H VieVinum είναι η μεγαλύτερη και σημαντικότερη έκθεση οίνου της Αυστρίας. Πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια και συγκαταλέγεται σε εκείνες τις λίγες που έχουν τέτοιο κύρος ώστε να επηρεάζουν καθοριστικά τις διεθνείς τάσεις και εξελίξεις στον χώρο του κρασιού. Tην άνοιξη του 2024, επί τρεις ημέρες (25-27 Μαΐου), 600 και πλέον μεγάλα οινοποιεία από όλο τον κόσμο θα παρουσιάσουν τα προϊόντα τους στις αίθουσες του Χόφμπουργκ, του πάλαι ποτέ ανακτόρου της δυναστείας των Αψβούργων, στη Βιέννη. Τιμώμενη χώρα της επόμενης VieVinum θα είναι η Ελλάδα. Οταν οι άνθρωποι του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ) ενημερώθηκαν σχετικά από τους διοργανωτές της χάρηκαν πολύ αλλά και ξαφνιάστηκαν. «Γιατί επιλέξατε εμάς;», ρώτησαν. «Επειδή τα ελληνικά κρασιά είναι η αδυναμία των καλύτερων οινοχόων μας. Εκείνοι σας πρότειναν κι εμείς τους εμπιστευόμαστε», απάντησαν οι Αυστριακοί. Φαίνεται πως η διπλωματία του οίνου αποδίδει, αν γίνεται οργανωμένα και στοχευμένα. Μόλις τον περασμένο Ιούνιο, μια ομάδα οινοχόων από ευρωπαϊκά εστιατόρια βραβευμένα με αστέρια Μισελέν είχε ταξιδέψει στην Κρήτη και τη Σάμο, προσκεκλημένη του ΣΕΟ. Είχε προηγηθεί, τον Αύγουστο του 2022, αντίστοιχο ταξίδι στη Βόρεια Ελλάδα, την Πελοπόννησο και τη Σαντορίνη. Και στις δύο περιπτώσεις, οι φιλοξενούμενοι επέστρεψαν στις χώρες τους ενθουσιασμένοι. Ανάμεσά τους ήταν πολλοί από τη Γερμανία (πρώτη χώρα στην Ευρώπη σε εισαγωγές ελληνικών κρασιών) αλλά και την Αυστρία (ραγδαία ανερχόμενη δύναμη στον χώρο).
Αυτές οι προσπάθειες προβολής και ανάδειξης του ελληνικού κρασιού δεν είναι βέβαια καινούργιες. Οι Ελληνες οινοποιοί εργάζονται συντεταγμένα, με συνέπεια και αφοσίωση, εδώ και αρκετά χρόνια. Στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, μεσούσης της οικονομικής κρίσης, υπήρξαν τα πρώτα ενθαρρυντικά σημάδια πως οι κόποι τους θα καρποφορήσουν. Τότε που το Forbes έγραφε πως «κατά μάλλον ειρωνικό τρόπο, μια από τις χειρότερες οικονομικές περιόδους για την Ελλάδα συμπίπτει με μια από τις πιο ακμαίες για τα κρασιά της», το Bloomberg προέτρεπε τους αναγνώστες του «βοηθήστε την ελληνική οικονομία… πίνοντας» και οι New York Times έπλεκαν σε απανωτά άρθρα το εγκώμιο του Ασύρτικου, συγκρίνοντας τη σαντορινιά ποικιλία με τα φημισμένα Sancerre και Chablis.
Πρώτα οι ΗΠΑ
«Τα λιθαράκια που άρχισαν να μπαίνουν εκείνη την περίοδο οδήγησαν στο στιβαρό οικοδόμημα που πλέον έχει δημιουργηθεί σήμερα», λέει στην «Κ» η Σοφία Πέρπερα, υπεύθυνη μάρκετινγκ του ΣΕΟ, που έχει στο αρχείο της πολλά ογκώδη ντοσιέ με διθυραμβικά δημοσιεύματα από τον διεθνή έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. «Οι εντυπωσιακές εξαγωγές μας δεν προέκυψαν από τη μια μέρα στην άλλη, χρειάστηκε χρόνος για να ωριμάσουν οι συνθήκες. Η σοβαρή δουλειά που έγινε αρχικά στις ΗΠΑ και στον Καναδά –όπου επί μια δεκαπενταετία διατηρούσαμε Γραφείο Τύπου– επηρέασε σταδιακά όλες τις αγγλόφωνες χώρες. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που συμβαίνει στη Μεγάλη Βρετανία, όπου το ελληνικό κρασί διαγράφει μια λαμπρή πορεία».
Τι άλλο έχει συμβάλει σε αυτή την επιτυχία; «Το πνεύμα συνεργασίας, σύμπνοιας και αλληλεγγύης των οινοποιών μας», τονίζει η κ. Πέρπερα. «Προτάσσουν το συλλογικό και μακροπρόθεσμο όφελος απέναντι στο ατομικό και βραχυπρόθεσμο. Θα φανεί κοινότoπο αλλά ξέρουν καλά πως η ισχύς βρίσκεται εν τη ενώσει. Δεν συμφέρει κανέναν να υπάρχει μόνο ένα Ασύρτικο, ένα Αγιωργίτικο ή ένα Ξινόμαυρο στις λίστες των ξένων εστιατορίων. Το ζητούμενο είναι να δημιουργηθούν νέες κατηγορίες ελληνικών ποικιλιών, που θα περιλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερες ετικέτες, όπως συμβαίνει με τις Βουργουνδίες ή τα Riesling, για παράδειγμα. Κι αυτό, χάρη στην επιμονή τους, έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει».
Το παράδειγμα της βρετανικής αγοράς αναφέρει στην κουβέντα μας και ο Στέλιος Μπουτάρης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Κυρ-Γιάννη και πρόεδρος της Ενωσης Οινοποιών Βορείου Ελλάδος. «Δεν πιάνουμε απλώς το νήμα από εκεί όπου το είχαμε αφήσει προ κορωνοϊού. Εχουμε πετύχει ένα τεράστιο άλμα. Το ελληνικό κρασί έχει γίνει διεθνώς μόδα. Κι αυτό ώς έναν βαθμό συνδέεται με την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος μας. Ολοένα και λιγότεροι ταξιδιώτες λένε “θα πάω στην Ελλάδα για φθηνές διακοπές με χωριάτικη σαλάτα και ρετσίνα”. Οι περισσότεροι αποζητούν την ποιότητα και τη μοναδικότητα και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν παραπάνω για ξεχωριστές γαστρονομικές και οινικές, μεταξύ άλλων, εμπειρίες. Αυτό έχει αντίκτυπο και στις χώρες που αγοράζουν τα κρασιά μας. Ακόμα και στη Γερμανία, η έμφαση δεν δίνεται πια μόνο στην ποσότητα αλλά και στην ποιότητα· βγαίνουν σιγά σιγά από τα ράφια οι δίλιτρες συσκευασίες και μπαίνουν οι φιάλες των 750 ml», τονίζει. Το Ασύρτικο παραμένει αιχμή του δόρατος, όπως επιβεβαιώνει ο κ. Μπουτάρης.
«Ακόμα και το δικό μας “Ασύρτικο του βουνού” έχει φτάσει να πουλάει 200.000 φιάλες ετησίως. Μας το ζήτησε η αγγλική αλυσίδα σούπερ μάρκετ Tesco. Δεν καταλήξαμε σε συμφωνία, όμως μια άλλη αλυσίδα, τα Aldi, αγόρασαν από το Κτήμα Αλφα 400.000 φιάλες. Καταλαβαίνετε ότι έχουμε να κάνουμε με πραγματική εκτόξευση των κρασιών μας, που οφείλεται στη σκληρή δουλειά και στην εξωστρέφεια του κλάδου μας».
«Ολοένα και λιγότεροι ταξιδιώτες λένε “θα πάω στην Ελλάδα για φθηνές διακοπές με χωριάτικη και ρετσίνα”. Οι περισσότεροι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για ξεχωριστές οινικές εμπειρίες».
Οι αριθμοί
Αδιάψευστοι μάρτυρες οι αριθμοί. Το 2022, για πρώτη φορά, οι εξαγωγές ελληνικού κρασιού άγγιξαν τα 100 εκατ. ευρώ (30.000 τόνοι): περίπου 57 εκατ. εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης (+21% από το 2021 και +8,5% από τον μέσο όρο πενταετίας) και 42 εκατ. προς τρίτες χώρες (+11% από το 2021 και +59% από τον μέσο όρο πενταετίας). Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 26% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, στον Καναδά 8,3%, στη Γερμανία 8,2% και στη Μεγάλη Βρετανία 12%. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η μέση τιμή μονάδας πώλησης προς την Ευρώπη ανήλθε σε 2,58 ευρώ ανά κιλό (+10% από το 2021) και 5,34 ευρώ ανά κιλό προς τρίτες χώρες (+14% από το 2021). Πουλάμε περισσότερο και ακριβότερα, δηλαδή.
«Η εφαρμογή του στρατηγικού σχεδιασμού μας έχει αρχίσει να αποδίδει. Είμαστε πια υπολογίσιμη δύναμη σε αγορές τις οποίες προσπαθούσαμε επί χρόνια να “ξεκλειδώσουμε” χωρίς αποτέλεσμα», λέει ο πρόεδρος του ΣΕΟ Γιάννης Βογιατζής. «Και δεν είναι μόνο τα ποσοστά των εξαγωγών που ανεβαίνουν και οι καλύτερες τιμές που εξασφαλίζουμε. Είναι η καταξίωση των προϊόντων μας, η φήμη τους που διαρκώς αυξάνεται. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, στις έρευνες αγοράς που πραγματοποιούσαμε στο εξωτερικό, όταν θέταμε την ερώτηση “Τι γνώμη έχετε για το ελληνικό κρασί;”, οι συνήθεις απαντήσεις ήταν “Δεν έχω πιει ποτέ” και “Παράγει η Ελλάδα κρασί;” Πλέον, οι συμμετέχοντες απαντούν ή ότι έχουν δοκιμάσει κρασιά μας και τους άρεσαν πολύ ή ότι έχουν ακούσει πως κάτι καλό γίνεται σε ό,τι αφορά την παραγωγή οίνου στη χώρα μας. Ολα αυτά, που δημιουργούν μια πολύτιμη παρακαταθήκη και για το μέλλον, δεν κατακτήθηκαν εύκολα. Και διαφωνίες είχαμε, και ανατροπές, και ρήξεις, όμως είμαστε ένας δυναμικός κλάδος που δεν συνηθίζει να γκρινιάζει αντί να παράγει. Ετσι προχωράμε μπροστά».
Το παράπονο
Η Τζάνσις Ρόμπινσον, συγγραφέας του «Oxford Companion to Wine» (δεν υπάρχει άνθρωπος που έχει σπουδάσει το κρασί χωρίς να… καταδυθεί στις σελίδες του) δεν είναι απλώς μια influencer. Συγκαταλέγεται στις πιο επιδραστικές προσωπικότητες στον χώρο του κρασιού. Εχει τη δύναμη να απογειώσει ή να καταβαραθρώσει όχι μόνο μια ετικέτα ή ένα οινοποιείο αλλά και μια οινοπαραγωγό χώρα. Κι αυτό δεν είναι καθόλου υπερβολή. Η οινοκριτικός των Financial Times ασκεί τη μεγαλύτερη επιρροή στα διεθνή οινικά τεκταινόμενα. Και μολονότι έχει σε μεγάλη εκτίμηση τα κρασιά μας –κατά καιρούς μάλιστα έχει δηλώσει φανατική θαυμάστρια του Ασύρτικου– πρόσφατα έγραψε ένα αρκούντως θυμωμένο άρθρο με κεντρικό ισχυρισμό ότι «τα ελληνικά κρασιά είναι εντυπωσιακά. Οι γευστικές δοκιμές τους όχι».
Αναφέρεται στις οινογνωσίες που διοργανώνονται στο εξωτερικό από το υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης με χρηματοδότηση κατά μεγάλο ποσοστό από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Τι ακριβώς συνέβη; Τον εκνευρισμό της Ρόμπινσον προκάλεσε η απόφαση να είναι καλυμμένες οι ετικέτες των κρασιών που δοκιμάζουν οι οινοκριτικοί, κάτι που δεν συνηθίζεται και δεν της δίνει τη δυνατότητα να προτείνει συγκεκριμένα κρασιά στους αναγνώστες της.
«Εχει δίκιο», λέει ο Στέλιος Μπουτάρης. «Κρασί χωρίς ετικέτα δεν νοείται. Σύμφωνα με τον ισχύοντα κανονισμό, όμως, για να δοθούν ευρωπαϊκά χρήματα για τέτοιες εκδηλώσεις, προϋπόθεση είναι αυτές να έχουν ενημερωτικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, να προβάλλουν δηλαδή ποικιλίες και αμπελουργικές ζώνες. Να μην έχουν εμπορικό χαρακτήρα. Το ίδιο ισχύει, βέβαια, και για χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία, που αφήνουν ακάλυπτες τις ετικέτες. Εμείς είμαστε… βασιλικότεροι του βασιλέως και τις κρύβουμε».
Ο Γιάννης Βογιατζής συμφωνεί. «Γίνεται τόσο καλή δουλειά για την προώθηση των κρασιών μας στο εξωτερικό και, δυστυχώς, διαμαρτυρίες απολύτως δικαιολογημένες όπως η πρόσφατη της Τζάνσις Ρόμπινσον χαλάνε το κλίμα. Και μάλιστα για λόγους γραφειοκρατικούς, όχι ουσίας. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό από το υπουργείο». Για τον λόγο αυτό ο Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου έχει δρομολογήσει δική του πρωτοβουλία, χωρίς κρατική επιχορήγηση, με τη (μικρή) συνδρομή της Enterprise Greece. Οπως εξηγεί ο πρόεδρός του, «χρειαζόμαστε μηχανισμούς προβολής γρήγορους, ευέλικτους και αποτελεσματικούς. Κι επειδή δεν έχουμε μάθει να απλώνουμε το χέρι μας στο κράτος, θα τους φτιάξουμε μόνοι μας…».
Οι αριθμοί
100 εκατ. ευρώ ήταν η αξία των εξαγωγών ελληνικού οίνου το 2022, για 30.000 τόνους. Τα 57 εκατ.
εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης και τα 42 εκατ. προς τρίτες χώρες.
26% αυξήθηκαν σε σχέση με το 2021 οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, 8,3% προς τον Καναδά, 8,2% προς τη Γερμανία και 12% προς τη Μεγάλη Βρετανία.
2,58 ευρώ ανά κιλό ήταν η μέση τιμή μονάδας πώλησης προς την Ευρώπη (+10% από το 2021) και
5,34 ευρώ ανά κιλό προς τρίτες χώρες (+14% από το 2021).
