εστίασης, αλλά και 45 διαμερίσματα για μόνιμη κατοικία (αρχιτέκτονας Μίνως Διγενής).
Οι εργασίες έχουν ξεκινήσει και το μεγάλο νέο δεν είναι μόνο η επιστροφή ενός θρυλικού αθηναϊκού brand name στη ζωή της πόλης, αλλά η απόφαση της Dimand, της εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων που βρίσκεται πίσω από το νέο Μινιόν, να προσθέσει στο φιλόδοξο σχέδιό της και την παράμετρο της μόνιμης κατοικίας. Διαισθάνομαι ότι γίνομαι μάρτυρας μιας σημαντικής μετάβασης της ταυτότητας της περιοχής της ευρύτερης Ομόνοιας, που πάντως για την ώρα περνάει κάτω από τα ραντάρ των μέσων ενημέρωσης, αλλά και του αθηναϊκού small talk.
Στην πραγματικότητα τα διαμερίσματα θα δημιουργηθούν σε ξεχωριστό κτίριο, που θα εντάσσεται στο οικοδομικό τετράγωνο του Μινιόν και το οποίο θα βλέπει στην πίσω πλευρά του πεζοδρόμου με θέα προς την πλατεία Ομονοίας και την Ακρόπολη, απαλλαγμένο από την όχληση της κίνησης της Πατησίων, εκεί όπου έχουν χωροθετηθεί οι πιο εξωστρεφείς λειτουργίες (εμπόριο, γραφεία, εστίαση). Το πιο εμπορικό κομμάτι του νέου Μινιόν θα είναι έτοιμο το τρίτο τρίμηνο του 2024, ενώ το οικιστικό μέρος είναι προγραμματισμένο να παραδοθεί περίπου έναν χρόνο αργότερα, στο δεύτερο τρίμηνο του 2025.
Για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της Ομόνοιας θα δοκιμαστεί το στοίχημα της μόνιμης κατοικίας.
Αλλά δεν είναι μόνο το Μινιόν. Η ίδια η Dimand φαίνεται ότι μπαίνει στρατηγικά στην αγορά των οικιστικών ακινήτων στον σκληρό πυρήνα του κέντρου της Αθήνας (σε μια αγορά που η ίδια δημιουργεί μέσα από τη δυναμική ανάπλαση του Μινιόν), κάνοντας σημαντικές τοποθετήσεις σε σειρά ακινήτων πέριξ της Ομόνοιας. Είναι ενδεικτικές οι κινήσεις της για τη δημιουργία κατοικιών τόσο στο διατηρητέο κτίριο που στέγαζε για δεκαετίες το παραδοσιακό κατάστημα παιχνιδιών «Δαμίγος» στην οδό Απελλού (στην πλάτη του παλιού «Λαμπρόπουλου» και νυν Notos στα Χαυτεία) όσο και στο διατηρητέο μέγαρο της Εμπορικής Τράπεζας στη συμβολή των οδών Σοφοκλέους και Αιόλου. Αλλά δεν είναι μόνο η Dimand που παίρνει το ρίσκο.
Αλλα δύο σημαντικά οικιστικά πρότζεκτ βρίσκονται σε εξέλιξη σε ακτίνα λίγων δεκάδων μέτρων από την πλατεία: το πρώτο αφορά τη μετασκευή των παλιών γραφείων της εφημερίδας «Απογευματινή» στην οδό Φειδίου σε κτίριο διαμερισμάτων (οι εργασίες είναι σε εξέλιξη), όπως και τη μετατροπή του διατηρητέου ξενοδοχείου «Ελλάς» στην αρχή της 3ης Σεπτεμβρίου σε συγκρότημα κατοικιών. Και τα δύο αυτά σχέδια φέρουν τη σφραγίδα ενός αρχιτεκτονικού γραφείου της Θεσσαλονίκης, με επικεφαλής την κ. Μαρία Δέδα (Deda & Architects).
Το Μινιόν
Στην πρώτη ανακοίνωση της Dimand για τη νέα εποχή του Μινιόν δεν υπήρχε πρόβλεψη για κατοικίες. Αυτό άλλαξε στην πορεία. Ποιο ήταν το σκεπτικό πίσω από την απόφαση της εταιρείας, η αναμόρφωση του ιστορικού πολυκαταστήματος να συμπεριλάβει κι ένα σοβαρό οικιστικό σκέλος; «Βασική προϋπόθεση για να ζωντανέψει η Αθήνα, να γίνει πιο ασφαλής και πιο προσιτή, είναι να επιστρέψει η κατοικία στο κέντρο της», μας λέει η Ολγα Ιτσιου, επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Λειτουργικής Δραστηριότητας της Dimand. «Το κτιριακό συγκρότημα του Μινιόν θα έχει μεικτές χρήσεις, διότι οι μεικτές χρήσεις διασφαλίζουν ζωντάνια και ποικιλομορφία, δίνοντας τη δυνατότητα να δημιουργηθούν μικροί πόλοι ανάπτυξης. Παράλληλα, περιβαλλοντικά είναι μια αρτιότερη προσέγγιση, διότι η πρόσβαση σε χώρους εργασίας, εστιατόρια, υπηρεσίες, αθλητικές εγκαταστάσεις, καταστήματα κ.λπ. είναι ευκολότερη χωρίς τη χρήση αυτοκινήτου».
Μιλώντας με τους ανθρώπους της Dimand είμαι περίεργος να ρωτήσω αν υπάρχει ενδιαφέρον για τα διαμερίσματα του Μινιόν. «Μετά την πρώτη ανακοίνωση σχετικά με τη δημιουργία κατοικιών στο Μινιόν, μείναμε έκπληκτοι από το ενδιαφέρον που έδειξε ο κόσμος για να μάθει περισσότερες πληροφορίες», τονίζει η κ. Ιτσιου. «Αυτό εν μέρει επιβεβαίωσε τις αρχικές μας σκέψεις για την αναγκαιότητα να γυρίσει η κατοικία στο κέντρο και ειδικότερα στο Μινιόν. Αυτή τη στιγμή έχουμε μια λίστα με περισσότερους από 100 ενδιαφερομένους για αγορά διαμερίσματος». Οι κατοικίες ξεκινούν στην πλειονότητά τους από ένα μέγεθος της τάξης των 60-65 τ.μ και φθάνουν τα 115 τ.μ. Αλήθεια, σε ποιο προφίλ αγοραστών απευθύνεται η Dimand, δεδομένων των χαρακτηριστικών που έχει η περιοχή; Αναφέρομαι κυρίως στην έλλειψη σχολείων και στα θέματα ασφαλείας τις νυχτερινές ώρες.
«Το προφίλ των αγοραστών αφορά νέους επαγγελματίες, νεαρά ζευγάρια ή singles, οικογένειες με μεγαλύτερα παιδιά, ζευγάρια που τα παιδιά τους μεγάλωσαν και έφυγαν και θέλουν να κάνουν μια καινούργια αρχή, ώστε να είναι κοντά σε μια ευρεία γκάμα επιλογών που προσφέρει το κέντρο», επισημαίνει η κ. Ιτσιου. «Επίσης, ανάμεσα στους ενδιαφερομένους, είναι πολλοί Ελληνες του εξωτερικού που επιθυμούν να επιστρέψουν στην Αθήνα και αναζητούν κατοικία στο κέντρο κοντά στη δουλειά τους. Το 80% όλων αυτών θέλουν να περπατάνε παντού και όχι να χρησιμοποιούν αυτοκίνητο. Σε ό,τι αφορά το θέμα ασφάλειας, πιστεύουμε πως όσο το κέντρο αναπτύσσεται και αναβαθμίζεται, αποκτά ζωή, γίνεται και περισσότερο ασφαλές».
«Δεν έφυγα. Η περιοχή διατηρεί μια γοητεία…»
Ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Ιωαννίδης είναι μόνιμος κάτοικος του κέντρου της Αθήνας από το 2014. Μένει στην οδό Στουρνάρη, στο τμήμα του δρόμου κάτω από την Πατησίων, σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων από την Ομόνοια, δρόμο «οικείο», όπως επισημαίνει ο ίδιος, από τα φοιτητικά του χρόνια στο Πολυτεχνείο. «Θα έλεγα πως η χειρότερη περίοδος στην περιοχή ήταν τα χρόνια 2015-2016, δηλαδή σχεδόν αμέσως όταν αποφάσισα να μετακομίσω μόνιμα στο κέντρο. Η κρίση οδήγησε σε συχνές διαδηλώσεις, κυρίως πέριξ του Πολυτεχνείου, με μολότoφ και φωτιές στους δρόμους. Το φαινόμενο επαναλαμβανόταν εβδομαδιαία, σχεδόν τελετουργικά, και κυρίως τα Σαββατοκύριακα.
Το αποτέλεσμα ήταν να μεταβληθεί η διαβίωση των κατοίκων σε πραγματική κόλαση. Αυτό, σε συνδυασμό με την ανεμπόδιστη κυκλοφορία και το εμπόριο ναρκωτικών στην περιοχή, με είχαν φέρει σε απόγνωση, καθώς πολλές φορές για να μπω στην είσοδο της πολυκατοικίας μου έπρεπε να διασκελίσω ανθρώπινα σώματα. Η αστυνομία δεν έκανε ή δεν ήθελε να κάνει τίποτα. Θα έλεγα πως η κατάσταση τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει εντελώς. Παραμένει όμως το φαινόμενο της χρήσης και εμπορίας ναρκωτικών στους δρόμους των Εξαρχείων, της πλατείας Βάθης και της Ομονοίας».
Γιατί επιμένει, παρ’ όλα αυτά, να μένει ακόμη σε μια περιοχή που δεν μοιάζει με γειτονιά και σίγουρα δεν διαθέτει τις υποδομές γειτονιάς; «Γιατί η περιοχή παραμένει γοητευτική, πολυπολιτισμική και δίπλα σε όλα· κυριολεκτικά περπατάω για όλες τις εργασίες μου στο κέντρο, έχοντας το αυτοκίνητό μου σταθμευμένο σε κλειστό πάρκινγκ. Αν θα ευχόμουν να γίνει κάτι, αυτό θα ήταν να ανοίξουν περισσότεροι χώροι εστίασης και διασκέδασης, οι οποίοι να παραμένουν ανοιχτοί και τα βράδια. Μετά τις 6 το απόγευμα η περιοχή νεκρώνει, καμία σχέση δηλαδή με άλλες περιοχές του κέντρου». Πώς βλέπει ο ίδιος το ενδιαφέρον επενδυτών για την ανάπτυξη διαμερισμάτων για μόνιμη κατοικία πέριξ της Ομόνοιας; «Αυτό που έχω παρατηρήσει είναι η αλματώδης ανάπτυξη ξενοδοχειακών μονάδων που ξεφυτρώνουν κάθε τόσο σε κτίρια τα οποία ήταν παραμελημένα ή κενά. Καλό σημάδι και καλή εξέλιξη για την περιοχή, ελπίζω όμως να αντέξουν το κόστος της επένδυσης που κάνουν, καθώς ο ανταγωνισμός θα είναι τεράστιος και η αγορά τείνει προς τον κορεσμό.
Επίσης, θα περίμενα και από τον Δήμο Αθηναίων να φροντίσει λίγο παραπάνω τους δημόσιους χώρους, τα πεζοδρόμια, τις διαβάσεις πεζών, την καθαριότητα. Σχετικά με το Μινιόν θα έλεγα πως είναι ένα νέο concept, πολύ κοντά σε αυτά που γνωρίζουμε από το εξωτερικό, αλλά αρκετά τολμηρό για τη συγκεκριμένη περιοχή της Αθήνας. Περιμένουμε να δούμε το αποτέλεσμα, αλλά σίγουρα από το να βλέπουμε ένα ξεχασμένο κουφάρι ενός τόσο συμβολικού κτιρίου για την Αθήνα, είναι προφανές ότι είναι καλύτερα να γίνει αυτή η επαναλειτουργία με πολλαπλές χρήσεις, εμπορικές και οικιστικές ταυτόχρονα».
«Περιπέτεια»
Θα σύστηνε ο ίδιος σε έναν νέο άνθρωπο ή σε ένα νέο ζευγάρι να πάρει μια φαινομενικά τόσο ρηξικέλευθη απόφαση να ζήσει στην ευρύτερη περιοχή; «Δύσκολη ερώτηση, καθώς το ένα προτέρημα της περιοχής που κάποτε υπήρχε, τα χαμηλά ενοίκια, δεν φαίνεται να ισχύει πλέον. Τα ενοίκια έχουν εκτοξευθεί στα ύψη και μάλιστα σε πολυκατοικίες αφρόντιστες, χωρίς αποθήκη και –φυσικά– χωρίς θέση στάθμευσης. Αρα, για έναν εργένη ή ένα νέο ζευγάρι που θα ήθελε να ζήσει λίγο την “περιπέτεια” της ζωής στην περιοχή, ναι, θα έλεγα καλώς να έρθει. Αλλά για οικογένειες με παιδιά ή μεγαλύτερους σε ηλικία, η προσωπική μου άποψη είναι πως μάλλον θα είναι κάτι πιο δύσκολο.
Παρατηρώ, πάντως, συχνότατα ομάδες νέων ανθρώπων, αλλοδαπών κυρίως, οι οποίοι διαμένουν σε διαμερίσματα της περιοχής τύπου Αirbnb και οι οποίοι φαίνεται να “το διασκεδάζουν”. Η περιοχή είναι γοητευτική, παρά τα όσα θέματα υπάρχουν».
