Συνεχείς εβδομάδες καύσωνα στη Βόρεια Αμερική, στην Ευρώπη, στην Ασία και αλλού προλείαναν το έδαφος για να αναδειχθεί ο φετινός Ιούλιος ο θερμότερος μήνας που έχει καταγραφεί ποτέ. Η εκτίμηση προέρχεται από την ευρωπαϊκή υπηρεσία επιθεώρησης του κλίματος και αποτελεί ένα ακόμη ρεκόρ σε αυτήν την πρωτόγνωρη χρονιά όσον αφορά τις παγκόσμιες θερμοκρασίες.
Τον περασμένο μήνα ο πλανήτης βίωσε τον θερμότερο Ιούνιο από όταν άρχισαν να τηρούνται αρχεία, το 1850. Και οι πιθανότητες μεγαλώνουν ότι το 2023 θα καταλήξει να αντικαταστήσει το 2016 ως η θερμότερη χρονιά.
«Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που επηρέασαν εκατομμύρια ανθρώπους τον Ιούλιο είναι δυστυχώς η σκληρή πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής και αποτελούν μια πρόγευση για το μέλλον», λέει ο γενικός γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO), Πέτερι Τάαλας, σε ανακοίνωσή του. «Η ανάγκη για μείωση των εκπομπών ρύπων είναι πιο επείγουσα από ποτέ».
Περίοδος ακραίας ζέστης
Ο κόσμος έχει εισέλθει σε μια πολυετή περίοδο ακραίας ζέστης, κατά την οποία οι συνέπειες των συνεχιζόμενων εκπομπών αερίων που παγιδεύουν τη θερμότητα ενισχύονται από το φαινόμενο Ελ Νίνιο που σχετίζεται με θερμότερες συνθήκες σε πολλές περιοχές. Ακόμη κι έτσι όμως, όταν η μέση θερμοκρασία του πλανήτη καταρρίπτει τα ρεκόρ με τόσο μεγάλη διαφορά σε σχέση με άλλες χρονιές, όπως συμβαίνει από τις αρχές Ιουνίου, εγείρονται ερωτήματα μήπως το κλίμα διαμορφώνεται και από άλλους παράγοντες, εξηγεί η Κάρεν Α. Μακίνον, επιστήμονας του κλίματος και στατιστικολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας με έδρα το Λος Αντζελες. Αυτά τα στοιχεία είναι λιγότερο γνωστά και κατανοητά από την υπερθέρμανση και το Ελ Νίνιο. «Αναμένουμε ότι το ρεκόρ θα καταρριφθεί με τόσο μεγάλη διαφορά, με δεδομένους αυτούς τους δύο παράγοντες; Ή όχι; Υπάρχει κάποιος άλλος παράγοντας που βλέπουμε να παίζει ρόλο;».
Πολλά μέρη του κόσμου εξακολουθούν να «ψήνονται», καθώς ο Ιούλιος μετράει τις τελευταίες του ημέρες. Στις ΗΠΑ ένας επικίνδυνος καύσωνας επικρατεί από την Πέμπτη στα βορειοανατολικά και στον κεντρικό Ατλαντικό, ενώ οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούσαν ανησυχίες στα νοτιοδυτικά και στις κεντρικές ΗΠΑ. Μεγάλα τμήματα της Βόρειας Αφρικής, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Τουρκίας δοκιμάζονταν από τη ζέστη. Πυρκαγιές, που επιτείνονταν από την ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες, σάρωσαν τον Καναδά και τη Μεσόγειο.
«Τα ακραία φαινόμενα που επηρέασαν εκατομμύρια ανθρώπους είναι η σκληρή πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής», ανέφερε ο Πέτερι Τάαλας.
Μελετητές που ανέλυσαν τους τιμωρητικούς καύσωνες του Ιουλίου στις νοτιοδυτικές ΗΠΑ, στο βόρειο Μεξικό και στη Νότια Ευρώπη δήλωσαν αυτήν την εβδομάδα ότι αυτές οι θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν στις συγκεκριμένες περιοχές επί αρκετές ημέρες θα ήταν αδύνατο να σημειωθούν χωρίς τη συνέργεια της κλιματικής αλλαγής, απότοκου της ανθρώπινης δραστηριότητας. Παρ’ όλα αυτά οι επιστήμονες θα χρειαστεί να προβούν σε περαιτέρω έρευνες για να καταλάβουν την ανησυχητική έκταση στην οποία η επιφάνεια του πλανήτη ήταν κατά μέσον όρο ζεστότερη απ’ ό,τι συνήθως αυτό το καλοκαίρι, επισημαίνει η Εμιλι Μπέκερ, ειδική στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι.
Οι εκπομπές αερίων
Οι εκπομπές αερίωνΟι εκπομπές από τα ορυκτά καύσιμα που προκαλούν τη συσσώρευση θερμότητας κοντά στην επιφάνεια της Γης παίζουν αναμφισβήτητα ρόλο. Από τη Βιομηχανική Επανάσταση, οι άνθρωποι έχουν απελευθερώσει 1,6 τρισ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αυτό έχει οδηγήσει στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο αυτή η πρόσθετη θερμότητα διανέμεται σε όλο τον πλανήτη διαμορφώνεται ακόμη από ένα σύνθετο μείγμα παραγόντων. Γι’ αυτό ο εντοπισμός των στοιχείων που βρίσκονται πίσω από τους φετινούς καύσωνες θα χρειαστεί κάποιο χρόνο, αναφέρει η δρ Μπέκερ. «Θα χρειαστεί αρκετή έρευνα για να ερμηνεύσουμε τι συμβαίνει και αν θα δούμε το ίδιο φαινόμενο του χρόνου ή σε δέκα χρόνια από τώρα».
Ενας παράγοντας που δεν έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντικός μέχρι στιγμής αυτό το καλοκαίρι, τουλάχιστον στη Βόρεια Αμερική, είναι το Ελ Νίνιο. Το κυκλικό φαινόμενο εμφανίζεται όταν η επιφάνεια του κεντρικού τροπικού Ειρηνικού ωκεανού είναι θερμότερη απ’ ό,τι συνήθως. Η άφιξή του, που φέτος σημειώθηκε στα τέλη της άνοιξης, προκαλεί μια σειρά από αλλαγές στη συμπεριφορά των ανέμων και τις βροχοπτώσεις σε όλο τον κόσμο. Ομως οι άμεσες συνέπειές του είναι αισθητές στον τροπικό και στον απώτερο δυτικό Ειρηνικό ωκεανό, σε χώρες όπως η Ινδονησία.
Ωκεανοί και αεροχείμαρροι
Ο καλοκαιρινός καύσωνας θα μπορούσε ακόμη να επηρεάσει τον τρόπο που θα εξελιχθεί το Ελ Νίνιο αργότερα φέτος και το 2024. Μεγάλα τμήματα των ωκεανών του πλανήτη ήταν θερμότερα από τον μέσο όρο. Αν αυτό συνεχιστεί το φθινόπωρο και τον χειμώνα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ισχυρότερες καταιγίδες με μεγαλύτερες βροχοπτώσεις σε περιοχές στις οποίες καταγράφονται τέτοια φαινόμενα. Οσον αφορά τους παράγοντες πέραν της υπερθέρμανσης που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τους καύσωνες, οι επιστήμονες εξετάζουν δυνάμει αλλαγές στους αεροχειμάρρους, τα ποτάμια αέρα που επηρεάζουν τα μετεωρολογικά συστήματα στον πλανήτη.
Στο βόρειο ημισφαίριο, η διαφορά της θερμοκρασίας μεταξύ Αρκτικής και Ισημερινού διατηρεί σε κίνηση τον υποτροπικό αεροχείμαρρο. Καθώς οι άνθρωποι θερμαίνουν τον πλανήτη, οι διαφορές αυτές στη θερμοκρασία μικραίνουν, εξέλιξη που θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποδυνάμωση του αεροχειμάρρου και στη χρονική παράταση των κυμάτων καύσωνα. «Μέχρι στιγμής, πάντως, οι αποδείξεις είναι ατελείς», λέει ο Τιμ Γούλινγκς, καθηγητής Κλιματικής Αλλαγής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Δεν είναι σαφές ότι ο αεροχείμαρρος έχει αποδυναμωθεί». Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο, ο δρ Γούλινγκς και τέσσερις άλλοι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η υπερθέρμανση μετακίνησε τους αεροχειμάρρους, σε αμφότερα τα ημισφαίρια, προς τους πόλους τις τελευταίες δεκαετίες. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να ερμηνευθεί αυτή η μετακίνηση. Αν όμως συνεχιστεί, θα μπορούσαν υποτροπικές περιοχές να γίνουν πιο επιρρεπείς σε καύσωνες και ξηρασία.
