Πρώτα προσπαθούσε να κατανοήσει τη γλώσσα, από συνομιλίες ή λέξεις που ενδεχομένως ακούγονταν. Η προφορά ή κάποιος ιδιωματισμός ίσως πρόδιδε τη χώρα προέλευσης του θύματος ή του δράστη. Αυτό δεν ήταν το μόνο στοιχείο στο οποίο έπρεπε να εστιάσει. Μελετώντας προσεκτικά κάθε καρέ, επιχειρούσε να εντοπίσει στο κάδρο και το παραμικρό σημάδι που ίσως βοηθούσε στην εξιχνίαση του εγκλήματος. Κάποιο έργο τέχνης, μια συσκευασία φαγητού, ετικέτες μπουκαλιών, παιδικά παιχνίδια, σχέδια και στάμπες σε ρούχα που μπορεί να διακρίνονταν ίσως χρησίμευαν ως τεκμήρια.
Είχε στη διάθεσή του 12 ημέρες για να εξετάσει τον περασμένο μήνα, στην έδρα της Europol στη Χάγη, μαζί με περισσότερους από 30 ειδικούς, δεκάδες βίντεο και φωτογραφίες με υλικό παιδικής πορνογραφίας. Δεν υπήρχε χρονικός περιορισμός για την επισκόπηση κάθε δείγματος. Μπορεί σε μια περίπτωση μέσα σε δύο λεπτά να προέκυπτε κάποια ένδειξη ή σε άλλη να χρειάζονταν δύο ώρες και επαναλαμβανόμενες θεάσεις.
«Στην αρχή σού σφίγγεται το στομάχι», λέει στην «Κ» ο Ελληνας αστυνομικός της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, ο οποίος συμμετείχε φέτος από τις 8 έως τις 19 Μαΐου στην επιχείρηση αναγνώρισης θυμάτων (Victim Identification Taskforce) της Europol. «Ξέρεις, όμως, ότι πρέπει να συνεχίσεις, γιατί ο σκοπός είναι ιερός», προσθέτει.
Τα τελευταία πέντε χρόνια ο ίδιος ασχολείται με τη διερεύνηση υποθέσεων πορνογραφίας ανηλίκων και μιλάει στην «Κ» υπό τον όρο να μη δημοσιευθούν τα στοιχεία του, για επιχειρησιακούς λόγους. Αυτή ήταν η δεύτερη διαδοχική χρονιά που συμμετείχε σε αντίστοιχη επιχείρηση της Europol. Οπως εξηγεί, όλοι οι ειδικοί εργάζονται σε μια κοινή αίθουσα, επί οκτώ ώρες καθημερινά, για όσο διάστημα διαρκέσει η επιχείρηση. Η Europol συντονίζει αυτή την επιχείρηση από το 2014. Πέρα από εκπροσώπους ευρωπαϊκών κρατών, συμμετείχαν φέτος και αναλυτές από Αυστραλία, ΗΠΑ, Καναδά και Κολομβία. Η συνύπαρξή τους στον ίδιο χώρο βοηθάει, καθώς μπορεί άμεσα κάποιος να ρωτήσει άλλον συνάδελφό του και να τον συμβουλευθεί εάν εντοπίσει ενδείξεις που ίσως παραπέμπουν στη χώρα καταγωγής του.
«Βλέπεις ένα υλικό όσες φορές χρειαστεί. Είναι σημαντικό ότι υπάρχουν στο πλευρό σου άνθρωποι από άλλες χώρες, με διαφορετικές τεχνικές», λέει στην «Κ» Ελληνας αστυνομικός.
Φέτος, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Europol, εξετάστηκαν πάνω από 460 σετ φωτογραφιών και αρχείων βίντεο, τα οποία εικόνιζαν άγνωστα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης – σε ορισμένες περιπτώσεις ηλικίας μόλις λίγων ημερών. Οι προσπάθειες των ερευνητών φέτος οδήγησαν στην ταυτοποίηση και διάσωση έξι παιδιών διεθνώς και στη σύλληψη ενός δράστη. Ακόμη, σε 236 περιπτώσεις οι ειδικοί εκτίμησαν την πιθανή χώρα παραγωγής του επίμαχου υλικού, ένα απαραίτητο πρώτο βήμα για να ακολουθήσει πιο στοχευμένος έλεγχος από τις αντίστοιχες εθνικές αρχές. Πρόκειται για ανεξιχνίαστες υποθέσεις, οπότε κάθε πληροφορία που μπορεί να «ξεκλειδώσει» την έρευνα κρίνεται πολύτιμη. «Βλέπεις ένα υλικό όσες φορές χρειαστεί για να κάνεις την αναγνώριση. Είναι σημαντικό ότι υπάρχουν εκείνη τη στιγμή στο πλευρό σου άνθρωποι από άλλες χώρες, άλλες κουλτούρες, οι οποίοι ακολουθούν διαφορετικές τεχνικές και κουβαλούν τη δική τους εμπειρία», λέει στην «Κ» ο αστυνομικός της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
Η βοήθεια των πολιτών
Αυτή δεν είναι η μόνη προσέγγιση που ακολουθεί η Europol για την εξιχνίαση αντίστοιχων υποθέσεων. Στα μέσα Μαΐου δημοσίευσε στην ιστοσελίδα της 12 εικόνες αντικειμένων ζητώντας τη βοήθεια πολιτών ώστε να ανιχνεύσει τη χώρα προέλευσης. Σε μία από αυτές τις φωτογραφίες φαίνεται ένα παιδικό φόρεμα, σε άλλη ένα πορτοκαλί μπλουζάκι με χαρακτηριστική στάμπα και σε τρίτη εικόνα ένα χαρτί που μοιάζει με κομμάτι από ημερολόγιο. Ο φακός έχει εστιάσει τόσο πολύ στο αντικείμενο που η εικόνα του είναι θολή, ενδεχομένως όμως κάποιος κάπου στον κόσμο να μπορέσει να δώσει ένα στοιχείο. Από το 2017 μέσω αυτής της πρωτοβουλίας έχουν σταλεί 27.500 πληροφορίες στη Europol, που οδήγησαν στη διάσωση 23 ανηλίκων και στη δίωξη πέντε δραστών.
Οι αριθμοί δείχνουν πόσο στενό μπορεί να είναι το περιθώριο εντοπισμού θυμάτων και θυτών. Η προσπάθεια, όμως, δεν σταματάει. Φέτος, όταν κατά τη διάρκεια των ερευνών στη Χάγη γνωστοποιήθηκε στους συμμετέχοντες ότι μια από τις υποθέσεις που ερευνούσαν είχε επιτυχή έκβαση, όλοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα. «Εάν εντοπιστεί έστω και ένα θύμα, αυτό για εμάς είναι νίκη», λέει ο Ελληνας αστυνομικός που συμμετείχε στην επιχείρηση.
