Οι γιατροί στα πιο τουριστικά νησιά το ξέρουν. Υποψιάζονται από το τραύμα –σπάσιμο λεκάνης ή σπονδυλικής στήλης– ότι η αιτία είναι ατύχημα με «γουρούνα» – με μια από τις τετράτροχες μηχανές, που ενοικιάζονται ως εργαλεία περιπέτειας στους τουρίστες. Το ρεπορτάζ της «Κ» για το κενό στην οδική ασφάλεια.
Αιματηρή ατραξιόν οι «γουρούνες»
Της Πέννυς Μπουλούτζα
Το απόγευμα της 19ης Μαΐου, σε επαρχιακό δρόμο της Ρόδου, ένας 34χρονος Βέλγος έχασε τον έλεγχο της «γουρούνας» που οδηγούσε και συγκρούστηκε μετωπικά με μικρό φορτηγό. Ο ίδιος έχασε τη ζωή του, η φίλη του, συνεπιβάτις, τραυματίστηκε πολύ σοβαρά και νοσηλευόταν για αρκετές ημέρες σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο του νησιού, ενώ σοβαρά τραυματίστηκαν και οι τρεις επιβαίνοντες στο φορτηγό.
Στις 2 Ιουνίου, το προσωπικό του νοσοκομείου της Ζακύνθου κλήθηκε να παράσχει φροντίδα σε ένα ζευγάρι ξένων τουριστών οι οποίοι τραυματίστηκαν όταν η «γουρούνα» στην οποία επέβαιναν ξέφυγε από την πορεία της, έπεσε σε τοιχίο και ντελαπάρισε. Ηταν το τρίτο ατύχημα με «γουρούνα» που συνέβαινε σε διάστημα μίας εβδομάδας στο νησί. Και αυτό στις αρχές της τουριστικής περιόδου. Τη 19η Ιουνίου, σε επαρχιακό δρόμο της Κω, ένα όχημα τύπου «γουρούνας» ξέφυγε της πορείας του, με αποτέλεσμα οι δύο επιβάτες να πέσουν σε χαντάκι και να τραυματιστούν. Ευτυχώς, σε αυτή την περίπτωση ο τραυματισμός δεν ήταν σοβαρός.
Ομως δεν είναι πάντα έτσι. Οπως αναφέρουν στην «Κ» γιατροί μονάδων υγείας νησιών και διασώστες του ΕΚΑΒ, είναι συχνά τα κατάγματα σπονδυλικής στήλης, λεκάνης, μηριαίου οστού, οι σοβαρές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, αλλά και τα περιστατικά με μοιραία κατάληξη.
Βαριά τραύματα
Οπως επισημαίνει στην «Κ» ο τραυματιολόγος-ορθοπαιδικός, διευθυντής της Ορθοπαιδικής Κλινικής του νοσοκομείου της Ζακύνθου και πρόεδρος της Ενωσης Νοσοκομειακών Γιατρών Ζακύνθου Νίκος Ποταμίτης, «κάθε χρόνο έχουμε και θανατηφόρα ατυχήματα με “γουρούνες” που μπορεί να μετριούνται και στα δάχτυλα των δύο χεριών. Εχουμε και πολλά κατάγματα σπονδυλικής στήλης. Μερικές δεκάδες κάθε καλοκαίρι».
«Μεσαίας βαρύτητας τραυματισμούς σε τροχαία με “γουρούνα” συνήθως δεν βλέπουμε. Είτε πολύ ελαφρούς τραυματισμούς, όπως εκδορές, είτε πολύ σοβαρούς, με κατάγματα μηριαίου οστού, λεκάνης και σπονδυλικής στήλης», σημειώνει στην «Κ» διασώστης του ΕΚΑΒ σε μεγάλο νησί των Κυκλάδων, ενώ συνάδελφός του σε νησί των Δωδεκανήσων αναφέρει ότι «από τη στιγμή που έρχεται σήμα για τροχαίο ατύχημα και μαθαίνουμε ότι έχει εμπλακεί “γουρούνα”, πάμε με βαριά καρδιά. Γιατί ξέρουμε ότι θα έχουμε σοβαρό τραυματισμό».
Ολοι συμφωνούν ότι αυτά τα οχήματα δεν θα έπρεπε να επιτρέπεται να κυκλοφορούν υπό τις συνθήκες με τις οποίες γίνεται αυτό σήμερα, καθώς έχουν πολλές ιδιαιτερότητες και αυτοί που τα οδηγούν δεν έχουν καμία σχετική εμπειρία. Οπως σημείωσε χαρακτηριστικά στην «Κ» ο διοικητής του νοσοκομείου της Ρόδου Σταύρος Τσαντής, επικαλούμενος την εμπειρία του ως οδηγός, «μόνο οι άνθρωποι του Βaywatch στις ΗΠΑ ξέρουν πραγματικά πώς να οδηγούν τις “γουρούνες”».
«Γονείς έρχονται να παραλάβουν το παιδί τους με σπασμένη σπονδυλική στήλη».
Πολλά περιστατικά
Οι τραυματισμοί λόγω ατυχημάτων με «γουρούνες» ATV –(οχήματα παντός εδάφους) όπως είναι η ονομασία τους– είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν με μεγάλη ένταση τα τελευταία καλοκαίρια οι μονάδες υγείας των περισσότερων μεγάλων νησιών της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της Κρήτης. Οπως επισημαίνει ο κ. Ποταμίτης, «είναι δεκάδες τα περιστατικά τραυματισμού με “γουρούνα” που έχουμε κάθε εβδομάδα στο νοσοκομείο Ζακύνθου. Μερικές ημέρες είναι δεκάδες. Από γδαρσίματα πολύ μεγάλου βαθμού και εγκαύματα από τριβή στον δρόμο, έως κατάγματα κεντρικών μεγάλων οστών και σπονδυλικής στήλης. Δεν μοιάζει καθόλου ανάλογο το ποσοστό των ατυχημάτων με “γουρούνα” με τα ατυχήματα που συμβαίνουν με δίκυκλο. Είναι περισσότερα τα πρώτα». Σύμφωνα με τον κ. Ποταμίτη, ο συχνότερος από τους σοβαρούς τραυματισμούς λόγω τροχαίων με «γουρούνα» που βλέπουν στη Ζάκυνθο είναι κατάγματα σπονδυλικής στήλης, που κάποια θα χρειαστούν πιθανότατα χειρουργείο. «Κάθε χρόνο στέλνουμε στην Πάτρα για χειρουργείο και περαιτέρω νοσηλεία αρκετά περιστατικά. Πρόκειται για δύσκολες διακομιδές. Εξίσου δύσκολες είναι οι επαναφορές των τραυματιών στην πατρίδα τους, καθώς συχνά απαιτούνται ειδικές πτήσεις», σημειώνει. Και τονίζει ότι «το πρόβλημα είναι ότι τη χρήση του συγκεκριμένου οχήματος την πουλάνε τα νησιά μας ως τουριστικό προϊόν. Και την πουλάει και το νησί μας. Είναι σαν να διαφημίζουν στο Διαδίκτυο “ελάτε να σπάσετε πλάκα οδηγώντας κάτι πραγματικά ασυνήθιστο”. Ομως δεν πρόκειται για πλάκα. Σακατεύονται άνθρωποι. Να φανταστείτε ότι έχουμε γονείς που έρχονται να παραλάβουν το παιδί τους με σπασμένη σπονδυλική στήλη, ενώ δεν γνώριζαν καν ότι ήταν στο νησί. Μια γυναίκα πέρυσι από το Ηνωμένο Βασίλειο με βρήκε με κλάματα και μου είπε ότι δεν γνώριζε καν ότι το παιδί της είχε βγει από τη χώρα. Ευτυχώς δεν έμεινε για πάντα παράλυτο». Ο κ. Ποταμίτης καταλήγει: «Οταν ρωτάμε τους τραυματίες γιατί οδηγούσατε αυτό το όχημα, όλοι κουνάνε το κεφάλι και μας απαντούν “Δεν το ξέραμε. Δεν ξέραμε πόσο επικίνδυνο είναι. Γιατί μας άφησαν να το οδηγήσουμε με ένα δίπλωμα αυτοκινήτου;”».
«Το 95% είναι τουρίστες»
Στο νοσοκομείο της Κω οι γιατροί αντιμετωπίζουν τουλάχιστον επτά περιστατικά τραυματισμών την εβδομάδα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, από τροχαία περιστατικά όπου έχει εμπλακεί “γουρούνα”. «Το 95% είναι τουρίστες, οι περισσότεροι ηλικίας έως 55 ετών», σημειώνει στην «Κ» η χειρουργός επιμελήτρια Α΄ στο νοσοκομείο της Κω, Φραντζέσκα Χατζηπαναγιώτη. «Είναι πολλά τα θανατηφόρα τροχαία που συμβαίνουν και πολλοί οι τραυματίες με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις που απαιτούν νευροχειρουργό, τον οποίον όμως δεν διαθέτει το νοσοκομείο. Ετσι αναγκαζόμαστε να κάνουμε αεροδιακομιδές. Πριν από περίπου 20 ημέρες αντιμετωπίσαμε ένα περιστατικό τραυματισμού ενός Ολλανδού τουρίστα που οδηγούσε buggy και ενεπλάκη σε τροχαίο στην κεντρική οδό του νησιού, δύο λεπτά μακριά από το νοσοκομείο. Ηταν μεθυσμένος. Διασωληνώθηκε σε εμάς, διακομίσθηκε αρχικά στη Ρόδο, όπου χειρουργήθηκε από νευροχειρουργό και εν συνεχεία στην Κρήτη για να εισαχθεί σε ΜΕΘ».
Στην Πάρο, από τα πέντε «σήματα» για τροχαίο που θα λάβει το ΕΚΑΒ, στα τρία θα έχει εμπλακεί και «γουρούνα». Οπως αναφέρουν στην «Κ» διασώστες του ΕΚΑΒ, «οι τουρίστες που τα νοικιάζουν στην πλειονότητά τους δεν έχουν ανέβει ξανά σε αυτό το όχημα. Βλέπουν ότι έχει τέσσερις τροχούς και το θεωρούν εύκολο και ακίνδυνο. Σε βαθμό, μάλιστα, που βάζουν και τα παιδιά τους να οδηγήσουν. Ομως αναποδογυρίζουν πολύ εύκολα στις στροφές. Και επίσης προκαλούν κυκλοφοριακό πρόβλημα στο νησί. Μας έχει τύχει πολλές φορές να κολλήσουμε με το ασθενοφόρο πίσω από μια “γουρούνα”. Καταλαμβάνουν χώρο στο οδόστρωμα και δεν μπορείς εύκολα να τα προσπεράσεις, ειδικά όταν οι τουρίστες δεν γνωρίζουν τους δρόμους και πηγαίνουν στη μέση».
«Εγώ εκτιμώ ότι οι “γουρούνες” δεν θα έπρεπε να κυκλοφορούν καν», αναφέρει στην «Κ» εργαζόμενος στο νοσοκομείο της Ρόδου. Οπως σημειώνει, «με το που βλέπουμε έναν τραυματία από τροχαίο, από την ανατομία των τραυμάτων ξέρουμε ότι είναι οδηγός “γουρούνας”. Συχνά σπασμένη λεκάνη για τον οδηγό. Ο συνοδηγός έχει τραύματα επειδή εκσφενδονίζεται από την πίσω θέση. Είναι σχεδόν καθημερινά τα περιστατικά». Οπως αναφέρει διασώστης του ΕΚΑΒ στα Δωδεκάνησα, «η κατάσταση έχει ξεφύγει. Εννέα στα δέκα τροχαία με “γουρούνα” είναι από σοβαρά έως θανατηφόρα. Δεν υπάρχει περίπτωση να έχει κάποιος ατύχημα με “γουρούνα” και να μην τραυματιστεί. Οι νέοι τουρίστες στην πλειονότητά τους τα οδηγούν γυμνοί από τη μέση και πάνω. Ακόμα και εάν δεν σπάσει κάτι, εφόσον συρθεί στην άσφαλτο θα έχει σοβαρά εγκαύματα». Ο διοικητής του νοσοκομείου της Ρόδου, Σταύρος Τσαντής, εκτιμά ότι το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό. «Κατανάλωση αλκοόλ από τους τουρίστες λες και δεν υπάρχει αύριο, πολύ μεγάλος συνωστισμός στο οδικό δίκτυο λόγω τουρισμού και έλλειψη αστυνόμευσης. Εκεί που με αυτές τις συνθήκες η πιθανότητα για ατύχημα είναι της τάξης του 20%-30%, με τις “γουρούνες” και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους αυξάνεται στο 50%-60%», σημειώνει.
«Ειδικό δίπλωμα»
Την ανάγκη να θεσπιστεί ειδική κατηγορία για τις «γουρούνες» σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση των οδηγών και τη χορήγηση διπλώματος τονίζει στην «Κ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκπαιδευτών Οδήγησης, Νικόλαος Γρέντζελος. «Για εμένα δεν αρκεί να έχει κάποιος δίπλωμα μηχανής ή αυτοκινήτου για να την οδηγήσει. Εχει πολλές ιδιαιτερότητες. Εχει διαφορετική συμπεριφορά στις στροφές και διαφορετικό όγκο σε σχέση με τα αυτοκίνητα και τις μηχανές. Εκτιμώ ότι όπως με τα διπλώματα, π.χ., σε μηχανές υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες ανάλογα με τα κυβικά, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια ξεχωριστή κατηγορία για τις “γουρούνες”».
Υβριδικό όχημα που μπορεί να ανατραπεί στις στροφές
Του Μπάμπη Παπαδάτου
Κενό ασφαλείας και εκπαίδευσης, αλλά και τεράστιο θέμα παιδείας και αντίληψης των οδηγών, με αφορμή τα σοβαρά τροχαία με τις «γουρούνες», και όχι μόνο με αυτές, εντοπίζει ο Κωνσταντίνος Μαρκουίζος-Ιαβέρης, εκπαιδευτής οδικής συμπεριφοράς, αναλύοντας το θλιβερό αυτό «φαινόμενο του καλοκαιριού» στην «Κ».
Οταν δίνεις εξετάσεις για δίπλωμα αυτοκινήτου οδηγείς αυτoκίνητο. Οταν εξετάζεσαι για μηχανή οδηγείς μηχανή. Δεν είναι κάτι ενδιάμεσο η «γουρούνα»; Ποιος έχει οδηγήσει ξανά;
«Οι “γουρούνες” είναι, ναι, κάτι ενδιάμεσο από μηχανάκι και αυτοκίνητο, όπως οι μοτοσικλέτες με τους δύο μπροστινούς τροχούς. Υπάρχουν μηχανές που σου δίνουν τη δυνατότητα να τις οδηγήσεις με δίπλωμα αυτοκινήτου. Δεν συμφωνώ με αυτό. Οταν οδηγείς ένα όχημα πρέπει να έχεις δίπλωμα γι’ αυτό που οδηγείς. Διότι η “γουρούνα” έχει μια διαφορετική συμπεριφορά σχετικά με τον χειρισμό της. Επειδή είναι πισωκίνητη, δεν είναι εύκολο να στρίψει. Δηλαδή, όταν στρίβεις το τιμόνι, αν πατήσεις γκάζι σε πάει ευθεία επειδή έχει μπλοκέ πίσω (δηλαδή οι δύο πίσω τροχοί γυρίζουν το ίδιο, δεν γυρίζει ο ένας πιο πολύ από τον άλλον). Η πίσω κίνηση σπρώχνει μπροστά και αν δώσεις ώθηση, μοιραία δεν θα στρίψεις. Θέλει προσεκτικό χειρισμό. Φυσικά, αν οδηγείς γρήγορα, επειδή το όχημα αυτό είναι στενό, αν επιχειρήσεις να στρίψεις απότομα μπορεί να τουμπάρει. Το ίδιο συμβαίνει με οποιοδήποτε μοτοσικλετάκι. Αν στρίψεις απότομα είναι σίγουρο ότι θα πέσεις. Η “γουρούνα” δεν είναι παιχνίδι. Σου δίνει μια ψευδαίσθηση αυτοκινήτου, αλλά δεν είναι έτσι», τονίζει.
«Οταν οδηγείς ένα όχημα πρέπει να έχεις δίπλωμα γι’ αυτό που οδηγείς», λέει ο Κωνσταντίνος Μαρκουίζος-Ιαβέρης και εξηγεί τις ιδιαιτερότητες των τετράτροχων μοτοσικλετών.
Οδηγική παιδεία
Φταίει όμως το μηχανάκι ή το αυτοκίνητο ή τελικά η οδηγική παιδεία μας; Ο κ. Μαρκουίζος-Ιαβέρης λέει: «Δεν φταίει μόνο η “γουρούνα”, σαφέστατα. Συμβαίνει ό,τι περίπου με τα άλλα οχήματα. Είναι ένα καλοκαιρινό φαινόμενο που παρατηρείται στα νησιά επειδή μπορεί κάποιος να οδηγήσει με δίπλωμα αυτοκινήτου ένα μηχανάκι τετράτροχο, το οποίο “σκοτώνει” όπως “σκοτώνουν” και τα άλλα οχήματα και μηχανάκια. Δεν “σκοτώνει” περισσότερο. Παράδειγμα, ένας που έρχεται από το εξωτερικό στην Ελλάδα και έχει δίπλωμα, αλλά δεν οδηγεί ποτέ, και πάει στο νησί και καλείται να οδηγήσει ένα μηχανάκι, δεν είναι πιο ασφαλές ένα μηχανάκι από τη “γουρούνα”. Είναι το ίδιο και χειρότερο, θα έλεγα. Απλώς μπαίνει κάποιος επάνω και με τη συμπεριφορά του πάει και τσακίζεται. Οταν δεν ξέρεις να οδηγείς όχι μόνο το μηχανάκι και τη “γουρούνα”, αλλά και το αυτοκίνητο, τότε ευθύνεται η συμπεριφορά κι όχι το όχημα. Αρα καταδικάζουμε τη συμπεριφορά όσων πηγαίνουν εκεί, χωρίς εξοπλισμό, ουσιαστικά οδηγούν “γυμνοί”, μόνο με ένα μαγιό, χωρίς καν παπούτσια, αλλά με σαγιονάρα, χωρίς κράνος, γάντια κ.τ.λ., κάτι που αυξάνει το ποσοστό ατυχήματος και σοβαρού τραυματισμού».
Και συνεχίζει: «Οταν δίνεις δίπλωμα για 50άρι μηχανάκι που βρίσκεις στα νησιά, κάνεις απλώς έναν “σαλίγκαρο”, δεν κάνεις τίποτα ουσιαστικά. Ούτε εξετάσεις κάνεις, ούτε μαθήματα. Μαθαίνεις μόνο ισορροπία όπως στο ποδήλατο και πας και δίνεις με την υπογραφή του πατέρα σου σε τμήμα Τροχαίας. Το ότι έμαθες να κρατάς ισορροπία –που λένε αυτή την ηλιθιότητα ότι είναι σαν το ποδήλατο, πως άμα μάθεις, κάνεις– είναι λάθος. Ουσιαστικά, ούτε ποδήλατο ξέρουν, απλώς κρατούν ισορροπία πηγαίνοντας ευθεία. Ούτε το ποδήλατο είναι τόσο απλό όσο θέλουν να το λένε. Και το πατίνι που είναι πάρα πολύ επικίνδυνο μεταφορικό μέσο. Αρα, πρώτα να μάθουν οι οδηγοί να προστατεύουν τους εαυτούς τους και μετά τους άλλους. Και γι’ αυτό βλέπεις τους τουρίστες που έρχονται, “εξελληνίζονται” και αποθρασύνονται τελείως, γιατί ξέρουν ότι εδώ είναι “μπάτε, σκύλοι, αλέστε”. Εφόσον έρχονται οι τουρίστες από άλλα κράτη θα πρέπει να υπάρχει η κατάλληλη αστυνόμευση γιατί οι περισσότεροι εξ αυτών είναι “γυμνοί” και με την ενοικίαση θα πρέπει να λαμβάνεις υποχρεωτικά και το κράνος, και ο ενοικιαστής να δίνει συντηρημένο όχημα και προστατευτικά στους πελάτες του κι αυτοί να τα φορούν, αλλιώς να υπάρχει αυστηρή ποινή και κυρίως με τα αλκοτέστ, όπου οι περισσότεροι πηγαίνουν στα νησιά με στόχο να μεθύσουν. Η οδήγηση δεν είναι πλάκα. Είναι κάτι πολυσύνθετο και δεν μπορείς να οδηγείς με σορτσάκι και σαγιονάρα, πόσο μάλλον μεθυσμένος».
