Υψηλή αρτηριακή πίεση στα όρια της υπέρτασης, ως αποτέλεσμα του σύγχρονου τρόπου ζωής, εμφανίζει ένα στα είκοσι παιδιά στη χώρα μας. Η κακή διατροφή, όπου οι τροφές με πολύ αλάτι είναι σε ημερήσια διάταξη, σε αντίθεση με τα φρούτα και τα λαχανικά που δεν είναι καθημερινά στο διαιτολόγιο και η απουσία σωματικής δραστηριότητας έχουν αποτέλεσμα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες να αυξάνει ο παιδικός πληθυσμός με υψηλή αρτηριακή πίεση. Και ένα παιδί με υπέρταση σημαίνει μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισης νοσημάτων φθοράς, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα από νωρίς στην ενήλικη ζωή. Οι συστάσεις των ειδικών επιστημόνων και οργανισμών είναι σαφείς: μέτρηση της αρτηριακής πίεσης από τον παιδίατρο ως έλεγχος ρουτίνας, αρχής γενομένης από τη νηπιακή ηλικία και στροφή σε υγιεινές συνήθειες.
«Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η ευαισθητοποίηση στο θέμα αυτό και όλο και περισσότεροι παιδίατροι ελέγχουν την αρτηριακή πίεση στα παιδιά. Ομως, σε επίπεδο γενικού πληθυσμού οι περισσότερες οικογένειες δεν είναι ενήμερες και πολλοί γονείς “πέφτουν από τα σύννεφα” όταν τους λέμε ότι το παιδί τους έχει υψηλή αρτηριακή πίεση», επισημαίνει στην «Κ» η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής – Παιδιατρικής Νεφρολογίας ΑΠΘ, –1η Παιδιατρική Κλινική, Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης–, πρόεδρος της ομάδας εργασίας για τα παιδιά της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης και μέλος του Δ.Σ. του ευρωπαϊκού προγράμματος για την πρόληψη της υπέρτασης στα παιδιά HyperChildNET, Στέλλα Σταμπουλή.
Σύμφωνα με την κ. Σταμπουλή, έχει υπολογιστεί από μετρήσεις σε σχολεία σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο, ότι περίπου κατά μέσον όρο το 5% των παιδιών έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση. Στη χώρα μας, σχετικά πρόσφατη μελέτη που έγινε στη Βόρεια Ελλάδα με μετρήσεις με υδραργυρικό πιεσόμετρο, το οποίο θεωρείται ότι έχει τη μεγαλύτερη ακρίβεια και χρησιμοποιείται για ερευνητικούς σκοπούς, κατέδειξε ότι το ποσοστό των παιδιών με υπέρταση είναι 4,5%.
Τα ποσοστά αυτά αφορούν μόνο την ιδιοπαθή υπέρταση, η οποία σχετίζεται με τον τρόπο ζωής του παιδιού. Η κ. Σταμπουλή αναφέρει ότι «συχνά η αιτία της υπέρτασης στα παιδιά είναι ένα υποκείμενο νόσημα και κυρίως νόσημα των νεφρών. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για δευτεροπαθή υπέρταση. Ομως, αυτή που παρουσιάζει αύξηση τις τελευταίες δεκαετίες και μας ανησυχεί είναι η ιδιοπαθής υπέρταση, η οποία σχετίζεται με τον τρόπο ζωής: το αυξημένο βάρος, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού και τροφών με πολύ αλάτι, που μπορεί να φτάνουν και οκτώ φορές πάνω από τις συνιστώμενες ποσότητες, καθώς και η μικρή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών τα οποία έχουν ευεργετική επίδραση στην αρτηριακή πίεση. Παράγοντας κινδύνου είναι και η έλλειψη άσκησης και φυσικής δραστηριότητας και βέβαια υπάρχει και το κληρονομικό προφίλ. Οπότε, ένα παιδί που ανήκει σε οικογένεια με προδιάθεση λόγω γονιδίων που έχουν συνδεθεί με την υπέρταση και παράλληλα ακολουθεί έναν μη υγιεινό τρόπο ζωής, έχει πολλές πιθανότητες να εμφανίσει υπέρταση».
Εγκαιρη διάγνωση
Η ιδιοπαθής υπέρταση δεν έχει συμπτώματα. Σύμφωνα με την καθηγήτρια, έχει μια υποκλινική πορεία και μπορεί να επηρεάσει την καρδιά, τον εγκέφαλο, τα αγγεία και τα νεφρά και οι επιπτώσεις αυτές να εκδηλωθούν σαν νοσήματα φθοράς στην ενήλικη ζωή. Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης μιας τέτοιας εξέλιξης είναι η έγκαιρη διάγνωση της υπέρτασης και η ρύθμιση της πίεσης η οποία στην πληθώρα των περιπτώσεων απαιτεί απλώς αλλαγή των συνηθειών του παιδιού. Στις πλέον πρόσφατες ευρωπαϊκές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης, περιλαμβάνεται η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στα παιδιά από την ηλικία των 3 ετών, ως έλεγχος ρουτίνας, ενώ θετική χαρακτηρίζεται και η υποχρέωση αναγραφής της αρτηριακής πίεσης στο Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή. Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της πάθησης, η κ. Σταμπουλή τονίζει ότι «η πρώτη προσέγγιση σε παιδιά με ήπια συμπτώματα είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής. Να ασκούνται, να τρώνε υγιεινά, να χάσουν βάρος εάν είναι παχύσαρκα. Στα περισσότερα παιδιά εάν ακολουθηθεί ένας υγιεινός τρόπος ζωής, οι τιμές της αρτηριακής πίεσης υποχωρούν. Σε περιπτώσεις σοβαρής υπέρτασης η διαχείριση γίνεται σε ειδικά κέντρα, πιθανόν και με χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής».
Το μήνυμα «Μετρήστε την αρτηριακή σας πίεση με ακρίβεια, ελέγξτε την, ζήστε περισσότερο», στέλνουν ο ΕΟΔΥ, η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία και η Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης, με αφορμή τη 17η Μαΐου Παγκόσμια Ημέρα κατά της Υπέρτασης και τον «Μάιος Μήνας Μέτρησης της πίεσης» (παγκόσμιο πρόγραμμα της Διεθνούς Εταιρείας Υπέρτασης). Εκτιμάται ότι πάνω από το 1/3 των Ελλήνων ενηλίκων και σχεδόν οι μισοί ηλικιωμένοι έχουν υπέρταση. Το 30% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστοι ενώ λιγότερο από το 1/3 των υπερτασικών έχει επιτύχει καλή ρύθμιση με φαρμακευτική θεραπεία.
Παγκόσμιος στόχος
«Πάνω από τους μισούς υπερτασικούς αρρώστους είτε έχουν μη ικανοποιητική ρύθμιση της υπέρτασης είτε δεν γνωρίζουν καν ότι είναι υπερτασικοί», σημειώνει η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία. «Ενας από τους παγκόσμιους στόχους που έχει τεθεί για τα μη μεταδοτικά νοσήματα είναι η μείωση της πρόωρης θνησιμότητας που προκαλούν κατά 33% έως το 2030. Η μείωση της συχνότητας της υπέρτασης θα συμβάλει σημαντικά στον στόχο αυτό», αναφέρει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας.
Οι αριθμοί
5% των παιδιών και των εφήβων παγκοσμίως έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση.
1,28 δισ. άτομα ηλικίας 30 έως 79 ετών πάσχουν από υπέρταση.
4,5% των παιδιών στη χώρα μας έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση (μελέτη στη Βόρεια Ελλάδα).
3 εκατ. ενήλικες στην Ελλάδα έχουν υπέρταση.
30% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστοι.
30% των υπερτασικών έχουν επιτύχει καλή ρύθμιση με φαρμακευτική θεραπεία.
