Ηταν 4 Σεπτεμβρίου του 2006 όταν το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης επέστρεφε στην Ελλάδα -εν μέσω πανηγυρικής τελετής- ένα μικρό, αλλά πολύτιμο θραύσμα από τη Ζωφόρο του Παρθενώνα, κομμάτι της συλλογής του από το 1871. Για πρώτη φορά ένα ευρωπαϊκό ίδρυμα έδειχνε και σε «άλλους» στην Ευρώπη, τον δρόμο για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Δεκαεπτά χρόνια αργότερα -συμβολικά σε αυτόν τον ίδιο χώρο- μία ομάδα Ελλήνων ομογενών, που μόλις πριν από λίγες ημέρες ανακοίνωσε τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ελληνισμού, ετοιμάζεται να βάλει και πάλι στο τραπέζι τη συζήτηση για τα Μάρμαρα. Μέσω της εναρκτήριας εκδήλωσης που προγραμματίζεται για το φθινόπωρο, με θέμα την επιστροφή των Γλυπτών, το νεοσύστατο ίδρυμα φιλοδοξεί να δώσει το πρώτο στίγμα από τις πολύπλευρες δράσεις του.
Μία συμμαχία του απόδημου Ελληνισμού στην Ευρώπη
«Πιστεύουμε ότι είναι μια μοναδική ευκαιρία σε αυτόν τον ιστορικό χώρο της αίθουσας του Παλαιού Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, να περάσουμε τις θέσεις της Ελλάδας για το θέμα του επαναπατρισμού των Μαρμάρων, στην “καρδιά” της Ευρώπης. Στόχος μας, σε συνεργασία και με το δίκτυο Ελληνικών Συλλόγων και Φορέων Ρήνου-Νέκαρ, είναι να ευαισθητοποιήσουμε αυτό το κοινό, διότι παράλληλα με το Βρετανικό Μουσείο, υπάρχουν και άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία, όπως της Βιέννης, της Κοπεγχάγης, του Παρισιού, που έχουν στην κατοχή τους θραύσματα και μέρη του Παρθενώνα. Είναι καιρός πλέον να ανοίξει -και εδώ- η συζήτηση για την επιστροφή τους», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Μπακόλας, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ελληνισμού, προσθέτοντας ότι στην εκδήλωση θα συμμετέχουν εκπρόσωποι από τον γερμανικό πολιτικό και πολιτισμικό χώρο, καθώς και διακεκριμένοι Ελληνες επιστήμονες του εξωτερικού, όπως ο ιστορικός Αγγελος Χανιώτης και η διεθνολόγος Κατερίνα Τιτή.
«Σκοπός μας είναι να δώσουμε μεγαλύτερη φωνή στη θέση της Ελλάδας για τα Μάρμαρα, ώστε ενωμένοι πανευρωπαϊκά να έχουμε μεγαλύτερη απήχηση», λέει από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ιδρύματος Φίλιππος Κοτσαρίδης, υπενθυμίζοντας ότι στην Ευρώπη σήμερα ζουν περισσότεροι από 1,1 εκατ. Έλληνες και Ελληνίδες. «Τόσες φωνές δεν είναι λίγες», τονίζει.
Η αρχή έγινε από το Μανχάιμ
Η ιδέα για τη σύσταση του Ιδρύματος που σκοπεύει να αναδείξει και άλλα μείζονα θέματα για τον Ελληνισμό ξεκίνησε το περασμένο φθινόπωρο από ένα ταξίδι ομογενών στο Μανχάιμ της Γερμανίας. Σε ημερίδα για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στην Ευρώπη, εκπρόσωποι ελληνικών κοινοτήτων και φορέων άρχισαν να βλέπουν «με καλό μάτι» την προοπτική μιας ενωμένης ομογένειας στην Ευρώπη, ακολουθώντας το παράδειγμα των δυναμικών ιδρυμάτων, που έχουν συγκροτήσει εδώ και χρόνια Ελληνες της Αμερικής.
«Διαπιστώσαμε ότι τα προβλήματα που απασχολούν την ευρωπαϊκή ομογένεια είναι κοινά. Είναι η προσπάθεια να διατηρήσουμε την ελληνική πολιτισμική μας ταυτότητα και σε αυτό θα μπορούσε να συμβάλει η ύπαρξη ενός φορέα, ο οποίος θα συντονίζει διακρατικά δραστηριότητες που αφορούν όλο τον Ελληνισμό. Σκοπός του Ιδρύματος ουσιαστικά είναι να ενώσει την ομογένεια και να τής δώσει οντότητα», λέει στην «Κ» ο κ. Μπακόλας, ο οποίος ζει στη Γερμανία. Το Ίδρυμα, το οποίο αυτήν τη στιγμή εκπροσωπείται από τρεις χώρες -Βέλγιο, Γερμανία και Γαλλία- σύντομα θα διευρυνθεί, καθώς ήδη δέχεται αιτήσεις φορέων από όλη την Ευρώπη.
«Κάθε Ελληνας που ζει εκτός συνόρων είναι ενεργός πολίτης»
Ενα από τα φλέγοντα ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο νέος φορέας είναι αυτό της Παιδείας. Η Σέτα Θεοδωρίδη, πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας του Παρισιού -που φέτος συμπληρώνει 100 χρόνια από την ίδρυσή της- και μέλος του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ελληνισμού, επιμένει τα τελευταία εννέα χρόνια που βρίσκεται στην προεδρία να αναδεικνύει το θέμα της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό, τονίζοντας ότι πρέπει να λυθούν διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μαθητές ελληνικής καταγωγής στα σχολεία της Ευρώπης.
«Η ελληνική πολιτεία έχει αφήσει τον φάκελο “Παιδεία Ομογενών” στο κάτω μέρος της στοίβας των προβλημάτων της Παιδείας και εφόσον οι μαθητές του εξωτερικού δεν αποτελούν το σημαντικότερο ζήτημα για οποιαδήποτε κυβέρνηση, το πρόβλημα δυστυχώς διαιωνίζεται», εξηγεί στην «Κ».
Η κ. Θεοδωρίδη ζει στη Γαλλία από το 1969 -όταν οι γονείς της εγκατέλειψαν την Ελλάδα της δικτατορίας- και για πολλά χρόνια πλάι στον σύζυγό της, χορευτή και στενό συνεργάτη της Μελίνας Μερκούρη, διέγραψε λαμπρή πορεία στον χώρο της μουσικής. Η απόφασή της να ενταχθεί στο νέο αυτό Ιδρυμα, μαζί με άλλους «συμπολίτες της στην Ευρώπη» από τον χώρο της επιστήμης, της εκπαίδευσης και της οικονομίας, την κάνει να αισιοδοξεί για το μέλλον του απόδημου Ελληνισμού. Για το μέλλον που θα έχουν -εκτός Ελλάδας- οι κόρες και τα εγγόνια της.
«Κανείς δεν εγκαταλείπει την πατρίδα του για ασήμαντο λόγο. Το ελληνικό κράτος ποτέ δεν έλαβε υπόψη ότι είμαστε οι πραγματικοί πρεσβευτές του Ελληνισμού στη διασπορά και ότι κάνουμε το παν για να μεγαλώσουμε τα παιδιά και τα εγγόνια μας με τα ελληνικά ήθη και έθιμα, με την αγάπη για την πατρίδα μας», λέει η κ. Θεοδωρίδη και προσθέτει: «Μέσω αυτού του εγχειρήματος, προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι κάθε Ελληνας που ζει εκτός συνόρων είναι ενεργός πολίτης, παράγει πολιτισμό, μπορεί και συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πολιτικό γίγνεσθαι συνεισφέροντας στη χώρα υποδοχής αλλά και στην πατρίδα του. Στο Παρίσι, στη Φρανκφούρτη, στις Βρυξέλλες, όπως και παντού στην Ευρώπη, τα προβλήματά μας μπορούν να επιλυθούν, εφόσον πλέον θα μιλάμε όλοι μαζί με μια φωνή».
Προτεραιότητες
Στις προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ελληνισμού θα τεθούν, διευκρινίζει ο αντιπρόεδρός του Δημήτρης Μπακόλας, κάποια πρόσθετα σημαντικά ζητήματα για τους Ελληνες του εξωτερικού, όπως αυτό της διπλής φορολογίας που αναδείχθηκε πρόσφατα, αλλά και το διαχρονικό ζήτημα της ψήφου των αποδήμων.
«Η εντύπωση που έχουμε είναι ότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον από πλευράς ελληνικής πολιτείας για ουσιαστικό διάλογο στα προβλήματα της ομογένειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον εκλογικό νόμο για την ψήφο των αποδήμων Ελλήνων δεν ζητήθηκαν από τα ελληνικά κόμματα οι θέσεις μας για ένα θέμα που μάς αφορά αποκλειστικά», τονίζει.
Ο Δ. Μπακόλας εργάζεται ως γιατρός στη μητροπολιτική περιοχή του Ρήνου-Νέκαρ, όπου υπολογίζεται ότι σήμερα ζουν περίπου 10.000 Ελληνες. Οπως λέει στην «Κ», η Γερμανία τού έδωσε πολλές προσωπικές και επαγγελματικές ευκαιρίες, ενώ ο ίδιος αισθάνεται Ευρωπαίος πολίτης με ελληνικές ρίζες. Αλλά δεν ξεχνάει και κάποιες δυσάρεστες συμπεριφορές Γερμανών συμπολιτών του, οι οποίες, ωστόσο τον βοήθησαν να γίνει περισσότερο δραστήριος στην ελληνική κοινότητα της περιοχής του.
«Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν ότι μπορούν να μιλούν ή να συμπεριφέρονται απαξιωτικά, λόγω του ελληνικού ονόματός μου. Ειδικά η περίοδος της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα ήταν πολύ δύσκολη για ολόκληρο τον απόδημο ελληνισμό στη Γερμανία» λέει, τονίζοντας πάντως ότι η θετική εμπειρία στη χώρα υπερτερεί των μεμονωμένων αρνητικών περιστατικών.
Δράσεις που στηρίζουν τον ελληνικό πολιτισμό
Η έδρα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ελληνισμού ορίστηκε στις Βρυξέλλες. Εκεί ζει και εργάζεται, ως φοροτεχνικός-οικονομολόγος, ο πρόεδρός του Φίλιππος Κοτσαρίδης, ο οποίος γνωρίζει τα θέματα των ομογενών και από τη θέση του επικεφαλής της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών.
«Είχα το προνόμιο να μεγαλώσω σε ένα κράτος δικαίου με ίσες ευκαιρίες και πολλές επαγγελματικές προοπτικές, ωστόσο η καρδιά μου χτυπάει ελληνικά. Στην ουσία αυτή η αγάπη είναι που με υποκινεί να χρησιμοποιήσω το “know-how” που έχω αποκτήσει στο εξωτερικό για το καλό της πατρίδας», λέει στην «Κ».
Νιώθοντας τεράστιο ενθουσιασμό για το εγχείρημα που μόλις ξεκίνησε, θέλησε να στείλει το δικό του αισιόδοξο μήνυμα, εκ μέρους των μελών του Ιδρύματος που ζουν στο εξωτερικό: «Οι Ελληνες της Ομογένειας πάμε μπροστά, κάνουμε δράσεις που στηρίζουν τον ελληνικό πολιτισμό και συμβάλλουμε ουσιαστικά στη θετική ακτινοβολία της χώρας. “Μετράμε” και μας υπολογίζουν όπου κι αν βρισκόμαστε».
