Οι βίαιες αλλαγές στη διαχρονική εξέλιξη του πλανήτη μας, τις οποίες εμείς ονομάζουμε φυσικές καταστροφές, ανεξάρτητα αν στη σύγχρονη εποχή έχουν και ανθρωπογενή συνιστώσα, επηρεάζουν καταλυτικά την ανθρωπότητα σε πολλαπλά επίπεδα, κινδύνου απώλειας ζωής, οικονομικής καταστροφής και κοινωνικής αποσάθρωσης.
Βρισκόμαστε όμως στην ευτυχή θέση όπου η ανθρωπότητα έχει κάνει άλματα στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνικών και εργαλείων για να μετριάσει τα αποτελέσματά τους ή και να αποφύγει τη μεγάλη καταστροφικότητά τους. Ενας από τους πυλώνες, λοιπόν, των υποχρεώσεων ενός σύγχρονου κράτους δικαίου είναι η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων για την προστασία του πολίτη και του περιβάλλοντος. Τα επιτεύγματα της επιστήμης, δυστυχώς, δεν τα παρακολουθεί επαρκώς η πολιτεία. Εξάλλου και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναδείξει την αναγκαιότητα της συνεργασίας επιχειρησιακών και επιστημονικών φορέων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ενώ λοιπόν η ανάγκη στενής συνεργασίας της πολιτείας με τους επιστημονικούς φορείς είναι καταφανής, σε αυτό το πεδίο υπάρχει διαχρονική υστέρηση από το κράτος, που υπό το βάρος των συνθηκών της κλιματικής κρίσης την οποία βιώνουμε δεν επιτρέπεται. Ως ένα παράδειγμα αναφέρω ότι ενώ ο νόμος 4662/2020 συστήνει Επιστημονικό Συμβούλιο Πολιτικής Προστασίας (ΕΣΠΠ), ως μόνιμο συμβουλευτικό όργανο του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας, μια πολύ θετική διάταξη, δυστυχώς ακόμη δεν φαίνεται να έχει ενεργοποιηθεί. Στο ΕΣΠΠ ορίζεται να συμμετέχουν και εκπρόσωποι ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων, που έχουν αναπτύξει καινοτόμες υπηρεσίες και εργαλεία σχετικά με την πρόγνωση, τον εντοπισμό, την παρακολούθηση και τη διαχείριση αποτελεσμάτων καταστροφών.
Στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), το πρώτο ερευνητικό κέντρο της νεότερης Ελλάδας, αναπτύσσονται πολλά εργαλεία και υπηρεσίες σχετικές με θέματα φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, μέσα από την πρωτογενή έρευνα αιχμής που εκπονείται από τους ερευνητές μας και μέσω διεθνών συνεργασιών με τα πιο έγκριτα ΑΕΙ και φορείς του εξωτερικού. Στο πλαίσιο δράσης των έξι επιχειρησιακών μονάδων του ΕΑΑ, που αξιοποιούν δεδομένα από πάνω από 800 επίγειους μετρητικούς σταθμούς του ΕΑΑ, αλλά και δεδομένα από πολλαπλούς δορυφόρους, παράγεται ένας πλούτος καινοτόμων υπηρεσιών και εργαλείων που είναι διαθέσιμος σε όποιον τις χρειάζεται και προς τούτο έχουμε επανειλημμένα έρθει σε επαφή με αρμόδιους φορείς, λίγοι εκ των οποίων, όπως η Περιφέρεια Αττικής, τα αξιοποιεί συστηματικά. Αναφέρω επιπλέον ότι κάποιες από τις υπηρεσίες μας τις χρησιμοποιούν φορείς πολιτικής προστασίας χωρών του εξωτερικού.
* Ο κ. Μανώλης Πλειώνης είναι καθηγητής, διευθυντής και πρόεδρος Δ.Σ. Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
